دکتر محمدرضا جواهری: برخی افراد بر اثر رفتارهای زشت و صفات پلید، در قرآن و حدیث لعنت شده اند. باید ملعونان را شناخت و به عوامل گرفتاری آنان به لعنت پی برد و از کردار و اوصاف آنان دوری جست .

زیربنای « اخوت»

اهل بیت(ع) و امامان از خاندان رسالت، مهربانترین انسانهای روی کره زمین بوده اند و از روی مهرورزی نسبت به عموم انسانها و برای توانمندسازی آنان در رهایی از مظاهر سخط الهی و لعنت بشری، عوامل گرفتاری به لعنت را به آدمیان آموزش داده اند.

  معیار اخوت و عوامل لعنت در کلام امام کاظم(ع)

امام موسی بن جعفر(ع) در یک حدیث، چهار گروه از ملعونان را معرفی نموده اند. در یک گفت و گوی دینی بین امام هفتم و یکی از اصحاب که بر محور اخوت ایمانی آغاز گردیده است، نفرین کنندگان معرفی شده اند .

عبدالمؤمن انصاری گفته است، بر امام ابوالحسن موسی بن جعفر(ع) وارد شدم و محمد بن عبدا... جعفری در نزد امام بود. «فتبسمت الیه». به او لبخند زدم ؛ امام فرمود : «أتحبه» ؟ آیا او را دوست داری ؟ گفتم : «نعم و ما احببته الا لکم». آری و او را جز به خاطر شما دوست ندارم. امام فرمود : «هواخوک و المومن اخو المؤمن لامه و ابیه و ان لم یلده ابوه، ملعون من اتهم اخاه، ملعون من غش اخاه، ملعون من لم ینصح اخاه، ملعون من اغتاب اخاه .» (بحارالانوار، ج78 ص233). او برادر توست و مؤمن، برادر مادری و پدری مؤمن است، گرچه از پدرش به دنیا نیامده باشد، ملعون است هر کس به برادرش تهمت بزند و او را متهم کند. ملعون است هرکس به برادرش غش بزند، ملعون است هرکس برادرش را نصیحت نکند و خیر خواهش نباشد. ملعون است هرکس برادرش را غیبت نماید .

 

  اخوت ایمانی

در منطق اهل بیت(ع) همه مؤمنان با هم برادرند. در این حدیث شریف مبنای اخوت اهل ایمان تبیین شده است. ولادت از یک پدر و مادر و پیوند نسبی، معیار اخوت ایمانی نیست. عقاید و رفتار دینی و گفتن شهادتین و رویکرد توحیدی، حکم زنجیر آهنین مستحکمی را دارد که همچون نخ تسبیح تمامی مؤمنان را به هم وصل می‌کند و برادری آنان را نشان می‌دهد. امام کاظم(ع) از تبسم و لبخند دو مؤمن به یکدیگر در مجلس خویش خوشحال شدند و از عامل لبخند پرسیدند که آیا لبخند از روی محبت است ؟ عبدالمؤمن انصاری دلیل تبسم خود بر روی عبدا... جعفری را محبت، آن هم تنها محبت به امام اعلام کرد. امام در تبیین دایره محبت و مهرورزی گستره مرزهای محبت در اخوت ایمانی را توصیف کرده و ضرورت برادری و مهر ومحبت و تبسم و لبخند و وظایف برادری با مؤمنان را به عبدالمؤمن انصاری آموزش دادند.

البته محبت اهل بیت(ع) و عشق به امام کاظم(ع) در تعریف "ایمان" جای دارد. توحید و نبوت و امامت و عدل و معاد اصول دین اسلام است و هرکس با اعتقاد به این پنج اصل، مؤمن است. در این میان عنصر امامت بسیار مهم است، ولی انحصار تبیین معیار محبت و اخوت در محبت امام زمان(ع) دقیق و بیانگر همه حقیقت نیست، از این رو امام از اخوت بر پایه ایمان سخن گفته اند. اثر " ایمان " اخوت است و رعایت لوازم اخوت در برخورد با همه مؤمنان ضرورت دارد .

 

  تهمت به مومن

نسبتهای ناروا و زشت به بی گناهان با هر انگیزه ای که باشد، محکوم است. غرض ورزی و حسد و کینه و ریاست طلبی و بغض و شهرت طلبی و غضب و هوای نفس و منفعت جویی و طرد رقیبان، باعث تهمت زدن به دیگران می‌شود. باید عوامل وادارکننده به تهمت را شناخت و هر جا که در حال نمودار شدن است، جلوی آن را گرفت. ریشه کن ساختن اسباب تهمتها نیازمند خودسازی و جهاد اکبر است. تهمت به برادر مؤمن موجب لعنت الهی و نفرین از سوی متهمان بی گناه است .

 

  غش در قول و فعل

" غش " نیرنگ و فریب دادن و حیله گری و تقلب و کلاهبرداری و اغفال و کور باطنی و تاریک دلی و گول زدن و شفاف نبودن و تیرگی در هر چیز است. غش انواع و اقسام متعددی دارد. غش از هر نوع و قسم آن در رفتار و گفتار با برادر مؤمن حرام است و غش زننده در کردار و سخنان سزاوار لعنت می‌گردد .

 

  نصیحت نکردن

نصیحت و خیرخواهی برای برادر مؤمن در جامعه اسلامی از وظایف هر مسلمان است. راغب اصفهانی در تعریف «نصح» (نصیحت) می‌نویسد : «تحری فعل او قول فیه صلاح صاحبه ... و ناصح العمل خالصه (المفردات فی غریب القرآن، ماده نصح، ص494). نصیحت خواستن و طلب نمودن و برگزیدن کار یا سخنی است که صلاح دیگری در آن است... و ناصح از عسل، عسل خالص است.

بنابراین نصیحت به کلام اختصاص ندارد. " نصیحت " هرگونه رفتار و گفتار انسانها در روابط با مؤمنان است، به شرط اینکه صلاح و خیر و نفع مؤمنان در آن باشد. صدور هر کار و هر کلام توأم با خیر و صلاح و منفعت مادی و معنوی برای دیگران مصداق نصیحت است. نصیحت دو قسم است؛ یک قسم زبانی است که موعظه و پند و اندرز و امر به معروف و نهی از منکر لسانی و گفتار درمانی است، و قسم دیگر عملی و فعلی است که بی نیاز از کلام است و انسان با کار و عمل زیبای خویش صلاح دیگری را تأمین می‌نماید.

به بیان امام کاظم(ع)، تلاش در جهت صلاح و خیر و نفع دیگران و هدایت و سعادت آنان و موعظه لسانی و سودمندی عملی دیگران، تکلیف هر مؤمن در روابط با سایر مؤمنان است. به گونه ای که انجام ندادن آنها موجب گرفتاری به لعنت می‌گردد. بنابراین کوتاهی و تقصیر در نصیحت مؤمنان، دوری از خیرخواهی برای آنان، بی توجهی در نفع رسانی به آنان و غرض ورزی به جای صلاح طلبی در برخورد با آنان، افراد را در معرض لعنت قرار می‌دهد .

  غیبت

بدگویی از مؤمن پشت سر وی، از گناهان کبیره است. آن چه در مؤمن وجود دارد و او از یادآوری آن در جایی که وی حضور ندارد، ناراحت می‌گردد، غیبت است. آن چه در مؤمنی وجود نداشته است و رو به رو یا پشت سرش به وی نسبت داده شود، تهمت است. در تهمت و غیبت هر دو ملاک لعنت قرار دارد. هر مسلمانی که به برادر مسلمانش تهمت بزند یا از وی غیبت کند، ملعون است .

  درسها و پیامها

امام کاظم(ع) در این گفت و گوی ارشادی، جامعه اسلامی را در رفتار و گفتار فردی و اجتماعی آسیب شناسی نموده اند و بیماری های رایج در بین مسلمانان را بشدت نکوهش کرده اند.

« تهمت » و « غش »و «کوتاهی در نصیحت و خیرخواهی » و « غیبت » همه از رذایل اخلاقی و خطرات و آسیبهای برجسته در بین مسلمانان است. امام هفتم(ع) هشدار داده اند که انجام هر یک از این چهار کار، موجب لعنت و عذاب الهی در آخرت و محرومیت از رحمت و توفیق الهی در دنیاست. امام کاظم(ع) زیربنای این لعنتها را در همین گفت و گو تبیین کرده اند و آن تعارض با « اخوت ایمانی » است. مؤمنان همه با هم برادرند و در خانواده بزرگ مؤمنان، هر مؤمنی در روابط با برادران مؤمنش به او تهمت بزند، یا غش در کارش باشد، یا کوتاهی در خیرخواهی یا نصیحت یا نفع رسانی کند به لعنت الهی گرفتار می‌گردد .

پیروان اهل بیت(ع) و ولایتمداران و دوست داران امام کاظم(ع) باید از این گفت و گوی امام و اصحاب درس بگیرند، زیرا این رهنمودها برای همیشه راهگشا،  تکامل زا و سعادت بخش است. باید همواره از عوامل و اسباب لعنت دوری کرد و این مراقبت وکنترل دایمی عبادت است و موجب تقرب به خدا می‌گردد.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.