یعنی در عید و عزا، گرما و سرما و هر مناسبتی، این امامزادگان هستند که به عنوان انتخاب نخست مردم، مورد استقبال قرار می‌گیرند و آمار‌ها خود شاهدی بر این مدعاست. در این میان چرایی انتساب بیشتر این امامزاده‌ها به هفتمین امام شیعیان و نیز تاثیر این حضور بر معنویت شیعی ایران در گفت و گو با آیت ا... محمدحسن اختری، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت (ع) به بررسی گذاشته شده که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد:
چرا بیشتر امامزادگان در ایران از نظر نسب به امام هفتم (ع) باز می‌گردند؟
- بدون تردید تشریف فرمایی امام هشتم (ع) به خراسان به اجبار و با کینه توزی مامون الرشید صورت گرفت آن هم نه با هدف ولایتعهدی و واگذاری قدرت، بلکه برای تحقق اهداف سیاسی و حفظ قدرت تا از نزدیک امام را تحت مراقبت شدید قرار دهد و از فعالیت گروه‌های مخالف خود آگاه باشد و از روابط امام (ع) با مردم و ارایه دیدگاه‌های روشنگرانه آن حضرت (ع) جلوگیری کند.
مامون با پیشنهاد ولایتعهدی به امام می‌خواست جنایایتهای خود را به ساحت ائمه (ع) نسبت دهد، اما ثامن الائمه (ع) با سیاست و کیاست این توطئه‌ها را خنثی کردند.
از این رو، هجرت امام هشتم (ع) به ایران و حضورشان سبب شد شماری زیادی از فرزندان امام هفتم (ع) و خواهران و برادران امام هشتم (ع) همچنین، علاقه‌مندان و عموزادگان آن حضرت (ع) و نوادگان ائمه معصوم (ع) با هدف زیارت و تبریک گویی به امام (ع) از مدینه حرکت کرده و به طرف ایران آمدند و در طول مسیر بسیاری از افراد نیز به آنها پیوستند، به گونه‌ای که وقتی وارد شیراز شدند، نزدیک به 12 هزار نفر و تقریبا همه برادران امام (ع) و نیز نوادگان دیگر ائمه معصوم (ع) همراه این کاروان بودند.
اما حکومت شیراز که زیر نظر حکومت مامون بود، این کاروان را متوقف کرد و نامه‌ای به مامون فرستاد و خبر از جمعیت گسترده این کاروان داد و پیش بینی کرد اگر حرکت آنان به این نحو به سمت خراسان ادامه داشته باشد، افزون بر صد‌ها هزار نفر می‌شود و این یعنی انقلاب و خطر براندازی حکومت عباسیان.
بنابراین، مامون دستور توقف کاروان را داد که در نتیجه، بسیاری از فرزندان امام هفتم (ع) و اعضای خانواده ثامن الائمه (ع) در شهرهای مختلف از شمال و جنوب ایران پراکنده شدند. از این روست که ما امروز شاهد امامزادگانی از سلاله پیامبر اکرم (ص) و بخصوص فرزندان امام هفتم (ع) و نیز دیگر ائمه (ع) در ایران اسلامی هستیم.
ترویج فرهنگ شیعی تا چه اندازه مرهون امامزادگان است و آنها چگونه احکام اسلام را تبیین و تشریح کردند؟
- پس از پراکنده سازی کاروان امامزادگان توسط ایادی مامون، خیلی از آنها به تبلیغ مکتب تشیع پرداختند و تشریف فرمایی امام هشتم (ع) به ایران از یک سو و آمدن کاروان بزرگ علوی از سوی دیگر توانست تاثیر زیادی بر ترویج فرهنگ تشیع در ایران بگذارد، به گونه‌ای که در مناطق مختلف شاهد گسترش شیعه هستیم. افزون بر این، حرکتی که همان دوره توسط فرزندان امامان دوم و چهارم (ع) در شمال ایران رخ داد که در نتیجه نخستین حکومت علوی ایران در شمال ایران تشکیل شد، نیز به ترویج فرهنگ شیعی کمک کرد و پس از آن گسترش حکومت شیعه در مناطق مختلف از سمنان امروز تا ری، قم، قزوین و شمال همه از برکات حضور ثامن الائمه (ع) و خاندان ایشان است.
امامزادگان احکام اسلام و شیعی را نیز در مناطق مختلف تبلیغ می‌کردند، بنابراین حضور آنها از نظر گسترش تشیع در ایران، افغانستان، عراق، پاکستان، یمن و کشورهای حاشیه خلیج فارس تاثیر بسزایی داشته است.
حضور امامزادگان در ایران از نظر پیوند زندگی مردم با معنویت و اهل بیت (ع) چه تاثیری داشته است؟
- مکتب اهل بیت (ع) شاخصه‌های خاصی دارد که نخست به دلیل عشق و علاقه مردم نسبت به پیامبر اکرم (ص) و ارتباطی است که از طریق اهل بیت (ع) با ایشان برقرار کرده‌اند که این ارتباط خود به خود به رشد فکری و معنوی و روابط خوب و صمیمی مردم با ائمه (ع) کمک کرده است.
دوم، عشق و علاقه مردم به حضرت سیدالشهداء (ع) و جایگاه اهل بیت (ع) است که مردم ایران از همان روزهای نخست پس از واقعه عاشورا بویژه از زمان ائمه پنجم و ششم (ع) طرفداری کرده و با قصاید و اشعار خود و نوحه سرایی‌ها و برپایی مجالس عزاداری برای ائمه (ع)، به مسیر معرفت به خاندان عصمت و طهارت (ع) و ارتباط با خدا سوق داده شدند که از ویژگی‌های آن، مقابله با ستمگران و تبری جستن از دشمنان آل رسول (ص) است.
نکته سوم که در رشد فکری و معنوی مردم ایران تاثیرگذار بوده، موضوع دعا و علاقه به دعا و برگزاری مجالس دعا و اهتمام داشتن به ادعیه‌ای است که از سوی پیامبر (ص) و ائمه (ع) بویژه در صحیفه سجادیه مورد تاکید قرار گرفته و مردم به دلیل عشق به اهل بیت (ع)، به دعا به عنوان عامل ارتباط بین انسان و خدا توجه داشتند و از آن برای التجاء به درگاه الهی بهره گرفته‌اند و اکنون نیز شاهدیم ادعیه ارزنده و راهگشا که مضامین عالیه دارند بین ما رواج دارد، چیزی که در دیگر مذاهب سابقه ندارد.
اهتمام شیعیان و ایرانی‌ها به دعا که از معصوم (ع) رسیده و معارف و اخلاق را ترویج می‌کند برگرفته از معنویت مکتب اهل بیت (ع) است که سهم عمده آن را مرهون حضور ثامن الائمه (ع) و فرزندان امام هفتم (ع) در ایران هستیم، زیرا آنها تعالیم بسیاری را به مردم آموختند و هر یک در محیطی که زندگی می‌کردند در سایه ارتباط با مردم و تعلیم شاگردان و تبلیغ اسلام ناب چنین فضایی را ایجاد کرده‌اند و امروز هم علمای بزرگ ایران و اسلام در اقصی نقاط جهان فرزندان آنها و از سلاله پاک اهل بیت (ع) هستند.
از این رو است که به عنوان مثال در عرفات، چادر پیروان اهل بیت (ع) صفای خاصی دارد و همه مشغول نیایش با خدا و ذکر هستند.
حضور امامزادگان در ایران چگونه روحیه مبارزه با ظلم را در ایران ترویج داد؟
- همان‌گونه که بیان شد، آنها وقتی به ایران آمدند بناچار متفرق شدند، اما فعالیت مبارزاتی آنان علیه طاغوتهای زمان متوقف نشد، قیام کردند و بیشتر آنها به شهادت رسیدند، اما به برکت همین شهادت و خون پاکشان، روحیه انقلابی و ظلم ستیزی زنده نگه داشت که امروز حاکمیت ولایت فقیه به عنوان اصلی برجسته بی‌تردید نتیجه تلاشهای آن بزرگواران است.
نظر شما