یزید چهره‌ای است که آگاهی از ساختار و ابعاد شخصیت او و آشنایی با گفتار و رفتارش پاسخی است برای این پرسش که: چرا حسین بن علی(ع) قیام کرد؟
کارنامه یزید بن معاویه، شاهدی است برای آشکار شدن سبب کارهایی که سیدالشهدا(ع) انجام داد و علت هجرت امام از مکه به مدینه و کربلا شد.
یزید به زور می‌خواست از امام حسین(ع) بیعت بگیرد و با اخذ بیعت از امام در جایگاه زمامداری سرزمین‌های اسلامی استقرار یابد.
گزارش هیأت اعزامی از مدینه
گروهی از مدینه به شام رفتند تا رفتار و گفتار، یزید را از نزدیک ببینند و شخصیت وی را بشناسند و برای مردم مدینه گزارش کنند. زمانی که از شام برگشتند در معرفی یزید چنین گفتند: «قدمنا من عند رجل لیس له دین، یشرب الخمر و یعزف بالطنابیر و یلعب بالکلاب» (تاریخ طبری، ج 6، ص 366- الکامل من التاریخ ابن اثیر، ج 4، ص 103- بررسی تاریخ عاشورا، دکتر محمد ابراهیم آیتی، ص 22). «از نزد مردی آمدیم که دین ندارد، شراب می‌خورد و ساز می‌نوازد و با سگها بازی می‌کند.»
دیدگاه عبدا... بن حنظله
عبدا... پسر حنظله غسیل الملائکه که در غزوه احد شهید شد، در وصف یزید بن معاویه چنین گفته است: «ان رجلاً ینکح الامهات و البنات و الأخوات و یشرب الخمر و یدع الصلاه» (تاریخ الخلفاء، جلال الدین سیوطی، ص 195- بررسی تاریخ عاشورا، ص 22).
«یزید مردی است که از مادر و دختر و خواهرش نمی‌گذرد و با آنان آمیزش می‌کند و شراب می‌خورد و نماز را رها کرده و نماز نمی‌خواند.»
گزارش مسعودی
ابوالحسین بن علی مسعودی در کتاب تاریخش برای معرفی یزید سرفصلی گشوده است با عنوان: «فسوق یزید و عماله. فسق و فجور یزید و کارگزارانش»! در ذیل این عنوان می‌نویسد: «یزید آوازخوان و نوازنده بود و پرندگان شکاری و سگان و میمون‌ها و یوزپلنگان زیادی داشت و پیوسته شراب می‌خورد... بر یاران و کارگزاران یزید هم فسق و فجور یزید رایج و غالب گشت. و در روزگار او آوازه خوانی و موسیقی در مکه و مدینه آشکار شد و گسترش یافت و آلات لهو و لعب را به کار گرفت و شراب خواری را آشکار و علنی کرد و میمون و بوزینه‌ای داشت که به او کنیه اباقیس داده بود و او را در مجلس همنشین و ندیم خود قرار می‌داد و برای او جایگاه و تکیه گاهی درست می‌کرد (مروج الذهب و معادن الجوهر، ج 3، ص 67).
نظر طه حسین
طه حسین نویسنده سنی در معرفی یزید چنین نگاشته است: «او از لهو و لعب و فسق و فجور ملول و خسته نمی‌شد.» (علی و بنوه، ص 262).
گزارش تاریخ یعقوبی
ابن واضح یعقوبی در تاریخش کارنامه سه ساله حکومت یزید بن معاویه چنین گزارش می‌کند: «سعید بن مسیب می‌گفت: او در سال اول حسین بن علی و اهل بیت پیامبر(ص) خدا را کشت و در سال دوم حرم پیامبر خدا را مباح شمرد و حرمت مدینه را پایمال کرد و در سال سوم خونها را در حرم خدا ریخت و کعبه را سوزاند. (تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 194).
معاویه و بنت عبدا... بن عامر
فساد و هرزگی و بی‌عاری و عیاشی یزید بن معاویه را این حکایت در گزارش یعقوبی بیشتر روشن می‌سازد: معاویه پسرش را به جنگ تابستانی فرستاده بود و مسلمانان در سرزمین روم به تب و آبله مبتلا شدند و در آن سرزمین دختر عبدا... بن عامر در خانه یزید بن معاویه بود و یزید او را دوست می‌داشت و با او مشغول عیش و نوش بود، هنگامی که از گرفتاری مردم به تب و آبله خبر یافت، با شعری که خواند، گفت: از تب و آبله سختی که در «غدقذونه» به آنان رسیده است باک ندارم و هر گاه در دیر مران در میان غرفه‌ها بر تشک تکیه زنم و او پیش من باشد». (تاریخ یعقوبی، ج2، ص 160 و ص 161).
عقیده و فکر باطل و الحادی
یزید بن معاویه از اعتقادات اسلامی روی برگردانده و به کفر و فسق روی آورده بود. او در اشعارش باورهای پلیدش را نشان داده است. اشعارش روشنگر فکر انحرافی و شخصیت و روحیه کثیف اوست. او در دو بیت ماهیت خبیثش را این گونه آشکار می‌سازد:
معشر الندمان قوموا و اسمعوا صوت الأغانی
واشربوا کاس مدام و اترکوا ذکر المعانی
شغلتنی نغمه العیدان عن صوت الأذان
و تعوضت عن الحور عجوزأ فی الدنان
ای یاران هم پیاله من برخیزید و به نوای دلنواز مطرب گوش دهید! پیاله‌های پی در پی را سرکشید و گفتار و مذاکرات علمی و ادبی و یاد معانی را کنار گذارید. نغمه دلپذیر چنگ مرا از ندای اذان باز می‌دارد و من حاضرم که حوریان بهشت را که نسیه است با پیرزنی در «دنان» که نقد است عوض نمایم. (بررسی تاریخ عاشورا، ص 19).
آغاز بیعت اجباری برای یزید توسط معاویه
معاویه بن ابی سفیان بر خلاف عهدنامه‌ای که در صلح با امام حسن مجتبی(ع) نوشته بود و تعهد داده بود برای زمامداری مسلمانان، پس از خودش هیچ کس را تعیین نکند و به شورای مسلمانان واگذارد، با تمام توان تلاش کرد یزید را حاکم بر مردم کند.
او به چنین شخص کثیف و بی‌کفایت و بی‌صلاحیت و فاسدی که تمام پلیدی‌ها در او جمع شده بود و جرثومه فسق و فجور و مجسمه شیطنت و آلودگی است و هیچ گونه شایستگی در او نیست و از اسلام و احکام اسلامی بی‌خبر است و به خدا و پیامبرش اعتقادی ندارد و نماز نمی‌خواند و شراب را مثل آب سر می‌کشد و زنا می‌کند و دست به هر جنایتی می‌زند و به مقدسات مذهبی اهانت می‌کند، جانشین خویش قرار داد و به زور از مردم برای او بیعت گرفت. او را به عنوان خلیفه پیامبر(ص) و زمامدار مسلمانان تعیین کرد، یزد پس از مرگ پدرش معاویه درصدد بیعت گرفتن از همگان برآمد.
امام حسین(ع) رویاروی معاویه و یزید در طرح بیعت قرار داشتند. هرگز زیر بار ذلت بیعت با یزید نرفتند. در زمان معاویه با این برنامه سیاسی وی بشدت مخالفت و پس از مرگ وی نیز در برابر طاغوت زمان مقاومت کردند و تا روز عاشورا و شهادت نیز موضع منفی در قبال طرح اخذ بیعت به همین موضع استوار ماندند.
چهره یزید در کلام امام حسین(ع)
در سخنان امام حسین(ع) از مدینه تا مکه و کربلا، بویژه سخنان امام درباره بیعت، ماهیت یزید بن معاویه نشان داده شده است و دلیل مخالفت امام با حکومت یزید آشکار گردیده است.
پاسخ امام به ولید حاکم مدینه
معاویه در سال 60 هجری مرد، یزید حکومت را غصب کرد. نخستین اقدام او این بود که به ولید حاکم مدینه نامه‌ای نوشت و به او فرمان داد از امام حسین(ع) بیعت بگیرد و اگر از بیعت خودداری کرد، گردنش را با شمشیر بزند و سر بریده امام را برای یزید به شام بفرستد (اللهوف، ص 21 و ص 22). هنگامی که ولید نامه یزید را دریافت کرد، در اجرای مأموریت یزید از امام دعوت کرد که با یزید بیعت کنند. امام حسین(ع) در پاسخ وی فرمودند: «ایها الامیر انا اهل بیت النبوه و معدن الرساله و مختلف الملائکه و بنا فتح ا... و بنا ختم ا... و یزید رجل فاسق شارب الخمر قاتل النفس المحرمه معلن بالفسق و مثلی لایبایع بمثله» (اللهوف، ص 23- بحارالانوار، ج 44، ص 325).
«ای امیر، ماییم خاندان نبوت و معدن رسالت و آستان ما محل رفت و آمد فرشتگان الهی است، خداوند به ما شروع و به ما ختم نموده است و یزید مردی فاسق و گنهکار، میگسار و شرابخوار، آدمکش و کشنده انسانهای محترم به ناحق است، علنی و آشکار بر فسق و فجور اقدام می‌کند، کسی مثل من هرگز با فردی مثل او بیعت نمی‌کند.»
پاسخ امام به عبدا... بن زبیر
عبدا... بن زبیر از موضع امام(ع) در برابر بیعت با یزید پرسید. امام در پاسخ وی نیز فرمودند: «انی ابایع لیزید و یزید رجل فاسق معلن بالفسق یشرب الخمر و یلعب بالکلاب و الفهود و یبغض بقیه آل رسول‌ا...؟ لا وا... لایکون ذلک ابدأ» (الفتوح ابن اعثم کوفی، ج 5، ص15- موسوعه الامام الحسین(ع)، ج 1، ص 429). «آیا فکر می‌کنی من با یزید بیعت می‌نمایم؟ یزیدی که مردی فاسق است علنی و آشکارا فسق و فجور انجام می‌دهد، شراب می‌خورد و با سگها و یوزپلنگها بازی می‌کند و با باقی مانده از آل پیامبر دشمنی می‌ورزد؟ نه به خدا سوگند هرگز چنان چیزی روی نخواهد داد.»
امام حسین(ع) رویاروی بیعت
بیعت با یزید تأیید خلافت چنین شخصی بود و تأیید اقدام معاویه در تبدیل خلافت و امامت اسلامی به رژیم سلطنتی موروثی بود و راه مخالفت و مبارزه امام با حاکمیت تبهکار را می‌بست و مخالف عهدنامه صلح بود و همکاری با طاغوت و ستمگران بود و خلاف نظر رسول ا... درباره آل ابی سفیان بود و رها کردن حق خویش بود و زمینه نابودی اسلام را فراهم می‌ساخت.
امام حسین(ع) از آغاز طرح بیعت تا روز عاشورا رویاروی بیعت قرار داشت. طرح بیعت یک عامل مؤثر در قیام امام حسین(ع) بود.
پاسخ پیشنهاد محمدبن حنفیه
سیدالشهدا(ع) به هیچ وجه حاضر به پذیرش بیعت با یزید نبود. زمانی که برادر امام، محمد بن حنفیه پیشنهاد پنهان کاری و هجرت به بلاد یمن و رفتن به خارج از محدوده حکومت یزید را داد، به وی فرمودند: «یا اخی وا... لولم یکن فی الدنیا ملجأ و لامأوی لما بایعت یزیدبن معاویه» (بحارالانوار، ج 44، ص 329-اعیان الشیعه، ج 1، ص 581). «برادرم! به خدا سوگند اگر در دنیا هیچ پناهگاه و جایگاه امنی نباشد باز هم با یزید بن معاویه بیعت نخواهم کرد.»
روز عاشورا و دعوت دوباره به بیعت
سرانجام روز عاشورا نیز هنگامی که قیس بن اشعث امام(ع) را به بیعت با یزید دعوت کرد، فرمودند: «لا وا... لا اعطیکم بیدی اعطاء الذلیل و لا افر فراراً بعبید» (ارشاد شیخ مفید، ج 2، ص 102- اعلام الوری شیخ طبرسی، ص 238- حماسه حسینی، ج 2، ص 175). «نه! به خدا سوگند، نه دست ذلت و خواری به شما می‌دهم و نه مانند بردگان فرار خواهم کرد.»
کارنامه یزید در شام
جنایات یزید در دو بخش جای می‌گیرد. از هلاکت معاویه تا روز عاشورا و از عاشورا تا هلاکت یزید. در هر دو بخش رفتار و گفتار یزید سراسر زشت و سیاه و پلید است. شهادت اباعبدا... الحسین(ع) و اهل بیت(ع) و اصحاب آن حضرت در روز عاشورا و اسارت خاندان رسالت از عاشورا و شکنجه و آزار آنان و گرداندن در کوفه و شام. آن چه یزید در شام با سرهای شهیدان بویژه سر مبارک سیدالشهدا(ع) انجام داد و آنچه در برخورد با اهل بیت(ع) و اسیران از خاندان رسالت در دمشق انجام داد همه ظلم و فساد و توهین و جنایت بود.
این واقعیت‌ها نیز ماهیت یزید را روشن ساخت و فلسفه قیام امام حسین(ع) را بیشتر آشکار نمود. همین جنایتها عمر حکومت یزید ملعون خبیث را کوتاه کرد و خون شهیدان کربلا و رنج‌های اسیران اهل بیت(ع) و فعالیت‌های تبلیغی آنان، سرانجام رژیم استبدادی طاغوتی یزید را نابود کرد.
نظر شما