قدس آنلاین -ساحل عباسی:حضرت زهرا پیش از رحلت پیامبر در جنگ های احزاب و خندق در کنار پدر در عرصه سیاسی و اجتمای حضور داشتند.خطبه فدکیه حضرت فاطمه (س) فلسفه احکام اسلامی و توجه جدی به قرائت ،فهم و تفسیر قرآن است

اگر به پیام عدالت خواهی فاطمه (س) توجه می شد امروز جریان سلفی بلای جان جهان اسلام نمی شد

به گزارش قدس آنلاین ،پس  از ارتحال پيامبر‌(ص)، جو اجتماعي- سياسي با بحران جدي روبرو به شد؛ خطري سه گانه و مثلث وار آيين اسلام را تهديد مي‌كرد: يك ضلع اين خطر امپراتوري روم بود؛ خطر ديگر امپراتوري ايران؛ و خطر سوم منافقان و احزاب داخلي بودند .

با توجه به اینکه كه حضرت زهراء سلام الله علیها از گوهر عقل و عصمت بهره مند بودند و هيچ‌گاه منافع شخصي خود و خانواده‌شان را بر منافع ديني و اجتماعي ترجيح نمي‌دادند،  اعتراض ايشان نسبت به حكومت معنايي ديگر را در خود نهفته داشت.ايشان با بينش سياسي خويش، متوجه خطري بزرگ‌تر از خطر روم و ايران براي جامع مسلمانان شده بودند و آن انحراف از مسير ولايت و امامت بود؛ خطري كه مسلمانان را به فرقه‌هاي مختلف تقسيم می نمود و مهم‌ترين عامل اقتدار مسلمانان را ـ كه همان وحدت و ايمان بود ـ زير سئوال می برد. دکتر رضا حاج ابراهیم، عضو هیئت علمی گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی امیرکبیر است که در گفتگو با قدس آنلاین به تبیین حضور سیاسی حضرت زهرا در عرصه های مختلف   پرداخته است.

***

*بعد از وفات پیامبر شرایط خاصی بر مدینه حاکم می شود به نظر شما اساسی ترین مشکلاتی که بر سرراه اهل بیت قرار می گیرد، چیست؟

 اوضاع مدینه بعد از وفات پیامبر درگیر  وضعیت اساسی می شود و می بایست از زاویه این مسائل اوضاع را مورد بررسی قرار داد .اولا با رحلت پیامبر اهل مدینه دچار حیرت و نگرانی عظیمی می شوند؛ فقدان پیامبر،تهدید دو امپراطوری ایران و روم که در همسایگی جزیره العرب هستند. و ظهور شخصیت هایی که پیامبران دروغین هستند اعم از شخصیت های زن و مرد، درگیری جریان نفاق با اهل بیت پیامبر که خود را جزء صحابه می دانند و همچنین هر چه  از زمان هجرت پیامبر در اثر جنگ های گذشته به زمان رحلت ایشان نزدیک می شویم یاران توانمند و مخلص پیامبر در جنگ ها و غزوات شهید شده اند و تعداد کمی از آنها در قید حیات هستند و در عین حال افرادی که برحسب ظاهر جزء صحابه پیامبر محسوب می شوند ولی از ایمان یاران اول برخوردار نیستند از اکثریت برخوردارند، بنابراین یکی از مسائل مهم بعد از وفات پیامبر کم شدن یاران مخلص مومن و توانمند است.

نکته دوم باند نفاقی است که هر چه به زمان وفات پیامبر نزدیک می شویم باند نفاق قدرت گرفته به طوری که در سال نهم هجری جریان مسجد ضرار که  مقابل مسجد پیامبر ساخته می شود به دستور و امر خداوند پیامبر دستور تخریب آن را می دهد. بنابراین حضور باند نفاق در عرصه های اجتماعی و سیاسی بعد از وفات پیامبر پر رنگ تر می شود هر چند در زمان حیات پیامبر هم بوده اند و سوره منافقین درباره آنها نازل شده است.

ویژگی سوم در اوضاع مدینه بعد از وفات پیامبر نظام قبیلگی است.درنظام قبیلگی افراد قبیله تابع تصمیم گیری رئیس قبیله می شوند به همین جهت اگر رئیس قبیله چیزی را بپذیرد می پذیرند و در صورت نپذیرفتن از سوی همه قبیله رد می شود. بنابراین اگر میان مسلمین جنگی درمی گرفت و رئیس قبیله بازمی گشت کل قبیله هم بازمی گشتند.

ویژگی چهارم برخی از مسلمین حتی تازه مسلمانها کینه ای بود که از امام علی (ع) به خاطر کشتن بزرگان مشرک انها در جنگ ها  در دل داشتند باز می گردد ، در همین نظام قبیلگی رسم بر این بود اگر کسی از قبیله ای کسی را از قبیله دیگری می کشت،قبیله ای کشته داده تا یک فرد را از قبیله طرف مقابل نمی کشتند آرام نمی گرفتند بنابراین کینه ای  که امیرالمومنین بارها در باره آن  صحبت کرده اند یکی از عواملی می شود که به بروز مسائل سیاسی ضد علوی و فاطمی  دامن می زند .

ویژگی بعدی  نو پا بودن دین در بسیاری از قبایل دور از مرکز و مدینه است که دین در میان این مردم ازعمق خاصی برخوردار نبوده و در همان نظام قبیلگی مورد پذیرش مردم قرار گرفته است.

در اوضاع تشریح شده مردم در میان احتجاجات حضرت زهرا و طرف مقابل نمی توانند داوری درستی داشته باشند.  بنابراین مجموعه شرایط شش گانه باعث می شود مردم آن چنان که باید و شاید ایشان را همراهی نکنند لذا غیر از مساله فدک زمانی که امیرالمومنین مردم رابه سمت خود می خواند چهار نفر به ایشان محق می شوند  که سلمان و ابوذر هم با تاخیر به نزد حضرت علی می آیند و از گروه نفاق به شدت کتک خورده اند سلمان به قدری کتک خورده بود که گردنش متورم می شود و امیرالمومنین او را از دست جریان سقیفه نجات می دهد و گرنه بیم آن می رفت که سلمان کشته شود.

*عمده ترین فعالیت سیاسی حضرت فاطمه (س) در این زمان چیست وایشان برای احقاق امامت و بازپس گیری فدک چه تدابیری داشته اند؟

-در این شرایط حضرت زهرا به دنبال احقاق حق الهی ولایت امیرالمومنین به درخانه یکایک مهاجرین و انصار می رود تا با آنها اتمام حجت کند و از آنها می پرسند  مگر از زمان غدیر خم تا فوت پیامبر چند ماه می گذرد ؟ شما آنجا مگر با علی بیعت نکردید که هر کدام از گروه مهاجرین و انصار بهانه ای می آورند و از بیان حقیقت و حمایت دخت نبی اکرم سرباز می دارند.اما آنچه که مهم است عملکرد و تدابیری است که جریان نفاق برای  گرفتن بنیه مالی حضرت امیربه کار می برد  نه تنها غصب فدک می شود بلکه مناطق دیگری هم که حضرت رسول به حضرت علی و زهرا بخشیده بود و ارثیه محسوب نمی شود را از آنها بازپس می گیرند.

وقتی مطرح می شود که انبیاء الهی ارثی از خود باقی نمی گذارند به این مساله توجه نمی کند که این املاک هدیه بوده نه ارث. لذا در اواخر خطبه حضرت زهرا می فرمایند: پیامبران از هم ارث می برند و شاهد آن هم آیات متعددی است که در قرآن آمده و مردم را به توجه به آیات قرآن دعوت می کنند و از زبان ذکریا و سلیمان که از داوود ارث می برده ایاتی را قرائت می کنند  و...درادامه می فرمایند اصلا فدک و بسیاری از زمینها و باغات ارث نیست بلکه هدیه ای بوده که پیامبر به ما بخشیده است نه از مال ایشان نبوده  هدیه ای بوده  است.

حضرت در پایان خطابه خداوند را شاهد گرفته و اشعاری را می خوانند و خطاب به مولا علی(ع) می گویند: تو چرا از من حمایت نمی کنی و امیرالمومنین در پایان می فرمایند: وای بر این کسانی که دشمنان تو هستند وحضرت را دلداری می دهند و در نهایت با دلداری دادن حضرت زهرا می فرمایند: آنچه که گرفته اند در مقابل آنچه که خداوند برای تو آماده کرده است، کمتر است. بر خدا توکل کن.

 حضرت زهرا نیز سکوت می کند و از سخن گفتن امساک می کنند. به هر حال باید گفت در آن فضایی که جریان نفاق به صورت مقتدر وارد عرصه سیاسی می شود، حضرت زهرا نیز از استدلال و بیان فلسفه احکام و ضرورت احقاق حق سخن می گویند.

*آیا حضور سیاسی حضرت زهرا در اجتماع فقط بعد از رحلت پیامبر اعظم (ص) اتفاق می افتد یا در زمان حیات پدر بزرگوارشان فعالیت سیاسی هم داشته اند؟

-حضرت زهرا در بعضی از جنگ ها مثلا جنگ احزاب و خندق حضور داشتند و پیش از رحلت پیامبرهم حضور سیاسی و اجتماعی داشته اند.

عمر بن عبدالعزیزدر مناطقی که پیامبر در زمان جنگ یا غیر جنگ نماز خوانده بودند  مسجد  می سازد.از جمله در جنگ احزاب مسجد الاحزابی را می سازد هنگام جنگ در کنار کوهی که از آن بر منطقه ای مشرف بودند که مشرکین از خندق عبور نکنند مسجدی ساخته می شود و در آنجا جدای از مسجد پیامبر مسجد حضرت علی و زهرا ساخته می شود که ایشان در پشت جبهه در کنار مجاهدین در آن منطقه نماز خوانده اند بنابراین در می یابیم حضرت فاطمه  از طریق تامین وسابل ضروری مجاهدین و رسیدگی به برخی از زخمی ها ،حضور اجتماعی و سیاسی  پر رنگی داشته اند. اما نکته قابل توجه در آن زمان این است اساسا در آن دوره زنان در جریانات سیاسی به صورت علنی حضور نداشتند فرمایشات حضرت زهرا در صدر خطبه فدکیه زمانی صورت می گیرد که حضرت فاطمه (س) با خانمها به  مسجد می آیند و از پس پرده ای با مردم صحبت می کنند و احتجاجات خود را بیان می کنند .به هر حال در کتابهای تاریخی به حضور حضرت زهرا در پشت جبهه ها پرداخته شده که ایشان  در کنار پدر در عرصه سیاسی حضور داشته اند واوضاع را از نزدیک رصد می کرده اند.

*چرا فدک آنقدر مهم می شود که بخشش پیامبر به دخترش از دست او خارج می شود و اجازه نمی دهند همانگونه که در زمان حیات پدر در دست حضرت زهرا بوده باز هم در دست ایشان باقی بماند به نظر شما عمده ترین دلایل توجه حکومت وقت به فدک چیست؟

-جریان سقیفه هنگامی شکل می گیرد که احتمال می دهد  علی ابن ابی طالب(ع) ازحق خود دفاع کند و بخواهد خلافت را که حق مسلم او و امانت الهی است به دست بگیرد.

بر طبق اعتقاد و روایات و آیات قرآنی امامت مثل نبوت نیازمند دستور الهی است منتها برای اجرای آن نیازمند زمینه های مردمی مالی و...است یک قسمت مهم زمینه های مالی عبارت بود از زمین ها و اموالی که حضرت زهرا (س)و امام علی(ع) در اختیار داشتند که از درآمد آن شیعیان فقیر و مردم را بی نیاز می کردند.جریان سقیفه فدک و مناطق مختلف دیگری که از مکه هم فاصله داشتند واز  کشتزارها و میوه جات  آن درآمد قابل توجهی به دست می آمد  را از دست اهل بیت خارج می کند علاوه بر این برخی از نیروهای حضرت علی(ع) تطمیع و تهدید می شدند. بعد از آن در تاریخ آمده است که  امیرالمومنین(ع) به کشت و زرع می پرداخته و تجارت می نمودند  تا ابزارهای مالی اهداف بزرگ متعالی را تامین نمایند. گرفتن فدک و مناطقی که هدیه و بخشش پیامبر بود گرفتن بنیه های مالی بوده که حضرت علی نتواند ازآن برای احقاق حق خود استفاده کند. منطقه فدک ازاین جهت مشهور تر است چون از سایر مناطق  پردرآمد تر و سرسبز تر بوده است.

*خطبه فدکیه حاوی چه پیام هایی برای مسلمین است؟

-خطبه فدکیه بحث های ارزشمندی دارد که به شرح وبسط جامعی نیازمند است.

اولین بخش خطبه فلسفه احکام است که به فلسفه نماز، روزه ،حج و زکات می پردازد.حضرت تعبیرات بسیار زیبایی دارند که خدا نماز را واجب کرد تا شما از تکبر دور باشید حج را واجب کرد برای بندگی حق آماده شوید همه فلسفه های ذکر شده در این خطبه  قابل تامل است.

نکته دوم که برای مسلمین و به خصوص شیعیان غیر عرب زبان که عدم آشنایی با زبان عربی مانعی بین آنها و کتاب خدا شده است باید به زیباترین تعبیرات حضرت فاطمه (س) از قرآن دقت کنند که حضرت زهرا(س) تا چه میزان به قرآن و کتاب خدا عنایت ،توجه و تاکید دارند همه استدلالها  و احتجاحات حضرت در مسجد مدینه از طریق قرآن است و ایشان از مسلمین می خواهند  با شدت و عنایت قرائت وفهم قرآن وتفسیر قران اعتنا کنند و از مسائل مهمی که در خطبه فدکیه آمده و برای تمامی مسلمین در تمامی حکومتها و اعصار باید قابل توجه باشد نکاتی است که به انصار و مهاجرین یادآور می شوند که شما در زمان حیات پیامبر مردانی مبارز بودید و مایه خرسندی ایشان را فراهم می کردید و با تحمل رنجها و دردها و سختیها به گسترش و نفوذ اسلام کمک می کردید حال چه شده است  در مقابله با جمعی خاموش شده اید وبا شنیدن  ندای هرج و مرج آرام شده اید .

از محتوای این پیام ها در میابیم در هر دوره ای که باید به فرموده حضرت امام خمینی ملاک فعل افراد است باید همواره این تذکرات را  به خود بدهیم مبادا جزء  غافلین قرار بگیرم  که به آیات و حقایق الهی بی اعتنایی کنیم . عدم توجه به مصالح فردی واجتماعی افراد است که باعث می شود حضرت با دلی پر از درد به مسجد آمده و  خطبه فدکیه را برای جهانیان به یادگار بگذارند.  تاریخ ثابت می کند که اگرحق اهل بیت از بین نمی رفت و به شیوه عدالت خواهی زهرای مرضیه(س) توجه می شد امروز جریان سلفی بلای جان جهان اسلام نمی شد. و با آبروی شریعت محمد بازی نمی کرد. بنابراین جا دارد  کلمه به کلمه خطبه فدکیه مورد توجه وبازنگری یکایک مسلمین قرار بگیرد تا به فرموده حضرت فاطمه(س) با توجه به قرآن و سنت پیامبر خود را از آتش جهنم برهانیم.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.