عامل اصلی خطر

دکتر علی اصغر دادگر متخصص قلب و عروق، استاد دانشگاه علوم پزشکی و رئیس بخش قلب بیمارستان امام رضا(ع) می‌گوید: ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی دلایل گوناگونی دارد که به جز بیماری‌های مادرزادی که با زمینه ارثی و ژنتیک بروز می‌کند، بیشترین علت ابتلا به این بیماری‌ها عواملی است که در شیوه زندگی بشر امروزی متداول شده و سلامت قلب را مانند سایر ارگانهای بدن به خطر انداخته است.

وی با بیان اینکه سن شیوع بیماریهای قلبی پایین آمده، می‌افزاید: با اینکه برای افراد باسابقه ژنتیک و فامیلی و کسانی که به خاطر سن بالا دچار ضخامت جدار رگ می‌شوند، نمی‌توانیم شرایط را تغییر دهیم، اما می‌توانیم با اصلاح شیوه زندگی و یا تغییر عادات غذایی و رعایت نکاتی مانند تحرک و فعالیت، پرهیز از سیگار و دخانیات، کنترل استرس و... بروز بیماری‌های قلبی را تا سنین 90-80 سالگی به تأخیر بیندازیم.

 تحمیل هزینه‌های اقتصادی، اجتماعی، روانی و...

دکتر دادگر می‌گوید: وقتی به دلیل شیوه غلط زندگی (تغذیه نامناسب، کم تحرکی، سیگار و...) با تنگی شرایین قلب مواجه می‌شویم و باید بعد از آنژیوگرافی اقدام به باز کردن رگها، گذاشتن استنت یا فنر، بالون و.. کنیم، هزینه سنگینی به اقتصاد خانواده و دولت وارد کرده‌ایم و در صورتی که به عمل جراحی منجر شود پرهزینه‌تر خواهد بود. با این حال اگر تشخیص و درمان هم بهنگام انجام شود باز هم بیمار افزون بر هزینه های اقتصادی، هزینه‌های روانی، اجتماعی و جانی را نیز باید بپردازد، زیرا دیگر آن فرد فعال و مولد نخواهد بود وهمواره باید تحت نظر پزشک باشد، دارو مصرف کند و... که هزینه‌های روانی را نیز خانواده بیمار باید تحمل کنند، بنابراین باید با اصلاح شیوه زندگی بیماری‌های قلبی را کم و از ابتلا به آن جلوگیری کنیم.

  سیگار؛ عامل مرگ 5 میلیون بی گناه

وی خاطرنشان می‌کند: سیگار یکی از عوامل مهم در بروز اترواسکلروز یا گرفتگی و سفتی عروق و جدار رگ هاست و خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را 3 تا 4 برابر افزایش می‌دهد و متأسفانه براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) سالانه 5 میلیون نفر افراد بی گناه (کسانی که در کنار افراد سیگاری زندگی می‌کنند) به علت عوارض دود سیگار جان خود را از دست می دهند.

  پیاده روی و...

استاد قلب و عروق دانشگاه بعد از سیگار، بی تحرکی را یکی دیگر  از عوامل مهم بروز بیماری‌های قلبی- عروقی دانسته اظهار می دارد: براساس اطلاعیه سازمان جهانی بهداشت کسانی که روزانه یک تا دو ساعت پیاده روی می‌کنند یا حداقل نیمساعت در روز ورزش منظم دارند 5 تا 10 سال به عمر خود می‌افزایند. افزون بر آن مصرف میوه و سبزی که از قدیم در بین ایرانیان مرسوم بوده و حاوی آنتی اکسیدان فراوانی است (آنتی اکسیدان ها از تشکیل و تجمع چربی بد (LDL) جلوگیری کرده و با افزایش چربی مفید یا HDL مانند سپری در برابر تجمع چربی بد عمل می‌کند) در پیشگیری مؤثر بوده و می‌تواند به کاهش بروز بیماری‌های قلبی کمک کند. همچنین تغییر عادتهای غذایی از رژیم‌های پرچرب و پرنمک به غذاهای کم چرب و کم نمک از کودکی و در نتیجه جلوگیری از شیوع فشارخون در بزرگسالی نیز می‌تواند در کاهش آمار بیماری‌های قلبی- عروقی مؤثر باشد.

  فشارخون را جدی بگیرید

دکتر دادگر با تأکید بر کنترل فشارخون یادآور می‌شود: کسانی که فشارخون بالا دارند باید مرتب آن را کنترل کنند، چون فشارخون بالا یکی از عوامل مهم در بروز بیماری‌های قلبی- عروقی است و براساس آمار موجود (وزارت بهداشت) سالانه افزون بر 86 هزار ایرانی در اثر پرفشاری خون می‌میرند. از این رو استفاده از رژیم‌های کم چرب و کم نمک و پرهیز از کشیدن سیگار و کنترل مرتب فشارخون به این بیماران توصیه می‌شود.

  دیابت و چاقی زمینه ساز بیماری‌های قلبی عروقی

وی کنترل دیابت و جلوگیری از چاقی و اضافه وزن را در پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی ضروری می‌داند.

  استرس بلای جان بشر امروزی

رئیس بخش قلب بیمارستان امام رضا(ع) با بیان اینکه استرس یکی از عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی است، تصریح می‌کند: با اقدامهای ساده و کم هزینه می توان جلوی یک فاجعه را گرفت، زیرا استرس در ایجاد حملات قلبی- عروقی، تسریع در تصلب شرایین و تشدید بیماری نقش مهمی دارد. بنابراین با رانندگی صحیح و احترام به قوانین راهنمایی و رانندگی، رعایت حقوق شهروندی و احترام به سایر شهروندان، تمیز نگه داشتن کوچه و خیابان، داشتن برخوردهای اجتماعی مناسب با افراد جامعه و... می‌توان یک وجدان آرام و یک ذهن آرام که باعث طول عمر می‌شود پیدا کرد و از نعمتهای الهی بهره مند شد، زیرا استرس نه تنها روی قلب اثر می‌گذارد، بلکه بر دستگاه گوارش و بقیه ارگانها نیز تأثیر ویرانگر دارد.

 آموزش از کودکی

استاد قلب و عروق دانشگاه، فرهنگ سازی برای تغییر شیوه زندگی و پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی را از دوران کودکی و در مدارس ضروری دانسته، می‌گوید: باید فرهنگ بچه تپل داشتن به دوست داشتن بچه سالم تغییر یابد و حتی در مدارس صفحاتی از کتابها و ساعاتی از دروس به کنترل استرس و مضرات سیگار اختصاص یابد. از کودکی باید به بچه‌ها یاد بدهیم با اندک انتقاد یا یک تصادف کوچک عصبانی نشوند و به هم فحش و ناسزا نگویند، باید به بچه‌ها یاد بدهیم اگر به کسی تنه زدند از او عذرخواهی کنند نه اینکه ورود ممنوع بیایند و از کسانی که قانون را رعایت می‌کنند طلبکار باشند. و سرانجام بیاییم به جای هزینه‌های گزاف و میلیونها تومان مخارج آنژیوگرافی و استنت و عمل جراحی قلب، برای آموزش کودکان سرمایه گذاری کنیم و به آنها درس زندگی بدهیم.

  سیگار کشیدن بانوان

گفت و گو را با دکتر محمدحسن نظافتی جراح بزرگ قلب و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی که در 17 سال 22 هزار عمل جراحی قلب از نوزاد هنگام تولد تا مرد 92 ساله انجام داده ادامه می‌دهیم و وضعیت بیماری‌های قلبی در کشور را از این جراح مطرح دنیا می‌پرسیم. وی نیز شایع‌ترین علت مرگ و میر را در کشورهای پیشرفته و غیرپیشرفته بیماری‌های قلبی می‌داند.

دکتر نظافتی با اشاره به کاهش سن بیماری‌های قلبی به متوسط 50 سال می‌گوید: مهمترین علتی که برای بروز بیماریهای قلبی- عروقی که چند فاکتوری است وجود دارد، سبک زندگی انسان‌هاست.

وی افزایش بیماری‌های قلبی در بانوان را ناشی از کشیدن سیگار عنوان می‌کند که امروز به عنوان مهمترین عامل شناخته شده است.

  چرا جراحی؟

دانشیار جراحی قلب در پاسخ به این پرسش که جراحی قلب چرا و برای چه بیمارانی انجام می شود، خاطرنشان می‌کند: آنچه بیشتر به جراحی قلب منجر می‌شود بیماری‌های عروق کرونر قلب است که به خاطر گرفتگی عروق مجبور به جراحی قلب و استفاده از روشهای مختلف آن می‌شویم.

  تشخیص بیماری دردوران جنینی

دکتر نظافتی با بیان اینکه خوشبختانه امروز ناهنجاری‌های قلبی از دوران جنینی قابل تشخیص است و به محض تولد نواقص مادرزادی مورد عمل جراحی قرار می‌گیرند، اظهار می‌کند: امروز پیشرفتهایی که در علوم پزشکی رخ داده و اعمال جراحی که برای درمان بیماری‌های قلبی انجام می‌شود حتی نوزاد تازه متولد شده را می توانیم با جراحی درمان کنیم.

  ازدواج فامیلی عامل ناهنجاری‌های قلبی

وی به مادران و خانمهای جوان در سن باروری توصیه می‌کند: تا جایی که ممکن است از ازدواج فامیلی خودداری کنند، زیرا بسیاری از ناهنجاری‌های قلبی- عروقی کودکان در اثر ازدواج فامیلی است و خانمهای جوان در سن باروری باید به این نکته توجه داشته باشند.

  جراحی قلب با روشهای جدید

این جراح قلب به مزایای روشهای جدید جراحی قلب اشاره کرده، تصریح می‌کند: خوشبختانه روشهای نو عوارض کمتری برای بیمار دارد و دوران بستری بیمار کوتاهتر و بازگشت به زندگی عادی سریعتر انجام می‌گیرد. افزون بر آن در روشهای جدید برش‌ها کوچکتر و از روش کم تهاجم (تراکوسکوپی) استفاده می‌شود و برای بیمارانی که برای برش قفسه سینه مشکل دارند (دختر خانمهایی که برای ازدواج خیلی حساس هستند) و یا نوزادان و کودکان روش بسیار خوبی است که رضایت بیمار را جلب می‌کند. درخصوص برداشتن وریدهای پا و پیوند آن هم دیگر از روشهای سنتی استفاده نمی‌شود و روشهای جدید را جایگزین کرده‌ایم که نه تنها عوارض کمتری دارد، بلکه سبب افزایش رضایتمندی بیماران هم می‌شود.

  جراحی قلب، کوچک و بزرگ نمی‌شناسد

دکتر نظافتی یادآور می‌شود: 35 تا 40 درصد این آمار به کودکان ( از نوزاد تا 20 - 15 ساله) اختصاص دارد که یا دچار ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی و یا به خاطر تأخیر در تشخیص و درمان نیاز به جراحی پیدا کرده‌اند و 65- 60 درصد آن مربوط به افراد بزرگسال است که دچار بیماری‌های اکتسابی قلب مانند عروق کرونر، مشکلات دریچه‌ای و یا عروق بزرگ قلب بوده‌اند.

 توصیه‌های پس از جراحی

این متخصص و جراح قلب و عروق به بیمارانی که عمل جراحی بر روی قلبشان انجام شده توصیه می‌کند: پس از عمل مراقب الگوی زندگی خود باشند- از عوامل خطر پرهیز کنند- تغذیه مناسب (غذای کم چرب، کم نمک، کم شیرینی، سبزی، میوه و...) داشته باشند چون تغذیه سالم تا 50 درصد از بیماریهای قلبی- عروقی را کاهش می‌دهد. از کشیدن سیگار پرهیز و حتی از دود سیگاری که در محیط وجود دارد دوری کنند، زندگی را سخت نگیرند و با مسایل کنار بیایند، تا جایی که ممکن است فشارهای درونی، روحی و استرس‌ها را از خود دور کنند، دچار ناامیدی نشوند، رفت و آمدهای اجتماعی خود را حفظ کنند، فعالیتهای روزمره زندگی را داشته باشند و با پزشک خود همکاری کنند.