شهر!
با شنیدن واژه «شهر» چه تصویری در ذهنتان نقش می بندد؟ منظره ای شلوغ، پر سر و صدا و آلوده؟ یعنی جایی به نام «شهر پاک» وجود خارجی ندارد؟

سالهاست که شهرها را با ویژگیهای آزارنده ای می شناسیم که اگر احتمالاً آنها را در جایی نبینیم در شهر بودن آن تردید می کنیم و می پنداریم به روستا یا منطقه ای بدور از هیاهو و کژیهای زندگی شهری رفته ایم.
با خواندن ادامه این گزارش احتمالاً متوجه خواهید شد که بخش عمده آزارندگی های شهرنشینی بیشتر از آنکه ویژگی و اقتضای زندگی در گستره ای به نام «شهر» باشد، بر آمده از کژروی ساکنان و ناکارآمدی مدیران حوزه شهری است.
داشتن «شهر پاک» بر خلاف ظاهر رؤیایی این عبارت چندان هم دشوار نیست زیرا شهرهایی در جهان وجود دارند که با این لقب شناخته می شوند و با وجود صنعتی بودن، می توان آن ها را «شهر پاک» قلمداد کرد؛ زیرا آب آشامیدنی سالم و گوارایی دارند، هوای شان پاک است، در جمع آوری و دفع پساب ها و زباله ها موفق بوده اند و مهمتر از همه این موارد از پس معضل ترافیک هم بر آمده اند.

کشورهای ایرلند و استرالیا، مسابقات سالیانه انتخاب «شهر بسامان» را برگزار می کنند که چیزی فراتر از داشتن میدانهای زیبا و پرجاذبه، طرحهای ضدزباله و ... می باشد.
مؤسسه پژوهشی- مطالعاتی مرکر، هر سال در گزارش سالانه خود درباره «کیفیت زندگی در شهرهای جهان» به رتبه بندی آنها می پردازد.
در آخرین گزارش این مؤسسه که بر پایه گزارشهای گردآوری شده از 221 شهر دنیا تهیه و تنظیم شده با در نظر گرفتن مواردی مانند دسترسی به آب آشامیدنی و سلامت آن، امحای زباله ها، شبکه جمع آوری و دفع فاضلاب، آلودگی هوا و ترافیک، پاک ترین شهرهای دنیا انتخاب و معرفی شده اند.

در انتهای این فهرست که نام 50 شهر را در خود جای داده است، پس از مسقط در عمان، پوینتاپیتر در گوادلوپ، سه شهر اوزاکا و ناگویا در ژاپن و فرانکفورت در آلمان رتبه همسانی را کسب کرده اند.
شهرهای انتهای فهرست را رها می کنیم و به سراغ صدرنشینان می رویم که جملگی در شمار شهرهای بزرگ کشورهای صنعتی دنیا قرار دارند.
گشت و گذار در پاک ترین شهرهای دنیا از کالاگاری در کانادا آغاز می شود و پس از گذر از ایالات متحده و حوزه اسکاندیناوی به ژاپن، استرالیا و نیوزیلند در این سوی دنیا خاتمه می یابد.

1 -اسلو، بزرگ ترین شهر و پایتخت نروژ، مرکز فعالیت های تجاری، بانکی و حمل ونقل نروژی ها به شمار می رود.هیچ کارخانه صنعتی در اسلو نیست، پس طبیعی است که هوای شهر پاک باشد؛ گرچه در زمستان به دلیل استفاده از وسایل نقلیه و نیز گرمایشی، کیفیت هوا کمی پایین تر می آید.گاز متان حاصل از دفع زباله ها برای تولید برق استفاده می شود. همچنین سیستم مدیریت پسماندهای ارگانیک به گونه ای طراحی شده است که این مواد در یک کارخانه «گاز

زیستی»(بیوگاز)، تبدیل به سوخت شده و سپس به مصرف اتوبوس های شهر می رسد.

2 - شهر کوبه ژاپن از لحاظ معیارهای «کیفیت زندگی» پیشتاز است(مواردی مانند میزان امید به زندگی و نیز سواد). کوبه به شبکه هدایت و دفع فاضلاب پیشرفته خود می بالد زیرا شبکه جمع آوری و هدایت سیلاب ناشی از بارندگی و طوفان از سیستم دفع فاضلاب تفکیک شده تا تداخلی با یکدیگر نداشته باشند. طراحی اصولی شبکه راهها در این شهر، ترافیک روان تر و آلودگی کمتر محیط زیست را در پی داشته است.

3 -کپنهاک، پایتخت و بزرگ ترین شهر دانمارک مدت زیادی نیست که از تلاش 15 ساله برای بهبود کیفیت هوا فراغت یافته است. در طول این برنامه، تمهیدات مختلفی به کار بسته شد که می توان به مواردی مانند ایجاد منطقه سبز در شهرهای بزرگ، کاهش مالیات خودروهای دیزلی مجهز به فیلتر، نوآوری در تولید آبگرمکن ها و کوره های پاک تر و ... اشاره کرد.دانمارک، یکی از سه کشوری است که پیشرفت آن در زمینه کاهش آلاینده ها، فراتر از استانداردهای زیست محیطی اروپا بوده است. 36 درصد دانمارکی ها با دوچرخه رفت و آمد می کنند.

4 -آدلاید در استرالیا از سال 2007 به این سو، طرح راهبردی دوری از دفن زباله را در پیش گرفته است.
در این راستا، علاوه بر تدارک اهرمهای قانونی و نیز حمایت از توسعه پایدار؛ از یک سو از میزان تولید زباله کاسته شده و از دیگر سو بر امر بازیافت تأکید شده است.

5 - مینیاپولیس در ایالت مینسوتا آمریکا به دلیل کیفیت آب آشامیدنی در میان شهرهای بزرگ آمریکایی سرآمد است زیرا کمترین میزان و تعداد آلاینده های شیمیایی در آن یافت می شود.

6 -میزان آلاینده ها در هوای ولینگتن، پایتخت و سومین شهر پرجمعیت نیوزیلند در سالهای 2009 و 2010 بیشتر در سطح خوب، غلظت مونواکسید کربن در سطح عالی و تراکم دی اکسید نیتروژن نیز بین سطوح خوب تا عالی در نوسان بوده است. بخش عمده این پیشرفت در نتیجه بهینه سازی فناوری خودروسازی به دست آمده است.
وزارت محیط زیست نیوزیلند، کیفیت خوب هوای این کشور را مرهون دورافتادگی، جمعیت کم و مجاورت با

دریا می داند.

7 -هلسینکی: کیفیت هوای پایتخت فنلاند در دهه گذشته به میزان قابل توجهی ارتقا یافته است. فنلاندی ها با به کارگیری وسایل و ابزارهای کارآمدتر و نیز استفاده از منابع سوختی پاک تر توانسته اند به کاهش چشمگیر آلاینده هایی کمک کنند که در نتیجه فعالیت نیروگاه ها، صنعت و نیز گرمایش بخش خانگی در هوا پراکنده می شوند.
به کارگیری وسایل و ابزارهای کارآمدتر و نیز استفاده از منابع سوختی پاک تر از جمله اقداماتی است که برای افزایش کیفیت هوا انجام شده است.

8 -کیفیت آب آشامیدنی اوتاوا، پایتخت کانادا چشمگیر است.

9 -هانولولو یکی از سبزترین و پاک ترین شهرهای دنیا به شمار می آید که هوای آن بی نظیر است. از آلودگی هوا هیچ خبری نیست، جز مه دود آتشفشانی که گهگاه پدیدار می شود.
آب آشامیدنی این شهر با گذر از میان صخره های آتشفشانی تصفیه می شود و به دلیل عاری بودن از طعم کلر تأسیسات آبرسانی دیگر شهرهای جهان، شهرت دارد.

10 -کالاگاری در استان آلبرتای کانادا، جایگاه نخست پاک ترین شهر جهان را در حالی به خود اختصاص داده که در میان شهرهای کانادا با سرانه 3478 کیلوگرم تولید زباله پیشتاز است! مقامات استان آلبرتا با بازنگری در سیستم بهداشتی کالاگاری در دو سال گذشته، تلاش کرده اند میزان تولید و دفن زباله را در این شهر کاهش دهند.