قدس آنلاین -ساحل عباسی: در استراتژی بهبود محیط کسب و کار از ابتدا بر افزایش رقابت تاکید می شود و خطر تشدید انحصاری بسیار کمتر از سیاست خصوصی سازی است .جلوگیری از افزایش هزینه بنگاه ها ،کاهش شکل گیری اقتصاد زیر زمینی ،ایجاد پیوند بین شرکت های بزرگ و کوچک از صرفه های اقتصادی و از مزایای بهبود محیط کسب و کار است.

نظام اداری بزرگترین دشمن بهبود محیط کسب و کار/ شرکتهای دولتی بیمارتر از آنند که با خصوصی سازی درمان شوند/ریسک سیاسی پایینتر نرخ کسب وکار رابالا میبرد

یکی از اساسی ترین چالش های چشم انداز اقتصاد ایران پدیده جهانی شدن است که در راستای آن برخورداری از صنعت رقابت پذیر برای اقتصاد اجتناب ناپذیر است. به نظر می رسد از اقدامات مهم و اساسی کشور در دستیابی به اهداف سند چشم انداز، بهبود فضای کسب و کار  و رقابتی نمودن آن در کشور است.
 
از طرف دیگر وجود نرخ بالای بیکاری در کشور و رهایی از آن، مستلزم تقویت طرف عرضه اقتصاد است؛ که با توجه به قوانین و مقررات دست و پا گیر، سختی اجازه و ایجاد کسب و کار در ایران، سرمایه و تسهیلات حمایت از تولید، در فعالیتهای غیر تولیدی مورد استفاده قرار گرفته و سبب رشد تقاضا و افزایش سطح عمومی قیمتها شده است. اهمیت سرمایه در کشورهای در حال توسعه بیش از کشورهای توسعه یافته است زیرا کشورهای در حال توسعه به منظور بهبود فضای کسب و کار و ایجاد اشتغال که محرک رشد اقتصادی است، دچار کمبود سرمایه هستند.
گفتگوی پیش رو  به بررسی رابطه بین بهبود فضای کسب و کار ایران در مقایسه با دیگر کشورهای جهان و رشد اقتصادی می پردازد. بدین منظور دکتر علی داوری اقتصاد دان و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتگو با قدس آنلاین به این موضوع پرداخته است.

اولویت بهبود فضای کسب و کار بر خصوصی سازی  یکی از مسائل مهمی است که دولتها باید بدان توجه کنند و از تولید کنندگان حمایت های ویژه ای به عمل آورند به نظر شما فضای حاکم اداری چگونه بر عدم تولید و رونق تاثیر می گذارد؟

پیشرفت در اقتصاد و ایجاد اشتغال و پویایی در کسب و کار با ورود تکنولوژیهای مختلف ،الگوهای متفاوت و متغییرو نظرات و دیدگاههای متنوع ، شیوه های مدون و اثربخشی را می طلبد .مرور تاریخی و استفاده از تجارب سایر کشورها می توانند در نحوه برنامه ریزی و تلاش در جهت تحقق اهداف  کمک شایان توجهی  بعمل آورد . اینکه خصوصی سازی مقدم است یا بهبود فضای کسب و کار و یا هردو،همه موارد باید  همزمان و هم راستا مورد توجه قرار بگیرند . دسوتو اقتصاددان پرویی با بررسی فضای کسب و کار ،  علت توسعه  نیافتگی  و تفاوت کشور های  در حال توسعه  با توسعه یافته  را تنها در این نکته می داند  که مردم  فقیر  این کشورها  محصول دارند  ولی سند فروش  رسمی ندارند  ،کسب و کار و دارایی دارند  اما فاقد شخصیت حقوقی هستند. دسوتو و همکارانش نشان دادند در پرو تاسیس یک گارگاه خیاطی  دارای مجوز های  قانونی لازم  به 1231 مرحله اداری و 289 روز زمان  نیاز  دارد  در نتیجه افراد ترجیح می دهند که به جای ثبت رسمی به صورت زیر زمینی و غیر رسمی کار کنند  به بیان  دیگر  بر اساس نظریه  دسوتو موانع نظام اداری در کشور های در حال توسعه بخش خصوصی  را به اقتصاد زیر زمینی  غیر رسمی و غیر مولد سوق می دهد تولید کنندگان در برابر  رقبای خارجی شکست می خورند در واقع نظام  اداری عامل بخش عمده ی از این مشکلات است در حالی که با روان سازی  نظام اداری  می توان حداقل بخشی از صاحبان کسب و کار های بخش غیر رسمی را   ارتقا داد و گامی در  جهت کاهش فقر آنها برداشت .

الگوی کشورهای پیشرفته در بهبود فضای کسب و کار چگونه است ؟

در کشور های مختلف  به منظور توسعه اقتصادی  و ارتقای بخش خصوصی ( از جمله شر کت های کوچک و  متوسط و کار آفرینی ) از دو رویکرد کلی استفاده می شود. روش  نخست خصوصی سازی و روش دوم رفع موانع پیش روی بخش خصوصی یا بهبود محیط ( فضای ) کسب و کار  است. روسیه  و کشور های اروپای شرقی در جهت بهبود وضعیت  اقتصادی خود  استراتژی  خصوصی سازی و چین استراتژی  بهبود محیط  کسب و کار را انتخاب کرد .چین در طول  سه دهه  بدون خصوصی سازی و تنها با  فراهم نمودن محیط مناسب  برای بخش  خصوصی سهم بخش خصوصی در اقتصاد را از کمتر از 20درصد در  پایان دهه 1970 به بیش از 70درصد  در سال  2004 افزایش داده است ،ولی اکثر کشور های اروپای شرقی و روسیه  با تکیه بر سیاست خصوصی سازی  توانستند در کمتر از چهار سال  سهم بخش خصوصی را به  بیش از 80درصد افزایش  دهند . اما خصوصی سازی در این کشورها به فاجعه اقتصادی منجر شده است و استراتژِی  بهبود محیط کسب و کار در چین به معجزه اقتصادی انجامید .امروزه با توجه به دید گا ههای  دسوتو  و  تجارب کشور ها برخی نهاد های بین المللی  ( مانند بانک  جهانی ) و محققان بر این باورند که رفع موانع  بخش خصوصی یا همان بهبود محیط کسب و کار  باید جایگزین  خصوصی سازی شود . اگر در ابتدای دهه  1980 نظریه  پردازان  و سیاست  گذاران اقتصادی بر خصوصی سازی  تاکید  داشتند  از اواخر دهه 1990 بهبود  محیط  کسب و کار مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس  در دهه های اخیر گزارش های بین  المللی مختلفی در زمینه رتبه بندی محیط  کسب و کار  کشو ر ها به صورت سالانه   منتشر  می شود. 

دلایل طرفداران استراتژی بهبود  محیط کار و ارجحیت آن بر خصوصی سازی چیست؟

طر فداران  استراتژی  بهبود محیط کسب و کار نه تنها  این استراتژی  را به عنوان شرط رشد بخش خصوصی  ذکر می کنند بلکه بر این اعتقادند که این استراتژی  باید جایگزین خصوصی سازی شود. دلایل  نیاز به گسترش  بخش خصوصی از طریق بهبود محیط  کسب و کار عبارتند از:  خصوصی سازی ممکن است با تنش های سیاسی  و اجتماعی  همراه باشد ،ولی بهبود محیط  کسب و کار بدون تنش سیاسی و اجتماعی   است . خصوصی سازی در بسیاری از کشور ها  با  واکنش های شدید همراه بوده است در انگلستان ، ترکیه  مصر.،شیلی ،آرژانتین ،نیجریه  و بسیاری  از کشور های دیگر  کارگران علیه خصوصی سازی دست به تظاهرات زده اند.

بهبود محیط کسب و کار  رقابت را تقویت می کند ولی خصوصی سازی  لزوما به تقویت رقابت  نمی انجامد بخش خصوصی خواهان رقابت نیست منافع هر فرد در بخش  خصوصی ایجاب می کند که از رقابت جلوگیری کند .صاحبان شرکت های واگذار شده تمایل دارند تعداد رقبا  محدود بماند حال آنکه در استراتژی  بهبود محیط کسب و کار از ابتدا بر افزایش  رقابت تاکید  می شود و خطر تشدید انحصاری  بسیار کمتر از سیاست خصوصی سازی است

شرکت های دولتی بیش از آن  بیمارند که با خصوصی سازی درمان شوند. دولت برای اهداف  اجنماعی یا سیاسی شرکتی را در یک منطقه  تاسیس می کند ،مکان یابی بر اساس  ملاحظات  غیر اقتصادی هزینه های گوناگون  بر  شرکت  تحمیل خواهد کرد  که شاید رقابت پذیری آن شرکت  را برای همیشه  منتفی سازد.  شرکت  دولتی  پس از تاسیس نیز در معرض آفت های مختلف قرار دارد، برای نظارت  بر شرکت دولتی  دستگاه های نظارتی مختلفی از سوی قوای مجریه،  قضائیه  و  مقننه در شرکت مستقر می شوند.متاسفانه  ناظران  سه قوه  گاهی بیش از آن که ناظر باشند به دنبال  کسب امتیاز هستند  در نهایت ناظران و مدیران رده عالی برای تثبیت یا ارتقای موقعیت شغلی  خود گروه یا شبکه ای غیر رسمی تشکیل می دهند  پس  از خصوصی سازی  این شبکه  کنار  گذاشته  نمی شود  و مدیر جدید بخش خصوصی نیز باید  با آن مصالحه کند

مهمترین مزایای بهبود محیط کار را عنوان فرمایید؟

 جلوگیری  از افزایش  هزینه بنگاه ها ، کاهش شکل گیری اقتصاد زیر زمینی ، ایجاد پیوند بین  شرکت های کوچک و بزرگ  و بهره گیری از صرفه های اقتصادی از دیگر مزایای  بهبود محیط کسب و کار است

  شرکت های کوچک بیش از شرکت های بزرگ  از محیط نامناسب   کسب و کار  آسیب می بینند  نظام مالی نا کار آمد شرکت های کوچک را آسب پذیر می کند .  بانک ها تمایل دارند منابع  خود را در اختیار شرکت های  بزرگ قرار دهند زیرا  ارزیابی وضعیت شرکت های  بزرگ  بسیار آسانتر از  شرکت های کوچک است از سوی دیگر احتمال ورشکستگی در اثر نوسانات اقتصادی در شرکت های  کوچک  معمولا  بیشتر است و بانک ها رغبت چندانی در اعطای اعتبار به آنها را ندارند شرکت های  بزرگ  می توانند با تاثیر گذاری و ارتباط  مستقیم  با سیاست گذاران پرداخت های  غیر قانونی،  هزینه های  تبلیغاتی و  سایر ابزار های موثر افکار عمومی محیط  کسب و کار را تا حدودی برای خود  هموار سازند ولی صاحبان  شرکت های  کوچک  منابع محدودی  برای  پرداخت های غیر قانونی دارند و معمولا فاقد روابط موثر با  سیاست گذاران هستند

 البته  هر چند شر کت های کوچک  بیش از شرکت های بزرگ  از محیط نامناسب کسب و کار  آسیب میبنند  اما شرکت های بزرگ نیز خواهان محیط مناسب کسب و کار هستند . شرکت های بزرگ در محیط نامناسب  متحمل هزینه های  سنگین می شوند و نمینوانند با رقبای خود رقابت کنند،  به بیان دیگر در حالی که  شرکت ها  در کشور های  در حال توسعه بخش عمده ای از ,وقت خود  را صرف  خنثی سازی  مزاحمت های  محیطی می کنند رقبا  در کشور های  پیشرفته بدون ترس از شوک های سیاسی و اقتصادی تنها به جلب  رضایت مشتری و نوآوری  مشغول هستند .

نقش محیط کسب و کار بر توسعه کار آفرینی از دیدگاه بانک جهانی را چگونه ارزیابی می کنید ؟

بررسی  بانک جهانی در سال 2006 از داده های 96 کشور نشان می دهد  که بین کار آفرینی و پیش  نیاز های محیط قانونی سهولت  دسترسی به منابع مالی و غیره رابطه  وجود دارد. به بیان دیگر محیط  کسب و کار  بر نرخ  کار آفرینی  تاثیر مستقیم دارد یعنی اگر دولت موانع قانونی شروع  کسب و کار ها را  کاهش دهد ،حجم  فعالیت های  کار آفرینانه رسمی افزایش می یابد . بررسی  دیگری از گروه تحقیقات کار آفرینی بانک جهانی 1 نشان می دهد که محیط قانونی  مناسب بر فعالیت  های  کار آفرینانه  کشور های در حال توسعه تاثیر دارد. مدرن سازی ، ثبت شرکت ، کاهش هزینه ها و زمان  را اندازی  کسب و کار  نرخ  کار آفرینی را بهبود می بخشد  داده های گروه  تحقیقات کار آفرینی  بانک  جهانی به همراه سایر  متغیر ها به منظور اندازه گیری حکمرانی  ثبات سیاسی  محیط کسب و کار 2 و  محیط  قانونی  کسب و کار و ارتقاء کار آفرینی است

 بر اساس تحقیقاتی که در سال 2008 توسط گروه تحقیقاتی کار آفرینی بانک جهانی صورت گرفته است  حکمرانی و ثبات سیاسی  اولین پیش فرض در ایجاد یک محیط کسب و کار  مناسب است. داده های  آماری حاکی از وجود رابطه معکوس  بین ریسک سیاسی و تاسیس کسب و کار است . در این خصوص  کشور هایی که از ریسک  سیاسی پایین  تری برخوردار هستند  نرخ  تاسیس کسب  و کار در آنها بالاتر  است.

شرایط پیشرفت بنگاه های اقتصادی کشور و خصوصی سازی مطلوب تر در کشور چیست و به چه زیر ساخت ها یی نیازمند است ؟

در واقع می توان  نتیجه گیری کرد که محیط کسب و کار  شامل  زیر ساخت های اقتصادی ، میزان  سلامت  سیستم اداری، امنیت  اجتماعی، ثبات در سیاست های  اقتصادی، قوانین و مقررات  کیفیت  نظام  قضائی  و غیره است  که بر عملکرد شرکت ها  تاثیر  مستقیم دارند ولی تغییر دادن  آنها  فراتر از اختیارات  و قدرت مدیران شرکت ها و کسب  و کارها می باشد. به نظر می رسد در کشور ما ،علاوه بر شرایط نامناسب خصوصی سازی از جمله عدم تعدیل نیرو پس از واگذاری، فضای نامناسب کسب و کار نیز عامل مهمی در جهت عدم استقبال از خصوصی سازی است .کاهش بروکراسی اداری ، تسهیل در کاهش و روند اخذ مجوزات ،تسریع در شکل گیری یک کسب و کار،تامین مالی مناسب با سود معقول و ... می تواند با بهبود فضای کسب و کار و استفاده از توان بخش خصوصی در جهت حضور فعال و تاثیر گذار در بخشهای مختلف اقتصادی بسیار حیاتی باشد . بی تردید فضای کسب و کار مناسب در جذب سرمایه های خارجی نیز موثر است و آنان تصمیم نهایی را پس از بررسی دقیق فضای کسب و کار در ایران خواهند گرفت . رتبه ایران در گزارش سهولت انجام کسب و کار سال 2015 میلادی 130 عنوان شده بود که در بازبینی گزارش مذکور مطابق روش شناسی گزارش 2016 به 118 تصحیح شده است. بنابراین بهبود فضای کسب و کار بایستی اولویت اساسی دولت در جهت جذب سرمایه های داخلی و خارجی باشد .بهبود رتبه پس اجرایی شدن برجام اتفاق خواهد افتاد اما برای بهبود مناسب فضای کسب و کار تلاش و برنامه ریزی عملیاتی شایسته ای نیاز خواهد بود .

 

                           

             

                                         

 

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.