این روزها مسؤولان انتظامی کشور ادعا می کنند آمار ارتکاب جرایم خشن در برخی استان ها تا 50 درصد کاهش داشته است اما اخبار حوادث رسانه ها، خبر از پدیده تامل برانگیز «حضور و مشارکت زنان در جرایم خشن» دارد.
به این خبرها توجه کنید: «ماموران انتظامی رشت موفق شدند زن مسلحی را که برای اخاذی وارد آرایشگاهی شده بود دستگیرکنند». «در عملیات دستگیری سارقان بانک سپه کرمانشاه، 5 نفر دستگیر شدند که یکی از متهمان زن می باشد». «زن و شوهر مسافرنمایی که اقدام به سرقت مسلحانه یک خودرو کرده بودند دستگیر شدند».
این اخبار نشان می دهد که پای «زنان» به جرایم خشن و مسلحانه باز شده است!

قدرت جسمی و تفاوت ساختار عصبی

دکتر «علی نجفی توانا» حقوقدان در زمینه بروز جرایم در بین زنان به خبرنگار ما می گوید: به طور کلی خشونت و رفتارهای خشن بازتاب آموزه های فردی و اجتماعی است.
چنانکه در جوامع سنتی بیشتر اقدامات سخت، مانند درگیری های فیزیکی بین مردان مرسوم بوده است و زنان به اموری که نیازمند بروز احساسات و مهارت های خاص است، می پرداختند. در انجام جرایم نیز این تفاوت ها مشهود بود. حتی در سالهای اخیر در خصوص ارتکاب جرایم بین زنان و مردان نه تنها در کشور ما بلکه در دنیا تفاوتهای اساسی به وجود آمده است. چنانکه از لحاظ کمیت، میزان بزهکاری زنان، کمتر از یک پنجم آمار بزهکاری مردان است. بیشتر جرایم زنان از گذشته تاکنون در زمینه های خانوادگی همانند کودک آزاری، قتلهای خانوادگی و جرایم جنسی می باشد.
وی در ادامه با اشاره به تفاوت جنسیتی و رفتارهای بزهکارانه می افزاید: اندیشمندان و متخصصان، دو عامل را در این باره موثر می دانند؛ نخست قدرت جسمی زنان و سپس تفاوت ساختار عصبی زنان و مردان. چنانکه متخصصان معتقدند، زنان به لحاظ عصبی بردبار تر و قوی ترند این در حالی است که مردان از این جهت تحریک پذیر بوده و آمادگی بیشتری برای ارتکاب جرایم به خصوص جرایم خشن دارند.
زنان در جامعه و دایره وسیع بزهکاری

با نگاهی به پرونده بزهکاری زنان، این سوال به وجود می آید که چرا زنان به راه جرایم خشنی مانند قتل و اسید پاشی پا می گذارند؟
«حمیده احمدی» کار شناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی با تاکید بر گسترش بزهکاری در بین زنان می گوید: طی سالهای اخیر حضور زنان در جرایم خشن در جهان بیشتر شده است. شاید یکی از دلایل آن انعکاس بیشتر رسانه ها باشد، اما نکته مهمتر حضور پررنگ زنان در عرصه های مختلف و گسترش این حضور به سطوح مختلف است. چنانکه پیش از این بیشترین زمینه فعالیت زنان درخانه ها خلاصه می شد و جرایم زنان هم در همین حوزه ها ختم می شد. اما در حال حاضر که زنان پا به دایره وسیع جامعه گذاشته اند عرصه بزهکاری آنها نیز گسترش یافته است. در ساده ترین نمونه، وقتی زنی به عنوان کارگر یا کارمند در جامعه ظاهر می شود، به همان میزان تحت تاثیر انواع خشونت ها خواهد بود و خود او هم می تواند اعمال خشونت کند!
دکتر «نجفی توانا» نیز در این باره معتقد است: از زمانی که زنان وارد عرصه زندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شدند به همان میزان نیز ارتکاب جرایم و تنوع جرایم آنان به وضعیت بزهکاری مردانه نزدیک شده است چنانکه شاهد ارتکاب جرایمی نظیر قتل و کلاهبرداری اخاذی و قاچاق انسان در آنها هستیم. همچنین مطالعات جرایم نشان می دهد زنان امروزه تا حدود قابل تاملی در اجرای جرایم نقش دارند و حتی می توانند به عنوان رئیس گروه و باند نیز نقش آفرینی کنند.
این جرم شناس همچنین می گوید: آنچه در سالهای اخیر خطرناکتر جلوه می کند، نوعی رقابت جنسیتی در ارتکاب جرایم است! از یک طرف نگاه فمنیستی و از طرف دیگر نگاه حق طلبانه و برابرجویانه باعث شده که زنان همان رفتارهای مردانه را انجام دهند، چنانکه امروزه می توان از شیوه رانندگی تا بروز رفتارهای مجرمانه نظیر مصرف و معامله مواد مخدر تا جرایم مالی و حتی رفتارهای جنسی را در رقابت زنان با مردان دید.

مشکلات اقتصادی و افزایش خشونتهای زنانه
«حمیده احمدی» به شرایط اقتصادی به عنوان یکی از دلایل خشونت ها اشاره می کند و می گوید: یکی از عوامل اصلی زمینه ساز خشونت نیازهای اقتصادی است. امروزه این مساله به عنوان یک چالش جهانی؛ سلامت اجتماعی جوامع را تحت تاثیر قرار داده است. مردم ما به ویژه زنان و جوانان نیز به دلیل شرایط و محدودیت ها از این آسیب ها بی نصیب نیستند. چنانکه مطالعات نشان می دهد ناکامی های اقتصادی و زیاده خواهی ها در ارتکاب جرم در بین زنان و جوانان مؤثر است. ضعف اقتصادی اثرات غیرمستقیم چشمگیری نیز بر افزایش جرایم دارد چنانکه تجربه نشان داده، افرادی که از کاستی های اقتصادی حاد رنج می برند؛ از لحاظ ابعاد فرهنگی نیز با تنگنا مواجه هستند.
این پژوهشگر اجتماعی با تاکید بر «اعتیاد» به عنوان عنصری موثر در بروز جرایم زنان می گوید: زمانی که زنی به این چرخه نابود کننده وارد می شود دیگر هیچ اهمیتی به خود و دیگران نمی دهد. زیرا او ناچار است برای رفع مشکل خود به هر وسیله ای پناه ببرد. از این رو در معرض سوءاستفاده های متعدد قرار خواهد گرفت و تن به نابودی می دهد.

خانواده! خانواده! خانواده!

بی گمان خانواده همانگونه که می تواند کانون سعادت و سلامت جامعه باشد، می تواند منشأ فساد و نابودی هم باشد. دکتر «نجفی توانا» با تاکید بر این نکته می گوید: بررسی جرم شناسانه رفتارهای جنایی ثابت می کند خشونت از طریق محیط اجتماعی منتقل می شود و افراد خشونتگرا در دوران کودکی مورد خشونت قرار گرفته اند. همچنین مطالعات نشان می دهد معمولاً این افراد متعلق به طبقات اجتماعی و خانواده هایی هستند که با مشکلات متعدد اقتصادی و فرهنگی دست به گریبانند. این افراد به گونه ای رشد یافته اند که خشونت، جزء زندگی آن ها شده است.
وی در ادامه خاطرنشان می کند: گرچه انسان ها به طور طبیعی از «خشونت» به عنوان عامل دفاعی غریزی بهره مند هستند، اما بروز این استعداد ذاتی نیازمند بسترهای فرهنگی و اجتماعی است. خانواده از راه تربیت و آموزه هایی که به فرزند منتقل می کند می تواند شرایط بروز این توانمندی را فراهم کند. به این ترتیب افراد می توانند بر رفتارهای خشونت بار خود کنترل داشته باشند یا بی هیچ ملاحظه ای عرصه را برای جولان دادن خشونت در خویش باز بگذارند.
«حمیده احمدی» کار شناس ارشد علوم اجتماعی نیز معتقد است: هر قدر در خانواده ها رفتارهای خشونت بار بیشتر باشد، افراد بیشتر پرخاشگر و خشن می شوند. در زندگی زنان نیز چنین است. زنانی که بیشتر در معرض خشونت ها قراردارند بیشتر به رفتارهای خشن گرایش دارند و پروایی در این زمینه نشان نمی دهند. بنابراین مسؤولان باید بدانند که به هر میزان شرایط اقتصادی برای خانواده ها بخصوص خانواده هایی که زنان سرپرست آن هستند سخت تر شود، شاهد شیوع بیشتر جرایم خشن در جامعه و از سوی زنان خواهیم بود.