اسلام به عنوان ایدئولوژی انقلاب از سوی امام خمینی (ره) با مفاهیم عاشورایی آمیخته شد و مردمی ترین انقلاب قرن بیستم را رقم زد. در این انقلاب نفی سلطه و مبارزه با بیگانگان از یک سو و شهادت طلبی و آزادگی به شیوه حسینی از سوی دیگر مد نظر بنیانگذار انقلاب اسلامی و مردم مسلمان قرار گرفت. از این رو می توان گفت، نهضت حسینی به عنوان سر منشأ انقلاب تاثیر بسزایی در شکل گیری مبارزات علیه رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی و سپس در جبهه های جنگ علیه تجاوزگران خارجی داشته است.
در گفت و گویی با حجت الاسلام و المسلمین محمد انتظاری، مسؤول دفتر شورای سیاستگذاری ائمه جماعات استان مازندران مروری خواهیم داشت بر شباهتهای انقلاب اسلامی با عاشورای حسینی و نگرش امام خمینی (ره) به نهضت عظیم عاشورا و تاثیرات انقلاب اسلامی از نهضت امام حسین (ع).
جناب آقای انتظاری! چرا گفته می‌شود نهضت حسینی در شکل گیری انقلاب اسلامی نقش بسزایی داشته است؟
مکتب عاشورا و محرم یک اندیشه عمیق و زنده و تأثیرگذار و الهام بخش در انقلاب اسلامی و دیگر جنبشهای جهان از جمله در جریان بیداری اسلامی است. بسیاری از علمای اسلام بر این باور هستند که مهمترین انگیزه های حسینی از این نهضت، ایجاد حکومت اسلامی بر پایه سنت نبوی و عدالت علوی بوده است. امام خمینی(ره) در این زمینه فرموده اند: زندگی سیدالشهدا، زندگی حضرت صاحب الزمان(ع) و زندگی همه انبیای الهی همه از آدم تا خاتم به این معنا بوده که در مقابل حکومت جور، حکومت عدل را می خواستند احیا کنند. از این رو توجه به شعارهای اوایل انقلاب شعارهایی چون «نهضت ما حسینیه رهبر ما خمینیه» یا «کربلا کربلا ما داریم می آییم» یا بستن سربندهای حسینی در هشت سال دفاع مقدس و... نشان می دهد، ابعاد نهضت حسینی در تشکیل انقلاب اسلامی تاثیر بسزایی داشته است.
آیا می توان مدعی شد، پس از عاشورای سال 61هـ.ق. قیامهای آزادیخواهان مسلمان و غیرمسلمان ریشه در قیام امام حسین(ع) و توجه به ابعاد عظیم آن داشته است؟
با تأمل در جریان قیام امام حسین(ع) در می یابیم که نهضت امام حسین(ع) دارای سه رکن مبارزه با ظالمان، بازگشت به هویت اسلامی و آزادی و آزادمردی است و ملتها با الگو گرفتن از قیام عاشورای سالار شهیدان، مبارزه با ظالمان حاکم را برای بازگشت به هویت اسلامی و آزادی و آزادگی آغاز می کنند. ملتهای منطقه با مشاهده قیام مردم ایران و به بار نشستن آن که با الگوگیری از قیام عاشورا شکل گرفته است و مشاهده عزت و اقتدار ایران و مبارزه با استکبار جهانی و تعظیم و تسلیم نشدن در مقابل زورگویان به این حقیقت پی بردند که تأسی به قیام عاشورا می تواند آنها را از یوغ زور و ظلم مستبدان عالم نجات دهد و به سوی هدایت اسلامی انسان همراه با کرامت نفس و عزت معنوی سوق دهد.
انقلاب و مدل حکومت اسلامی که امام خمینی (ره) بنیانگذاری کردند. در فرهنگ و آموزه های اصیل اسلامی از جمله قرآن کریم و سیره پیامبر(ص) و بویژه نهضت عاشورا ریشه دارد. بسیاری از انقلابها و قیامهای آزادی خواه و رهایی بخش که بعد از سال 61 (هـ.ق.) آغاز می شود، به نحوی از انقلاب امام حسین(ع) در کربلا تأثیر می پذیرد . حتی برخی از جنبشهای آزادیبخش که رهبران آن مسلمان نبوده اند که از آنها می توان به گاندی اشاره کرد. همواره به این نکته اذعان داشته که درس آزادی و آزادگی را از امام سوم شیعیان آموخته اند. بنابراین نهضت بیداری اسلامی ایران ریشه ای بس عظیم در فرهنگ عاشورا دارد.
کدام یک از مؤلفه های فرهنگ و قیام عاشورا بر انقلاب اسلامی ایران تاثیر بسزایی داشته است؟
مروری بر ادبیات سیاسی رایج در روند وقوع انقلاب اسلامی ، شعارها و سخنرانی های انقلابیون و رهبران نهضت در ایران اسلامی نشان می دهد، از میان همه عناصر موجود؛ مذهب و توسل به عاشورا اهمیت ویژه ای داشته است و فرهنگ شهادت، فرهنگ مبارزه مستمر با ظلم و ستم حاکمان جور، فرهنگ طاغوت ستیزی و طاغوت زدایی ، اهمیت به پیروی از دستورات خداوند و توجه به حفظ مصلحت مسلمین و احیای امر به معروف و نهی از منکر از مهمترین مؤلفه هایی بوده که در پیدایش و پیروزی انقلاب اسلامی با تکیه برآموزه های نهضت حسینی نقش داشته اند.
مسلماً حفظ و تداوم انقلاب اسلامی نیز در گرو حرکت در مؤلفه های یاد شده می باشد . یقیناً هدف و انگیزه امام خمینی (ره) و مردم ایران از تأسیس انقلاب اسلامی برپایی حکومت عدل الهی بوده که از آن می توان به معروف یاد کرد و عدم وابستگی به دشمنان که آن را منکر می توان نامید. همان گونه که امام حسین(ع) یکی از اهداف خود را اصلاح امت جدش و اقامه امر به معروف و نهی از منکر دانسته است.
امام خمینی (ره)می فرماید: حضرت سید الشهدا(ع) به همه آموخت که در مقابل ظلم در مقابل ستم در مقابل حکومت جائر چه باید کرد؟
آیا فرهنگ عاشورا بر حفظ و تداوم انقلاب پس از سه دهه پیروزی تأثیر مستقیمی داشته است؟
فرهنگ عاشورا نه تنها عامل پیدایش اصل انقلاب و زمینه ساز پیروزی آن در مراحل مختلف بوده، بلکه همین فرهنگ عامل اساسی حفظ و تداوم انقلاب اسلامی بوده است.
در این فرهنگ همه چیز باید وابسته به آموزه های نهضت حسینی باشد، اگر انقلاب اسلامی توانسته از توطئه ها در امان بماند و هشت سال دفاع مقدس با عزت و شرف و سربلندی دلاورمردان ایرانی به پایان برسد، به این خاطر است که از همان ابتدای انقلاب فرهنگ عاشورایی با خون و دل و جان ملت عجین می شوند که امام خمینی (ره) در این باره می فرمایند: "این محرم را زنده نگه دارید، ما هر چه داریم از این محرم است. از شهادت سیدالشهداست و ما باید به عمق این شهادت و تأثیر آن در عالم برسیم و توجه کنیم که تأثیر او امروز هم هست. اگر این مجالس وعظ و خطابه و عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی شد. همه در تحت بیرق امام حسین (ع) قیام کردند. الان هم در جبهه ها می بینید که در جبهه ها وقتی که نشان می دهند آنها را هم با عشق امام حسین(ع) است که دارند جبهه ها را گرم نگه می دارند".
در واقع امام خمینی با اعتقاد به اینکه قیام و شهادت امام حسین (ع) باید ملاک عمل اجتماعی مسلمانان قرار بگیرد، نهضت حسینی را مبنای حرکت خویش در انقلاب اسلامی قرار داده و آنچه که سیدالشهدا انجام داد تا آنجا که برای پیروزی دین جدش از جانش می گذرد و مرگ بهترین افراد خانواده و اصحابش را می بیند، ملاک پیروزی انقلاب اسلامی ایران می کند و در برابر طاغوت زمان می ایستد، تبعید می شود، اسارت می کشد و از شکنجه و کشته شدن به دست ساواک نمی ترسد؛ زیرا می داند مرگ در راه خدا مردن نیست، بلکه سرآغازی است برای زندگی ابدی. از این رو امام خمینی(ره) درباره "کل یوم عاشورا کل ارض کربلا" معتقد است: باید این شعار سرلوحه زندگی مان قرار بگیرد و هر دوره و هر سرزمینی کربلا باشد و تکرار وقایع آن روز. کربلا و سربازانش از منظر امام خمینی(ره) نباید در یک روز عاشورا و در یک زمین به نام کربلا خلاصه و محدود شوند، بلکه هر انسان آزاده ای می تواند یکی از سربازان امام حسین(ع) در هر زمان و در برابر هر ظالمی باشد و هر زمین و محیطی کربلایی باشد برای ایستادگی در مقابل کفر و عصیان و ظلم. از این رو امام خمینی (ره) قیام سیدالشهدا را یک الگوی همیشگی و جاودانه به تصویر می کشد که از نقطه نظر فقهی و عمل به وظایف و تکلیف دینی همه مسلمین باید به آن توجه و اهتمام ویژه ای داشته باشند.
نظر شما