زهره خولجوی- ۱۰آذر ماه روز مجلس است، مجلسي که نهمين دوره آن چند ماه آينده به پايان مي‌رسد.

 مجلس آينده « اکثريت قاطع» ندارد


گمانه زنيها براي چينش مجلس آينده از چند ماه گذشته و با محوريت اصولگرايان، اصلاحطلبان واعتداليون آغاز شده است، اما تا پايان آذر ماه که زمان ثبت نام نامزدهاست دادن نظر قطعي - کم و بيش- نا‏ممکن است. مجلس نهم که همزمان بود با اواخر دولت دهم و آغاز دولت يازدهم، تجربهها و جنجالهاي بسياري را به خود ديد که يکشنبه تلخ، استيضاح وزرا و رسيدگي به برجام از مهمترين و شناخته شدهترين آنهاست.

به مناسبت روز مجلس با دکتر احمد توکلي، نماينده نام آشناي مردم تهران و عضو کميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شوراي اسلامي در زمينه واکاوي عملکرد مجلس نهم و سناريوهاي پيش روي مجلس آينده،
گفت و گو کرده‏ايم که هم اينک پيش روي شما است.

 

  چند ماهي به اواخر مجلس نهم مانده، تحليل شما از عملکرد اين دوره از مجلس چيست؟

در اين دوره از مجلس اقدامات بزرگي صورت گرفت که آخرين آن نيز مربوط به برجام بود، که در اين دوره  اقدامات قابل توجهي صورت گرفت که به ايجاد آرامش در کشور نيز کمک کرد. دولتي که در اواسط اين مجلس بر سر کار آمد نيز  از نظر فکري با قوه مقننه، هم سو بود که مجلس نيز در امور با وي همراهي کرد.

 

  مجلس نهم مصادف بود با دو دولت دهم و يازدهم، بنا بر فرمايش شما، آيا همراهي قوه مقننه با اين دو دولت متفاوت بود؟

همراهي متفاوت نبود، بلکه در دولت دهم به خاطر اختلافات و ناهنجاريهاي رفتاري دولت، بيشتر شدن مشکلات داخلي نسبت به گذشته و حرمت قايل نبودن اين دولت براي مجلس شوراي اسلامي و رئيس آن و همچنين بيتوجهي به هنجارهاي کشور موجب شد، همراهي قوه مقننه با مجريه سختتر شود. رفتارهاي رئيس دولت دهم در عالم دموکراسي بي سابقه بود، با رفتارهاي خود به مردم و مجلس که برخاسته از رأي مردم است توهين کرد، وي منش ديکتاتوري را پيش گرفت در حاليکه مجلس حاضر به همراهي با وي بود و حتي در صورت نياز بر اساس قانون اساسي مجوزهاي مورد نيازش را اعطا ميکرد.

رئيس دولت دهم همه هنجارهاي دموکراتيک و ادب سياسي را زير پا گذاشت و طبيعي است که مجلس با چنين فردي همراهي نکند. آغاز مجلس نهم همزمان با اواخر دولت آقاي احمدي نژاد و اواسط مجلس همزمان با آغاز دولت آقاي روحاني بود، که تاکنون در اين دولت شاهد رفتارهاي دولت گذشته نبوديم.

در مجموع يک کشور بايد با همکاري تمام قوا اداره شود و هر چه قوا در مسير قانوني خودشان حرکت کنند، تفاهم ممکن ميشود.

 

  رويکرد آقاي  احمدي نژاد در مورد مجلس، ناشي از ضعفهاي موجود در قوه مقننه بود يا رويکردي برخاسته از شخصيت وي؟

احمدي نژاد در حرف و عمل مجلس را زير سؤال ميبرد، اين امر فقط از سمت مستبدان حکومتها ديده ميشود. در يک نظام دموکراتيک، رئيس جمهور جرأت بيان جملاتي را نداشت که وي مطرح کرد. وي نه تنها در حرف بلکه در عمل نيز نظرهاي خود را اعمال ميکرد. براي مثال ابلاغ نکردن قوانين؛ بر اساس قانون رئيس جمهور موظف به ابلاغ و اجراي قوانين است و اين وظيفه از نام اين قوه
( قوه مجريه) مشخص است. آقاي احمدي نژاد با جسارت تمام مقابل قانون ميايستاد، قانوني که مغايرت آن با قانون اساسي را شوراي نگهبان مشخص ميکند و همين رويکرد
آيت الله جنتي را وادار به صدور بيانيه عليه وي کرد. وقتي اين تجري نسبت به قانون وجود داشت، مجلس هم واکنش نشان داد، زيرا رئيس جمهور موظف به اجراي قوانين است.

 

  آقاي دکترتوکلي! از نظر شما خلأها و مشکلات موجود در مجلس چيست؟

در عملکرد مجلس، سه  اشکال اساسي وجود دارد. اولين مورد به اصلاح آيين نامه در مورد روند بررسي لوايح مربوط ميشود. در مجلس هشتم و نهم دکتر لاريجاني پيشنهادهايي براي اصلاح آيين نامه داخلي مجلس ارايه داد که همگي رأي آوردند که بر اساس آن تعدادي از اختيارات نمايندگان کم و تعدادي ديگر افزايش پيدا ميکرد. در مورد رسيدگي به لوايح، اصلاحات به گونه اي بود که بررسي با تعجيل صورت ميگرفت. از مشروطه تا کنون( قبل از تغييرات آيين نامهاي) هميشه اصل بر دو شوري بودن لوايح بود، در اين روند لوايح دو بار چکش خورده و نمايندگان فرصت بررسي و طراحي لوايح به گونه اي که مشکلات مردم را حل کنند و براي آنان مفيد باشند، داشتند. اما در اين تغييرات که در اوايل مجلس نهم صورت گرفت، گفته شد اصل بر يک شوري بودن لايحه است. بدين صورت که لايحه براي بررسي وارد صحن ميشود و بلافاصله جزئيات مورد بررسي قرار ميگيرد که همين امر مشکلات زيادي را ايجاد کرد. در اصلاحيه گفته شد که در صورت بروز مشکل در رسيدگي به جزئيات، با رأي مجلس براي بررسي بيشتر به کميسيون برود.

 

  يعني همان دو شوري بودن بررسي لوايح؟

بله اما با نقايص و اشکالهاي زياد. اين نوع تغييرات بر کيفيت قانون تصويبي تأثير ميگذارد.

اشکال ديگر به نحوه اداره مجلس توسط رئيس و نواب وي بخصوص دکتر لاريجاني و حجت الاسلام ابوترابي فرد و برداشتهاي خلاف نص آنها باز ميگردد. درست است که رئيس مجلس ميتواند برداشت خود از آيين نامه را اعمال کند و اين امر معمول است، اما فهم در برابر نص نزد عقلا پذيرفته نيست.

وقتي در آيين نامه بيان ميشود که رئيس بلافاصله اجازه اخطار دهد، چرا آنها اجازه نميدهند؟ يا مورد سؤال از وزرا؛ بنا بر آيين نامه وقتي تعداد پرسشهاي نمايندگان زياد شد، مجلس بايد جلسات پشت سر هم برگزار کند تا در انجام قانون تأخير و بيتوجهي صورت نگيرد.

 

  شايد اين مسأله به دليل وجود برخي پرسشهاي کم اهميت است ؟

بله! ميشود گفت ممکن است نمايندگي پرسشهاي بي اهميت و بي موقع بپرسند، اما وظيفه هيأت رئيسه اصلاح اين مسايل است.

مورد ديگر؛ خصوصيت طرح دو فوريتي از اسمش مشخص است، يک طرح به اين دليل دو فوريتي ميشود که بيم از دست رفتن مصالح و يا خسارت عمومي را به دنبال دارد.

صف درست شدن براي رسيدگي به طرحهاي دو فوريتي مورد اشکال است. براي رسيدگي به اين طرحها بايد جلسات فوق العاده تشکيل شود تا اين دو فوريتي به هدف خود نزديک شود.

اين نوع استبداد رأيها در مجلس موجب کم اثر شدن تلاش و زحمات اعضاي هيأت رئيسه مجلس و عدم استيفاي حقوق نمايندگان و موجب فوت مصالحي از مردم ميشود.

متأسفانه هيأت رئيسه مجلس هشتم و نهم با اين رويکرد پيش رفت که اميدوارم در مجلس آينده شاهد اين عملکرد نباشيم.

 

  اين انتقاد شما را برخي ديگر در مورد بحث برجام و نحوه رسيدگي به آن و در قالب سياسي کاري مطرح ميکنند. آيا شما با اين نظر موافق هستيد؟

سياسي کاري در هر دو قوه مجريه و مقننه وجود دارد و متأسفانه به عنوان امر رايج در کشور، بسياري از سياستمداران را به خود مبتلا کرده است، البته در رسيدگي به برجام بخشي از اين نگاه وجود دارد که در گزارش اخير خود به مردم علل و عوامل و موضوعات آن را بيان کردم و گفتم که اين امر در کجا خدمت و کجا لطمه زد.

 

  آقاي دکتر توکلي! توقع مردم و حتي رهبر انقلاب از مجلس شوراي اسلامي، داشتن روحيه و رويکرد انقلابي است. از نظر شما چقدر اين امر محقق شده و در حقيقت مجلس کنوني چقدر انقلابي است و يا فاصله آن با مجلس انقلابي چقدر است؟

متأسفانه چه در دولت و چه در مجلس، از برخي ارزشهاي اسلامي فاصله گرفته ايم. مجلس انقلابي و مردمي خصوصياتي دارد که سلوک مسؤولان با آن معيارها سازگار نيست. از اين جهت در بسياري از سياستمداران شاهد اين فاصله گرفتن از ارزشها  و روحيه انقلابي هستيم که نشانه آن نيز کم شدن جسارت لازم براي تحقق برخي از اهداف است.

 

  مصداق اين فاصله گرفتن از ارزشهاي انقلاب در مجلس کدامند؟

براي مثال در مجلس شوراي اسلامي، نمايندگان با پول بيت المال به سفرهاي خارجي ميروند که به نتيجه اي به نفع مردم منتج نميشود. من مخالف سفرهاي خارجي نيستم زيرا سفرهاي خارجي واجب، جزو وظايف نمايندگان و برخي دولتمردان و به نفع کشور و مردم است. اما اگر قرار شد به سفر بروند چرا با خرج دولت صورت گيرد که بدهي اخلاقي ايجاد شود؟ از آن بدتر چرا از طريق شرکتهاي دولتي و حتي خصوصي به سفر بروند؟ اگر مسؤولي نگران مردم باشد، آيا حاضر است بيتالمال را خرج سفر بيهوده کند؟ وقتي مردم ارز کافي براي خريد دارو ندارند سفرهاي غير ضروري چه توجيهي دارد؟

 

  يکي از ارکان و وظايف مجلس شوراي اسلامي، نظارت است. از نظر شما مجلس نهم چقدر در اين زمينه موفق عمل کرده است؟

کم! زيرا بيشتر همت نمايندگان صرف نظارت بر امور جزئي حوزههاي انتخابيه ميشود که معمولاً با منافع خود و مطامع  سياسي گره خورده و باعث دخالت در حوزههاي اجرايي ميشود و همين امر به ارتباط دو قوه مقننه و مجريه لطمه ميزند.  بخشي ديگر نيز صرف تقنين ميشود؛ بنابراين نمايندگان براي نظارتهاي کلي کمتر وقت ميگذارند، چون احتمال درگيري با سطوح بالاي دستگاه اجرايي وجود دارد و برخي که روحيه انقلابي ندارند از اين درگيريها پرهيز ميکنند.

 

  چند ماهي است که گمانه زنيهاي مختلفي در مورد چينش مجلس آينده مطرح شده است. از نظر شما سناريوي پيش رو براي انتخابات مجلس دهم چيست؟

از نظر من هر دو طيف اصولگرا و اصلاح طلب بايد با يکديگر متحد شوند و به صورت يکپارچه به صحنه آيند، زيرا وقتي احزاب وجود ندارند و گرايشهاي جناحي هم ضعيف شوند- که اين امر در مجلس هشتم و نهم اتفاق افتاد- روند تقنين به سختي پيش ميرود.

 

  اين سختي از چه جهت است؟

تفرق آرا زياد شده، لوايح و طرحهاي سنگين و فراگير با خطر روبهرو ميشوند، زيرا در بررسي اين طرحها و لوايح اگر بين گرايشهاي مختلف نمايندگان اتحادي وجود نداشته باشد، برخي به اشتباه رد و يا به اشتباه تصويب ميشوند.

بنابراين جناحها هم بايد متحد باشند و
هم غيرت جناحي داشته باشند تا مردم تکليف خود را  دانسته، تصويب لوايح و طرحها با روند بهتري صورت گيرد. پس خوب است که در اين هدف که به سرنوشت مردم ارتباط پيدا ميکند، هر دو جناح متحد و البته هر کدام با فهرستهاي مجزا، روشن و شفاف با هم رقابتي انساني - اخلاقي داشته باشند و هر کدام هم توانست مجلس را اداره کند.

 

  پيشبيني شما چيست؟

حدس ميزنم انشاالله اصولگرايان- و اگر برخي گروههايي که عصبانيت بيشتري از خود نشان ميدهند همراهي کنند- متحد شوند. اصلاحطلبان نيز که در اين کار از اصولگرايان با تجربهتر و معمولاً موفق تر بودند، متحد خواهند شد؛ البته الان نميتوانم حدس بزنم کدام يک اکثريت را به دست خواهند گرفت، ولي معتقدم در مجلس آينده اکثريت قاطع نخواهيم داشت.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 2
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بینش IR ۲۲:۳۸ - ۱۳۹۴/۰۹/۰۸
    0 0
    آقای توکلی بهتر فرافکنی نکنی و دولت دهم و یازدهم و بعد این دولت 12 و 13 نکنید یک ذره از اطلاعات محرمانه این کشور با اون برجامی که تایید کردید لو بره ، ایران هم مثل عراق زمان صدام بازرسی ویژه بشه که نقاط حساس شناسایی بشه ، مثل همون خوشبینی های نابخردانه اون زمان روحانی که اسامی دانشمندان رو تقدیم کردبه آژانس و همه ترور شدند، کشور دچار بحران بشود پوست از سر همه شما دلقک ها باید بکنیم
  • جوادي IR ۱۴:۵۶ - ۱۳۹۴/۰۹/۰۹
    0 0
    اما قطعا اقليت هاي قاطع فراواني خواهد داشت . اقليت هايي از جناح اصلاحات ، ميانه رو ها ، بادي ها ، نان به نرخ روز خور ها ، روشنفكر نما ها ، افراظي ها ، غربي ها ، حجتي ها ، دگر انديشان ، فريبكاران ، دولت پرست ها ، مردم نشناس ها ، ايراني نما ها ووووووووووووو