آتش جنگ داخلی با کردهای ترکیه که ناامنی و لطمات اقتصادی فراوانی را در یک سال گذشته برای این کشور به همراه داشته به کنار، ماجراجویی‏های بی‎محابای او در میدان درهم و برهم مناقشات منطقه‌ای بویژه بحران سوریه، - حالا که ورق بازی تا حد زیادی برگشته- دامنگیر اردوغان‌ شده و هر روز دردسری جدید را برایش رقم می‌زند.

انفجار تروریستی اخیر در فرودگاه «آتاتورک» توسط عوامل داعش نیز حالا زخم دیگری است که نوچه‌های سابق بر پیکر سیاست‌ها و حکومت اردوغان و حزب عدالت و توسعه وارد کردند. اما اهمیت و تأثیر این مورد اخیر به‎مراتب بیشتر از بمب‌گذاری‌هایی است که ترکیه پیش از این هم آنها را تجربه کرده و حاصل جنگ و سرکوب کردهای جنوب این کشور بوده ‌است.

غرور عثمانی شکسته شد

می‌توان گفت این حادثه بیشتر رشته‌های اردوغان را در هفته گذشته که به قیمت شکستن غرورش و عذرخواهی از روسیه و فضاحت عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی تمام شده بود - تا از این طرق بتواند ترکیه را از انزوا خارج کند- پنبه کرد. عذرخواهی اردوغان از روسیه برای سرنگونی هواپیمای این کشور در سوریه و نامه‎نگاری او بدین منظور با مسکو، به لحاظ سیاسی و اعتباری، هزینه سنگینی برای اردوغان و دولت ترکیه داشت، مخصوصاً آنکه یک ماه پیشتر اردوغان قاطعانه در مقابل دوربین‌ها گفت که ترکیه از حریم خود دفاع کرده و هرگز عذرخواهی نخواهد کرد. ترکیه در همین چند ماه گذشته از این تنش و تحریم‌های روسیه و ناامنی که در کشورش نهادینه می‌شود، محتمل ده‌ها میلیارد دلار ضرر و زیان شده است.

اردوغان تا آن اندازه دچار غرور قدرت شده بود که روابط ترکیه با بزرگ‎ترین شریک تجاری خود یعنی آلمان که دارای بالاترین روابط سیاسی و اقتصادی با ترکیه است را مورد هجمه قرار داد. زیرا آلمان‏ها نسل‎کشی ارامنه توسط دولت عثمانی را به‎ رسمیت‎ شناختند.   آلمان برای حمایت از ترکیه در برابر تهدید از سوی مرزهای سوریه، سامانه دفاع موشکی خود را در  این کشور مستقر کرده بودند اما آنکارا به وزیر دفاع آلمان اجازه ورود به ترکیه و بازدید از این سامانه را نداد. در نتیجه، آلمان‌ها هم سامانه خود را از ترکیه بردند تا آنکارا مجبور شود دست به دامان ایتالیایی‌ها شود.

اتحادیه اروپا هم در ماجرای گروکشی اردوغان از موضوع آوارگان سوریه برای لغو اخذ روادید اتباع ترکیه برای سفر به کشورهای این اتحادیه، بار دیگر آب پاکی را روی دست آنها ریخت. مخصوصاً این جمله دیوید کامرون، نخست‎وزیر انگلیس که «شاید ترک‌ها سال 3000 عضو اتحادیه شود» حکم پاشیدن ته‎مانده آب لیوان به صورت اردوغان را داشت.

کارشناسان بر این باورند که عوامل متعددی اردوغان را واداشته تا در روابط خود با کشورهای منطقه و روسیه بازنگری کند، از جمله: عقب‎ماندن از تحولات میدانی سوریه، زیان‌های کلان اقتصادی ناشی از سرایت و تشدید ناامنی به داخل ترکیه، و رکود صنعت درآمدزای توریسم و ضرر هنگفت این کشور به دلیل قطع روابط و تحریم‌های روسیه علیه ترکیه.

علاوه بر این، در داخل حزب عدالت و توسعه هم قلدرمآبی و مشی دیکتاتورانه اردوغان موجب نارضایتی عمومی و جدایی بسیاری از چهره‌ها و گروه‌های حاضر در این حزب شد؛ حزبی که روزگاری ترکیبی متنوع و ائتلاف‌گونه داشت و همین امر موجب موفقیت آن در به‎دست‎گرفتن قدرت در ترکیه شد. حالا اما بسیاری از چهره‌های حزبی منتقد اردوغان هستند، مشی او را بر نمی‌تابند و او را برای اصلاح سیاست‌های منطقه‌ای و خارجی‌اش تحت فشار گذاشته‌اند.

موج وارونه بحران

در این شرایط اردوغان در هفته گذشته از یک سو با احیای روابطش با رژیم صهیونیستی و از جانب دیگر با عذر‎خواهی از روسیه و اقدام برای بازسازی روابط با این کشور کوشید تا از حجم زیاد فشارها بر خود و ترکیه بکاهد. ضمناً، او امید داشت تا با نزدیک‎شدن به روسیه بار دیگر بتواند نقشی مؤثر در بحران سوریه ایفا کند.

اما انفجار فرودگاه «آتاتورک» به دست داعشی‌ها بخش عمده رویاهای اردوغان برای خروج اقتصاد ترکیه از بحران و بازگشت به بازی اصلی در سوریه را نقش بر آب کرد. حالا حتی با لغو تحریم‌های ترکیه از طرف پوتین، اوضاع ناامن داخلی این کشور توریست‌ها که منبع اصلی درآمد ترکیه هستند را  فراری می‌دهد.

به باور کارشناسان و آنگونه که حشمت‎الله فلاحت‎پیشه می‌گوید، ترکیه حالا درگیر موج بازگشت بحران شده است. فلاحت‏پیشه گفت: اگر دولتمردان ترک رفتارشان در قبال تروریست‎ها را اصلاح نکنند، این بحران ادامه خواهد یافت. به گفته این نماینده مجلس، استانبول که روزی به مرکز راهبری تروریست‌ها در منطقه بدل شده بود، حالا خودش هدف تروریست‌ها قرار می‌گیرد. او می‌گوید: تروریسم یک مرکز راهبردی دور در آمریکا و اروپا دارد و یک مرکز راهبردی نزدیک که در ترکیه قرار دارد. بنابراین ترکیه درگیر موج بازگشت بحران شده است.