اگر فرهنگ مطالعه از کودکی در انسان درونی و مطالعه به یک نیاز معنوی درزندگی او تبدیل نشود،فرد تمام عمر با کتاب بیگانه خواهد بود.هفته کتاب را بهانه ای برای گفت وگوی با دکتر فرهاد تیمورزاده؛ دبیر ستاد بیست ودومین هفته کتاب انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک ونوجوان قرار دادیم تا اهمیت کتاب کودک وچالشهای این حوزه را از زبان ایشان بشنویم.
به نظر شما یک کتاب خوب در حوزه کودک باید از چه ویژگی هایی برخوردارباشد؟
- کتاب خوب کتابی است که موجب افزایش مهارتها و توانایی‌های کودک شود. به اعتقاد من ادبیات کودک جریانی است که باید در آن پیامهای عالی، سازنده و تأثیرگذار بر رشد همه جانبه شخصیت کودک هویدا باشد و این اتفاق باید به صورت یک جریان دنبال شود، زیرا ادبیات کودک حوزه های مختلف را در بر می‌گیرد. بنابراین، ادبیات کودک را باید در قالب مجموعه ای تاثیرگذار بر کودک و نوجوان در نظر گرفت زیرا وقتی صحبت از ادبیات کودک می‌شود به سرعت درادامه آن ترویج فرهنگ مطالعه وهمچنین اهمیت کتاب وکتابخانه مطرح می‌شود ونشان می‌دهد آثار به صورت مجموعه مورد توجه قرار می‌گیرند و مروجان ادبیات کودک باید معرف ومشوق مطالعه در جامعه باشند .
آیا می‌توان ازچاپ کتابهای کم کیفیت ادبیات کودک ونوجوان پیشگیری کرد؟
- بله. با برنامه ریزی واستفاده از شیوه های مثبت و با معرفی آثار کیفی وخوب در برابر پدیده کتاب های بی کیفیتی که درحوزه کودک ونوجوان چاپ می‌شود،می توان از انتشار کتابهای ضعیف پیشگیری کرد.البته ابتدا باید در جامعه بزرگسال ادبیات کودک ارزش گذاری شود و با تخصصی کردن حوزه نشربویژه نشر کودک از انتشار کتابهای ضعیف وبی کیفیت پیشگیری کرد.با توجه به اینکه کتاب برشخصیت کودک بسیارتاثیر گذاراست،تولید کتاب کودک از ظرافتهای خاصی برخوردار است به طوری که اگر کار نشر را کاری تخصصی در نظر بگیریم، نشر کتاب کودک کاری فوق تخصصی است.اما متاسفانه با روند اعطای مجوزی که تا کنون وزارت ارشاد داشته و تا کنون 14 هزار مجوز نشر صادر کرده است، در برخی مواقع طی سال 4هزار ناشر عنوان جدید منتشر می‌کنند برخی از ناشران برای حفظ مجوز فعالیتشان دیواری کوتاه تر از دیوار کتاب کودک نمی بینند .چرا که علاوه بر اینکه کتاب کودک کتاب کم حجمی است، هزینه کمتری نیز برای ناشر دارد. ضمن اینکه اگر ناشر بخواهد به سمت کتاب سازی حرکت کند با توجه به نظارت کمتر ارشاد بر حوزه کودک، ناشران غیر حرفه ای به دلیل بی اطلاعی از اهمیت کتاب کودک دغدغه کمتری برای انتشار این کتابها دارند.
همچنین یکی از وظایف مغفول دولت بستر سازی برای عرضه کتاب به ویژه کتاب کودک ونوجوان است ولازم می باشد شرایطی ایجاد شود تا افراد علاقمند با سرمایه ودغدغه کمتری نسبت به تاسیس و ایجاد ویترین کتاب بویژه در حوزه کودک ونوجوان اقدام کنند. چرا که متاسفانه در حال حاضر برخی از کودکان ونوجوانان ما کتابی جز کتابهای درسی نمی خوانند ونرخ پایین مطالعه کشور گواه این مساله است.از این رو قانونگذاران ما باید با ایجادامنیت،آرامش وثبات از فضای کسب وکار ناشران وکتابفروشان بویژه فعالان حوزه کودک ونوجوان حمایت کنند تا با اختصاص مکانهایی مناسب برای ویترین کتاب موجبات رشد وشکوفایی کتاب وکتابخوانی در جامعه فراهم شود.
به نظر شما توسعه فناوری های نو چه تاثیری بر روند چاپ ونشر کتاب کودک دارد؟
- به اعتقاد من فناوری های جدید وفرهنگ استفاده صحیح از آنها هنوز در جامعه ما به درستی تعریف نشده است .
در سایر کشورها حوزه کتاب کودک با استفاده از تکنولوژی به سمت کتابهای پارچه ای، کتابهای صدا دار، کتابهای مخصوص حمام وکتابهای مقوایی با کیفیت عالی درحال حرکت است، البته این کتابها در ایران نیز وجود دارد اما بسیار محدود و با کیفیتهایی پایین. اما اینکه خود کتاب الکترونیک در اختیار کودکان ونوجوانان قرار گیرد مساله دیگری است که در حوزه کتابهای کودک ونوجوان که با تیراژ بالا منتشر می‌شود کاربرد چندانی ندارد ومتناسب کتابهایی است که در تیراژ پایین منتشر می‌شوند.
طی سالهای اخیر شاهد چاپ وعرضه آثار ضعیف درحوزه کودک هستیم، این مساله چه تبعاتی برای ادبیات کودک دارد؟
- یکی از دلایلی که موجب شده طی سالهای اخیر کتابهای کم کیفیت در حوزه کودک ونوجوان بیشتر به چشم آید افزایش انتشار آثارکیفی در این حوزه است واین مهم موجب شده کتابها بادقت بیشتری ارزشگذاری شوند.
مهم ترین تبعاتی که آثار ضعیف بر ادبیات کودک می‌گذارد بی علاقه بودن کودکان به کتاب و بیگانگی با فرهنگ کتاب خوانی است و نتیجه آن رشد جامعه ای بی علاقه به کتاب می‌شود، که از یک سو،در آن از چاپ عنوانهای متعدد کتاب صحبت می‌کنیم و از سوی دیگر از پایین بودن سرانه مطالعه گلایه مندیم، در حالی که اگر کتابهایی خوب در اختیار کودک قرار گیرد، با ایجاد علاقه، تصویرسازی در ذهن آنها ایجاد می‌شود و ترغیب به مطالعه بیشترخواهند شد.
چه توصیه ای برای خانواده‌ها دارید؟
- من به همه خانواده‌ها توصیه می‌کنم از این پس با کودکان وکتاب مهربان باشیم.به اعتقاد من ما با کودکان خود مهربان نیستیم، برای آنها تبلت تهیه می‌کنیم واجازه می‌دهیم ساعتها بنشینند وبدون تحرک سرگرم بازی با تبلت باشند. همچنین دشمنان خوشمزه ای به نام چیپس،پفک وشیرینی های مختلف در اختیار آنها قرار داده و ناخواسته آنها را در صدد ابتلا به بیماریهای مختلف قرار می‌دهیم.
در حالی که می‌توانیم کتاب را جایگزین تبلت کرده و با افزایش سطح آگاهی وخلاقیت، آنها را وادار به جنب وجوش وتحرک کنیم.همچنین با توجه به اینکه کودکان علاقه مند به کارهای گروهی با والدین واعضای خانواده هستند، شایسته است با برنامه ریزی درست ساعتی را در خانه به کتابخوانی گروهی اختصاص دهیم وبا بچه‌ها والبته برای بچه‌ها کتاب بخوانیم وضمن کتابخوانی با طرح پرسش وپاسخ موجب برانگیختن کنجکاوی آنها شویم تا آنها به کتاب و کتابخوانی علاقه مند شوند.
نظر شما