نویسنده «حیات سیاسی امان شیعه(ع)»،در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین روایت تاریخی از حیات سیاسی امام را از دوران پیامبر(ص) تا زمان خروج از مدینه ارایه کرده است.
*در روایات بسیاری امام حسین(ع) جان پیامبر(ص) نامیده شده است. چرا؟
- امام حسین(ع) در تمام مدت زندگی خود در دوران کودکی، کنار جدش رسول خدا(ص) زندگی کرده و با آن حضرت مأنوس بوده و حتی در وقت نماز از آن حضرت جدا نمی‌شد. رسول خدا سخت به او و برادرش اظهار علاقه کرده و با جملاتی که درباره آنها فرمودند گوشه‌ای از فضایل آنها را برای اصحاب بازگو کردند. برخی از این احادیث نظیر حدیث «الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنه» بسیار مشهور هستند.
پیامبر(ص) می‌کوشید تا مردم را ازعلاقه خود به این دو امام آگاه کنند. به همین منظور رسول الله(ص)‌فرمود: خدایا دوست بدار کسی که آنها را دوست بدارد. درباره امام حسین(ع) نیز فرمود: «حسین منی و أنا من حسین».
*اباعبدالله(ع) در دوره حکومت امیرالمومنین(ع) چه نقشی ایفا کردند؟
- امام حسین(ع) در جنگهای جمل، صفین و نهروان حضور داشت و در کنار پدر به جنگ با پیمان شکنان و ظالمان پرداخت. از آن حضرت خطبه‌ای در جنگ صفین نقل شده است که ضمن آن مردم را به جنگ ترغیب می‌کردند. امام حسین در همان مراحل مقدماتی صفین در گرفتن مسیر آب از دست شامیان نقش داشت. امام علی(ع)، پس از آن پیروزی فرمود: این پیروزی به برکت امام حسین(ع) است.
*سید الشهدا(ع) در دوره امامت امام حسن(ع) چه موضع گیری داشتند؟
- امام حسین(ع) در دوره امامت برادرش، به طور کامل از سیاست وی دفاع می‌کرد. آن حضرت در برابر درخواستهای مکرر مردم عراق، برای آمدن به کوفه، حتی پس از شهادت برادرش، حاضر به قبول رأی آنها نشده و فرمودند: تا وقتی معاویه زنده است، نباید دست به اقدامی زد. معنای این سخن آن بود که امام در فاصله ده سال به اجبار حکومت معاویه را تحمل کردند. این نکته مهمی در مواضع سیاسی امام حسین است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، دلیلش نیز آن است که ما، امام حسین(ع) را بیشتر از زاویه اقدام انقلابیش در کربلا می‌شناسیم.
* پس از شهادت امام حسن(ع)، اباعبدالله(ع) چه روش سیاسی با معاویه درپیش گرفت؟
- مناسبات امام و معاویه، و گفت و گوهایی که در مواقع مختلف صورت گرفته، نشان از تسلیم ناپذیری امام از لحاظ سیاسی در برابر پذیرش مشروعیت قطعی معاویه است. یکی از مهمترین دلایل، نامه مفصل امام به معاویه است که ضمن آن به حقایق زیادی درباره جنایات معاویه در حق شیعیان امام علی(ع) اشاره شده است. امام در این نامه به معاویه نوشتند که من قصد جنگ و مخالفت با تو ندارم و سپس به اعمال ظالمانه معاویه در دوره حکومتش اشاره کردند که «آیا تو نبودی که از روی ظلم و تجاوز، حجربن عدی و یاران او که در براندازی ظلم و مخالفت با بدعتها مبارزه کردند و از هیچ خطری نمی‌هراسیدند، به قتل رساندی؟ آن هم بعد از آنکه با قسم‌های شدید به آنان امان دادی».
همچنین مخالفت با سنتهای نبوی و قتل و عام صحابه علی(ع) به بهانه عناد با ایشان را از دیگر اعمال او شمردند و به معاویه تذکر دادند.
سپس ادامه دادند: من برای خود و دین خود چیزی را بالاتر از جهاد با تو نمی‌دانم. اگر آن را انجام دهم به پروردگار نزدیک شده‌ام و اگر انجام ندهم، باید به سبب گناه و کوتاهی در آن از خداوند استغفار کنم.
حضرت همچنین معاویه را به خاطر قتل حجر بن عدی به قصاص بشارت دادند و فرمودند: «ای معاویه! بشارت باد تو را به قصاص- به خاطر قتل حجر- یقین کن و بدان برای خدای کتابی است که هر گناه کوچک و بزرگی در آن ثبت می‌شود. آری خداوند تو را به خاطر این که با گمان بد به مردم، آنها را گرفته و با شبهه و تهمت به قتل رسانده و مردم را وادار به بیعت برای فرزند سفیه شرابخوار و سگ باز می‌کنی، فراموش نمی‌کند. من برای تو جز این نمی‌گویم که تو در حق خود خسران کردی. دینت را ضایع کردی و امانتی را که در دست داری مورد سوءاستفاده قرار دادی و رعیت خود را گول زده و جایگاهت را پر از آتش می‌کنی. دور باد قوم ستمکار... من فتنه‌ای سهمگین تر از حکومت تو بر این امت سراغ ندارم».
بعدها، وقتی معاویه رو در رو با حسین بن علی(ع) قرار گرفت، به او گفت: آیا شنیدی ما چه بر سر حجر و اصحاب او و شیعیان پدرت آوردیم؟ امام فرمود: چه کردید؟ معاویه گفت: آنها را کشتیم، کفن کردیم، نماز بر آنها خواندیم و دفن کردیم.
امام فرمود: اما اگر ما یاران تو را بکشیم، نه آنها را کفن می‌کنیم و نه نماز بر آنها می‌خوانیم و نه دفن می‌کنیم.
*واکنش معاویه چه بود؟
- معاویه از هر راهی برای خاموش کردن صدای مخالفان استفاده می‌کرد. او حتی مقدس‌ترین افراد را از راه تطمیع آزمایش می‌کرد. زمانی در شام، کوشیده بود تا ابوذر را از این راه، آرام کند. او این سیاست را برای سیدالشهدا(ع) نیز در پی گرفت. در اینجا نمونه جالبی دارم از سیاست معاویه در برابر امام حسین، سیاستی که ضمن آن معاویه کوشیده است تا با فرستادن هدیه‌ای، خشم امام(ع) را نسبت به امویان بزداید. ماجرا ازا این قرا است که برای معاویه کنیز زیبایی آوردند. معاویه علی رغم توصیه دیگران که می گفتند کنیز را برای خودش اختیار کند، او را همراه هدایای دیگری زند امام حسین(ع) فرستاد، اما امام کنیز را در به واسطه داشتن سواد آزاد کردند و هدایای معاویه را نیز به او بخشیدند و ترفند معاویه را باطل کردند.
* امام چه موضعی در برابر موروثی شدن خلافت توسط معاویه گرفتند؟
- امام یکی از مخالفان جدی موروثی شدن خلافت بود و از هیچ کوششی برای ابراز مخالفت در این زمینه خودداری نمی‌کرد. در فاصله زیادی از سالهای که امام حسین و برادرشان در مدینه بودند، مروان حکومت این شهر را داشت. او فردی فحاش بود و می‌کوشید تا به بدگویی امام علی بپردازد. سید الشهدا نیز در پاسخ با بیان اینکه رسول خدا(ص) پدر او را مورد لعن قرار داده، موقعیت او را گوشزد کردند.
معاویه تلاش کرد تا دختر عبدالله بن جعفر بن ابی طالب را برای فرزندش یزید خواستگاری کند. عبدالله با امام حسین مشورت کرد. حضرت فرمود: آیا در حالی که از شمشیرهایشان خون ما می‌چکد، دختر به او می‌دهی؟ دخترت را به عقد فرزند برادرت قاسم بن محمد در بیاور. گویادهدف معاویه از این اقدام تسلیم کردن هاشمیان در برابر امویان بوده است.
*با مرگ معاویه، چه شرایطی برای امام حسین(ع) به وجود آمد؟
- پس از هلاکت معاویه در رجب سال شصت، یزید طبق قرار قبلی به خلافت رسید. این خبر هنوز به مدینه نرسیده بود که یزید همه کوشش خود را صرف گرفتن بیعت از مخالفینش کرد. گرفتن بیعت از امام حسین(ع) و عبدالله بن زبیر از اولین اقداماتی بود که یزید خواهان آن بود.
امام همراه جمعی از یاران و نزدیکان مسلح خود به قصر والی مدینه رفتند تا در صورت وجود خطر، مانع از کشتن امام شوند. امام در برابر درخواست بیعت با یزید، فرمود شخصی چون او نمی‌بایست در خفا بیعت کند، بلکه باید در ملأعام بیعت کند. ولید پذیرفت، اما مروان سعی کرد ولید را تحریک بر دستگیری امام کند. امام در حالی که از اتاق خارج می‌شد، رو به ولید کرد و فرمود: ما اهل بیت نبوت، معدن رسالت، محل رفت و آمد ملائکه و جایگاه رحمت هستیم. خداوند با ما آغاز کرده و به ما خاتمه داده است. یزید مردی فاسق و شرابخوار و قاتل نفوس محترم بوده و کسی است که علناً به فسق می‌پردازد و شخصی چون من با چون او بیعت نخواهم کرد.
در آن مجلس بود که امام پس از اصرار مروان در گرفتن بیعت فرمود: اگر قرار باشد که یزید سر کار آید باید فاتحه اسلام را خواند: «و علی الاسلام السلام». آن حضرت با استدلال به آیه تطهیر، لیاقت اهل بیت(ع) را برای احراز خلافت اظهار کرد.
شب بعد امام حسینعلیه السلام  مدینه را به قصد مکه ترک کرد. سفر به مکه به همراهی تمامی اهل بیت(ع) صورت گرفت و فقط محمد بن حنیفه در مدینه باقی ماند. تاریخ ورود امام، سوم شعبان سال شصت هجری ذکر شده است. این روز، سالروز تولد آن امام عزیز بود.
حضور امام در مکه شد موجب خوشنودی مردم شد و حتی ابن زبیر، که خود داعیه رهبری داشت، در نماز امام و مجلس حدیث او شرکت می‌کرد. در آنجا، امام با افراد و شخصیتهای مختلف در تماس بود و علل عدم بیعت خود را با یزید بیان کرد.