به گزارش  قدس  آنلاین به نقل از ایرنا، سواد رسانه ای می تواند به مخاطبان رسانه ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانه ای وارد شوند. به دیگر سخن، سواد رسانه ای کمک می کند تا از سفره رسانه ها به گونه ای هوشمندانه و مفید بهره مند شد.

فضای پیرامون ما سرشار از اطلاعات است از تلفن همراه گرفته تا اینترنت و شبکه های مختلف تلویزیونی و خبرگزاری ها و مطبوعات هرلحظه اطلاعات مختلف رامنتشر می کنند و پرسش این است که مخاطب در میان انبوه اطلاعات کدام را انتخاب کند.


** هدف سواد رسانه ای

هدف سواد رسانه ای در نخستین گام تنظیم یک رابطه منطقی و مبتنی بر هزینه - فایده با رسانه ها است. به این معنا که در برابر رسانه ها چه چیزهایی را از دست می دهیم و چه چیزهایی را به دست می آوریم و باز به عبارت بهتر؛ در مقابل زمان و هزینه ای که صرف می کنیم چه منافعی در نهایت به دست می آوریم.

پس یکی از اهداف اصلی سواد رسانه ای این است که استفاده مبتنی بر آگاهی و با فایده از سپهر اطلاعات را تامین کند.

سه جنبه سواد رسانه ای عبارت است از ارتقای آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه ای و یا به عبارت بهتر تعیین میزان و نحوه مصرف غذای رسانه ای از منابع رسانه ای گوناگون که در یک کلام همان محتوای رسانه هاست. ب: آموزش مهارت های مطالعه یا تماشای انتقادی ج: تجزیه و تحلیل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه ها که در نگاه اول قابل مشاهده نیست.

بنابراین اولین نکته در موضوع سواد رسانه ای توجه داشتن به میزان و نسبت مصرف از هر رسانه در رنگین کمان رسانه هاست و سپس توجه با این نکته دیدن و خواندن و شنیدن عمدتا باید از موضع انتقادی باشد و سومین نکته اینکه به نقش دست اندرکاران و مالکان رسانه ها هم باید توجه داشت.


**فعالیت های بین المللی در مورد سواد رسانه ای

آموزش رسانه در بریتانیا ، استرالیا، جنوب آفریقا، کاناداو ایالات متحده همزمان با تولید علایقی در هلند، ایتالیا،طرابلس، یونان ،سوئد،هند و روسیه توسعه یافته است.اما شاید بتوان گفت که بیشترین فعالیت ها در این زمینه در اروپا صورت گرفته است.

در ژاپن آموزش سواد رسانه ای به عنوان الگویی موفق مورد استفاده قرار گرفته است. اما با این وصف در این کشور مدل دیگری متناسب با مقتضیات بومی بازسازی شده و به اجرا در آمده است.

در مدل آموزشی ژاپن سواد رسانه ای همان گسترش آموزش اطلاعات است. براساس آموزش اطلاعات ، کاربری ذهنی رسانه ها در شکل گیری توانایی فعالیت های اجتماعی وحرفه ای موثر آموزش اطلاعات است. بر اساس آموزش اطلاعات ،کاربری ذهنی رسانه ها در شکل گیری توانایی فعالیت های اجتماعی و حرفه ای موثر است.

در کانادا، سواد رسانه ای بخشی از برنامه آموزش مهارت های زبانی (مهارت­های دوازدهگانه آموزش زبان) است. این مفاهیم یک پایه نظری برای همه برنامه های آموزش سواد رسانه ای فراهم می کند و همچنین به معلمان زبان رسانه ای و چارچوب آن را برای بحث و گفتگو ارائه می دهد.

برنامه ریزی آموزشی سواد رسانه ای در ژاپن بر خلاف کانادا (که به وسیله یک نهاد غیر دولتی انجام می پذیرد)به گفته وزارت مدیریت عمومی ، امور داخله،پست و مخابرات است.در ژاپن نیز به امید یافتن جایگاهی مناسب برای سواد رسانه ای در نظام آموزش و پرورش تلاش هایی انجام شده است.


** استادان ارتباطات و سواد رسانه ای

مارشال مک­ لوهان فیلسوف ارتباطات در مقاله ای با عنوان «رسانه پیام است» می گوید هر رسانه ای برنامه و جهت­گیری های تکنیکی خاص خود را دارد و واقعیت را در شیوه های منحصربه فردی رمزگذاری می کند. بنابراین رسانه های مختلف ممکن است حادثه مشابهی گزارش کنند ولی برداشت ها و پیام­های متفاوتی ایجاد کنند.

یونس شکرخواه استاد ارتباطات هم می گوید در گام اول باید گفت سواد رسانه ای آمیزه ای از تکنیک های بهره وری مؤثر از رسانه ها و کسب بینش و درک برای تشخیص رسانه ها از یکدیگر است. براین باورم که هدف اصلی سواد رسانه ای به خصوص وقتی درباره ی رسانه های جمعی حرف می زنیم، می تواند سنجش نسبت هر محتوا با 'عدالت اجتماعی' باشد.

وی افزود: بنابراین هدف اصلی سواد رسانه ای می تواند این باشد که بر اساس آن بتوان دید آیا بین محتوای یک رسانه- به مثابه محصول نهایی- با عدالت اجتماعی رابطه ای وجود دارد یا خیر. به عبارت بهتر، خواننده یا بیننده یا شنونده ی یک مضمون رسانه ای بهتر است رابطه و نسبت محتوای یک رسانه با عدالت را در نظر گرفته و نزدیکی یا دوری محتوای یک رسانه از عدالت را مورد توجه قرار دهد تا همیشه در ارتباط با رسانه به جای تسلیم بودن و یا تسلیم شدن به رابطه ی یک سویه و انفعالی، رابطه ای فعال تر و تعاملی تر داشته باشد.

وی اظهار کرد محصول نهایی یک رسانه الزاماً آینه ی دنیایی که آن را پوشش می دهد نیست؛ محصول نهایی یک رسانه ممکن است بخشی از جهان یا شکل تحریف شده ای از آن باشد و یا حداقل در بازتاب دادن جهان ناموفق مانده باشد. محتوای رسانه می تواند در خدمت تثبیت یک جریان، گروه یا طبقه و یا در خدمت قدرت حاکمه باشد و آن طبقه و قدرت الزاماً عدالت جو، رهایی بخش و آزادی گرا نباشد.

' سین میزوسوکی' از کارشناسان برجسته می گوید: سواد رسانه ای را توانمندی های چند گانه ای توصیف می کند که به کمک آن مردم ، اطلاعات را از طریق رسانه ها دریافت و به طور انتقادی تفسیرکرده و افکار، عقاید و توانمندی خویش برای طراحی ذهنی رسانه ها باز تولید می کنند.

در مقابل مهدی محسنیان راد استاد ارتباطات می گوید: سواد رسانه ای سوادی است که در حالت انبوه شدن پیام ها در سپهر ارتباطی مخاطب قرار می گیرد؛اینکه مخاطب چگونه به آسانی پیام های مورد نیاز خود را پیدا کند، به عبارتی توانایی تشخیص پیام هاست و این که مخاطب بداند رسانه های مورد نظر، کدام پیام را باهدف خبررسانی منتشرمی کنند یا قصد پروپاگاندا(تبلیغات سیاسی)دارند.

پروفسور کاظم معتمد نژاد استاد ارتباطات هم سواد رسانه ای را نوعی درک متکی بر مهارت می داند که می توان بر اساس آن انواع رسانه ها را از یکدیگر تمیز داد و انواع تولیدات رسانه ای را از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد . یعنی محصول نهایی یک رسانه را تشخیص داد و این که آیا محتوا، رابطه ای با عدالت اجتماعی دارد یا خیر؟


** سواد رسانه ای و نهادهای آموزشی

بدون سواد رسانه ای، نمی توان گزینش های صحیح از پیام های رسانه ای داشت؛ ازاین رو نهادهای آموزشی، مدنی و رسانه ای در ایران باید به این امر کمک کنند.

نهادهای آموزشی مثل مدارس، دانشکده ها، دانشگاه ها و آموزشگاه های مختلف می توانند مفهوم سواد رسانه ای را در کتب درسی ارائه کنند، نهادهای مدنی و صنفی که هر یک جمعی تخصصی را نمایندگی می کنند نیز می توانند اعضای خود را تحت آموزش مستمر در زمینه سواد رسانه ای قرار دهند.

در حقیقت رسانه، بیرون از برنامه آموزشی مدرسه مانده است و گاهی اوقات رسانه­ها به بسیاری از ابعاد جامعه و آگاهی فردی ما غالب می­شود، همین امر موجب می­شود تا رسانه­ها با قدرتشان بر ابعاد ناآگاه زندگی ما تأثیر بگذارند.

سواد رسانه ای به دانشجویان کمک می کند تا درکی آگاهانه و انتقادی درباره ماهیت رسانه­های جمعی، فنون استفاده از آن و توسعه این فنون داشته باشند. به ویژه هدف آموزش سواد رسانه ای افزایش درک دانشجویان از چگونگی کار رسانه، تولید معنا، ساماندهی و ساخت واقعیت از سوی رسانه است.

اساساً آموزش سواد رسانه ای باید با هدف آموزش دانشجویانی که درکی از رسانه نظیر دانش درباره نقاط قوت و ضعف رسانه، رسانه متعصب و ضروری، نبوغ هنری و حیله­گری درباره رسانه و دانش درباره تأثیرگذاری و تأثیرپذیری رسانه داشته باشد.

بیستمین نمایشگاه مطبوعات، خبرگزاری ها و پایگاه های اطلاع رسانی فرصتی است که بحث سواد رسانه ای را جدی بگیریم.

این نمایشگاه که روز گذشته در مصلی تهران گشایش یافت تا 23 آبان ماه جاری در این محل برپا است.