که در مقايسه با آمار بهمن ماه سال گذشته با حدود 6 هزار و 400 نشريه قابل انتشار و آمار مهرماه سال 92 که پنج هزار و 679 نشريه داراي مجوز در سراسر کشور وجود داشت، رشد قابل توجهي داشته و به طور ميانگين سالانه بيش از يک هزار نشريه به جمع نشريات کشور اضافه شده است.
بر اساس آمار اعلام شده، بيش از نيمي از نشريات داراي مجوز منتشر نمي‌شوند. طبق برآوردي که بر اساس آمار گذشته انجام شده بود، از مجموع پنج هزار و 697 نشريه‌اي که مجوز داشتند، دو هزار و 635 نشريه منتشر مي‌شد. تفاوت چشمگيري ميان نشريات داراي مجوز و در حال انتشار وجود داشت که البته مشخص نيست از بين نشريات در حال انتشار چه تعداد از آن‌ها منظم منتشر مي‌شوند.
براي نام و نان و يارانه
با وجود اينکه روند صدور مجوز براي انتشار نشريه، روندي طولاني و دشوار است، وقتي قرار به انتشار نيست، ميل به گرفتن مجوز براي چيست؟
محمود مختاريان، استاد ارتباطات معتقد است: تعدادي فقط امتياز گرفته‌اند که اسمي‌داشته باشند و يارانه‌اي از دولت بگيرند؛ درنتيجه بيش از نيمي از آن‌ها نمي‌توانند منتشر شوند يا با مشکل مواجه شده‌اند. مديريت نشريه با در نظر گرفتن و برنامه ريزي براي تأمين هزينه‌ها، نگاه حرفه‌اي و اخلاقي در نشريه مي‌تواند انتشار نشريه را تضمين کند، اما اگر غير از اين باشد و مديريت حرفه‌اي حاکم نباشد، انتشار نشريه با مشکل مواجه مي‌شود.
مختاريان در اين باره چنين توضيح مي‌دهد: گاهي يک جوان 20 ساله بدون سابقه کاري، سردبير يک روزنامه مي‌شود، در حاليکه در گذشته يک نفر، 10 سال خبرنگاري مي‌کرد، بعد دبير گروه مي‌شد و اگر شايستگي داشت، بعد از 20 سال مسيرش براي ورود به شوراي سردبيري باز مي‌شد. به باور اين استاد دانشگاه، صرف انتشار يک نشريه کافي نيست، يک نشريه بايد حرفه‌اي منتشر شود تا نگاه مخاطب را به سوي خود جلب کند. چينش تحريريه را سردبير انجام مي‌دهد، پس جايگاه مهمي است، مي‌خواهد نشريه محلي باشد يا ملي.
او با بيان اينکه نيازمند نگاه جديد به نشريات هستيم، خاطرنشان مي‌کند: رسانه مکتوب همچنان رسانه پرقدرتي است. رسانه‌هاي ديگر هم که روي کار آمدند نتوانستند به رسانه مکتوب ضربه بزنند، با اين وجود هنوز اين رسانه نتوانسته اعتماد عمومي را در جامعه ايجاد کند. لحظه به لحظه روي تلفن‌هاي همراه، اخبار هميشه هست. روزنامه براي متن است، مجله براي حاشيه، براي همين ارزشگذاري مجله بالاتر از روزنامه است، اما آيا براستي چنين است؟!
روزنامه نگاري، درآمدزا نيست
ممکن است از هشت هزار مجوز، سه هزار نشريه منتشر شود که بخشي از اين نشريات هم درون سازماني هستند و پشت پيشخوان نمي‌روند.
فريدون صديقي، استاد ارتباطات و روزنامه نگار باسابقه با بيان اين مطلب، به شمارگان محدود نشرياتي با گستره سراسري اشاره مي‌کند و مي‌گويد: از بين 100 نشريه سراسري که منتشر مي‌شود، در مجموع شمارگان آن‌ها به يک و نيم ميليون نسخه نمي‌رسد، در حاليکه چهار و نيم ميليون دانشجو داريم. او در پاسخ به اينکه آيا صاحبان مجوز نشريات به دنبال درآمدزايي از راه جذب آگهي هستند؟ يادآور مي‌شود: اين شغل به هيچ وجه درآمدزا نيست. نشريات ما همه ضرر مي‌دهند و تنها تعداد محدودي هستند که سوددهي به نسبت خوبي دارند و دخل و خرجشان را در مي‌آورند. صديقي ادامه مي‌دهد: مگراينکه نشريه‌اي با نيازسنجي و نيازسازي براي مخاطب منتشر شود، براي مثال نشرياتي با تيترهاي بزرگ که چگونه پولدار شويم، چگونه صاحب شغل شويم، چگونه عاشق شويم و چگونه‌هاي ديگر. به باور او، نشرياتي از اين دست، ممکن است خوب بفروشند، زيرا به نياز آني مخاطب که جنبه سرگرمي‌دارد، پاسخ مي‌دهند.
راهبرد جذب مخاطب
برخي معتقدند که بسياري از نشريات به دليل مشکلات مالي، ريزش مخاطب و کاهش جذب آگهي از دور انتشار خارج مي‌شوند. مختاريان دليل اين امر را کيفيت پايين نشريات مي‌داند، چرا که اگر بازاري مشتري داشته باشد، رونق مي‌گيرد.
او درباره فرصت‌هاي فراروي رسانه‌هاي مکتوب مي‌گويد: راهبرد بايد بر جذب مخاطب متمرکز باشد و براي مشتريان آن بايد کالاي خوبي توليد کرد. مجله و روزنامه براي خواندن است و غذا براي خوردن. غذا بايد طوري باشد که افراد را به اشتها دعوت کند؛ روزنامه هم بايد مخاطب را براي خواندن به اشتها بياورد.
اين استاد ارتباطات تأکيد دارد: رسانه‌هاي مکتوب ما بايد ديدني باشند، براي صفحات نخست روزنامه‌ها و نشريات بايد ويترين‌سازي شود. به صورت مداوم روي گرافيک نشريات تجديدنظر شود، يعني تنوع رسانه‌هاي مکتوب بايد آن‌قدر باشد که مخاطب دست به انتخاب بزند.
کم تحرکي محلي‌ها
معاون مطبوعاتي وزير ارشاد هم از ماجراي منتشر نشدن نشريات داراي مجوز گله‌مند است و مي‌گويد: بسياري از اين نشريات داراي مجوز منتشر نمي‌شوند که دليل بيشتر آن، مسايل اقتصادي است.
نکته قابل توجه ديگر اينکه ازميان تعداد نشرياتي که منتشر مي‌شوند، چه تعدادي منظم روي پيشخوان مي‌روند؟
به باور انتظامي، اينکه چه تعداد از اين نشريات منتشر مي‌شوند، بستگي به تعريف مدل انتشار دارد؛ ممکن است کسي نشريه‌اي را هم که فقط يک شماره در سال منتشر مي‌شود، نشريه در حال انتشار و فعال تعريف کند، اما تعريف واقعي انتشار اين است که نشريات به شکل منظم و براساس دوره انتشار خود منتشر شوند؛ براي مثال اگر يک نشريه، هفته‌نامه است، هر هفته منتشر شود يا اگر روزنامه است، هر روز منتشر شود. با تأسف با اين تعريف، تعداد نشريات محلي که منتشر مي‌شوند، از ميان يک هزار و 600 نشريه داراي مجوز حدود 500 تا 600 نشريه است. يعني در گستره محلي، سهم نشريات فعال کمتر از يک سوم تعداد مجوزهاست.
نظر شما