به گزارش قدس آنلاین ،افت تحصیلی کاهش نسبی فعالیت درسی و مطالعه یک دانش آموز در یک دوره نسبی  در مقایسه با دوره نسبی قبل از آن می باشد.مثلاً کسی که طی سه ماه نمرات در حد 15 داشته اما در دو هفته اخیر در تمامی یا تعدادی از دروس نمرات حدود 12 کسب کرده، می گوییم در حال حاضر نسبت به سه ماه پیش افت تحصیلی دارد. منظور از آوردن کلمه نسبی این است که افت تحصیلی تنها شامل دانش آموزان ضعیف نبوده حتی کسی که چند ماه پیش نمرات حدود 18 داشته اگر در حال حاضر نمرات حدود 16 کسب می کند ، دو نمره نسبت به دوره قبل افت دارد. افت تحصيلي يکي از موضوعاتي است که شايد همه دانش آموزان در طول سالهاي تحصيل خود با آن دست و پنجه نرم کرده باشند. گاهي اوقات افت تحصيلي از عوامل دروني نشات مي گيرد و گاهي نيز عوامل محيطي دارد. اقتصاد بيمار ، تدريس بد ، وابستگي به کمکهاي آموزشي خارج از مدرسه ، بيماري ، سرخوردگي هاي اجتماعي و خانوادگي و... از جمله عواملي هستند که هر کدام در افت تحصيلي دانش آموزان نقش بسزايي دارند.در آستانه امتحانات ترم اول  دانش آموزان و اضطراب های ناشی از افت تحصیلی در دانش آموزان و بالطبع خانواده هایشان،دکتر حمید رضا اصنافی استاد دانشگاه شهید بهشتی و متخصص علم اطلاعات و دانش شناسی در گفتگو با قدس آنلاین عوامل مختلفی را بر افت تحصیلی بر دانش آموزان موثر دانسته و به بررسی آن پرداخته است

-چه دلائلی بر کاهش افت تحصیلی دانش آموزان در طی سال تحصیلی تاثیر گذارند؟

-افت تحصيلي يکي از موضوعاتي است که شايد همه دانش آموزان در طول سالهاي تحصيل خود با آن دست و پنجه نرم کرده باشند. گاهي اوقات افت تحصيلي از عوامل دروني نشات مي گيرد و گاهي نيز عوامل محيطي دارد. اقتصاد بيمار ، تدريس بد ، وابستگي به کمکهاي آموزشي خارج از مدرسه ، بيماري ، سرخوردگي هاي اجتماعي و خانوادگي و... از جمله عواملي هستند که هر کدام در افت تحصيلي دانش آموزان نقش بسزايي دارند.افت تحصیلی در هر مقطعی می تواند به وقوع بپیوندد اما بیشترین افت تحصیلی زمانی اتفاق می افتد که دانش آموز از مقطعی به مقطع بالاتر برود .رقابت در دوران دبستان نسبت به راهنمایی و متوسطه در دانش آموزان کمتر است با ورود به مقاطع بالاتر رقابت ایجاد می شود و دانش آموز از گروه هم سال خود تاثیر می پذیرد اما رقابت تنها عامل در پیشرفت درسی دانش آموز نیست زیرا عوامل متعددی از قبیل خانواده،مدرسه وضعیت اقتصادی و معیشتی خانواده شکست های عاطفی و مشاجرات خانوادگی می تواند بر واکنش های کودکان،نوجوانان و جوانان بردروس مدرسه و نحوه فراگیریشان موثر باشد. عدم اشتغال سرپرست خانواده و ناتواني او دربرآوردن كامل نيازهاي افراد خانواده در افت تحصيلي فرزندان تأثير فراواني دارد، چرا كه عدم توجه به ارضاي نيازهاي اوليه فرزندان موجبات بي توجهي به نيازهاي روحي و عاطفي آنها نيز مي شود و بچه ها براي تامين نيازهاي خود مجبور به ترك تحصيل و ورود به بازار كار و اشتغال می شود
تحقيقات نشان مي دهد كه بحران هاي اقتصادي، كاهش درآمد و فقر و بيكاري خانواده ها نه تنها در افت تحصيلي دانش آموزان تأثير مي گذارد، بلكه انگيزه اي براي سوق دادن افراد به سوي جرايم و تخلف از مقررات اجتماعي مي شود.
همچنين فراهم نكردن تسهيلات آموزشي از جمله مدارس خوب، وسايل تحرير مناسب، البسه و تغذيه كافي و مناسب از سوي والدين باعث سرخوردگي و عدم گرايش كودكان و نوجوانان به مدرسه و درس خواندن مي شود.
 

-آیا مسائل خانوادگی در کنار توجه به مسائل اقتصادی و معیشتی لازم برای آرامش روانی دانش آموزان د ر افت تحصیلی اشان از اهمیت خاصی برخوردار می باشد؟

-مطالعه دانش آموزاني كه داراي افت تحصيلي هستند نشان مي دهد يكي از عوامل مؤثر براين پديده مسائل خانوادگي به ويژه از هم گسيختگي خانواده، كم سوادي والدين، مشكلات عاطفي، انزوا، جو اجتماعي، رواني خانواده، عدم ارتباط صميمانه با پدر و مادر، ميزان درآمد خانواده، شغل والدين، ميزان تفاهم والدين، حضور يا عدم حضور والدين، وضعيت تحصيلي ساير خواهران و برادران مي باشد كه در سلامت روحي و جسمي دانش آموز تأثير فراواني مي گذارد.
دانش آموزي كه از شرايط خانوادگي مناسب و پشتيباني و حمايت عاطفي والدين خود برخوردار نيست و نيازهاي روحي و رواني اش تأمين نمي شود درپي ارضاي احتياجات خود دچار بي توجهي به تحصيل يا ترك آن مي شود.
پاسخ گفتن به نيازها از سوي والدين لازمه موفقيت هر دانش آموز است درحالي كه برخي از والدين بدون آگاهي از وظيفه خود در قبال دانش آموز فقط از او انتظار موفقيت دارند.
نتايج يك تحقيق نشان مي دهد كه ميزان تحصيلات والدين تأثير فراواني در كيفيت تحصيلي دانش آموز دارد، زيرا والدين تحصيل كرده به ويژه پدران در حل مشكلات درسي فرزندان بهترين ياور آنها خواهند بود و مي توانند براي فرزندان خويش الگوهاي بسيار زيبايي از تعليم و تربيت باشند.روابط بین معلم و دانش آموز نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است رابطه دوستانه و حمایتی که معلمان از دانش آموزان به عمل می آورند در برطرف کردن اضطارب درسی و امتحانی که از جمله علل افت تحصیلی است بسیار موثر است .متاسفانه برخی از معلمان فقط درس می دهند و مسائل و مطالب کلاس را در کلاس بازگو می کنند بی توجه به اینکه داشن آموز او انسان است نه رباط.مبنای آموزشی معلمان نباید آموزش مجموعه ای از مطالب به دانش آموزان باشد، بی توجه به آنچه دانش آموز فرا گرفته است.سیستم آموزشی ما مانند بانک عمل می کند معلم مطالب را در اختیار دانش اموز قرار می دهد و او نیز آن را به صورت سپرده به معلم بازمی گرداند .دانش اموز بانکدار نیست که اطلاعاتی را گرفته و مجددا پس دهد .بلکه توجه به ارتباط معلم و دانش آموز و درنظر گرفتن عواطف و روحیات تک تک دانش اموزان می تواند در شناسایی نقاط ضعف و قوت دانش آموز به معلم کمک نماید

-برنامه ریزی آموزشی در خانه و مدرسه و مشاوره های درسی تا چه میزان در کاهش افت تحصیلی دانش آموزان موثر است؟

-مسما نقش راهنمایی و مشاوره از اهمیت قابل توجهی برخوردار است .به .طوری که این مساله را می توان نوعی از تعلیم و تربیت نامید.زیرا مشاور نوعی جریان تعلیم و تربیت را سهولت بخشیده وبه پرورش ویژگی های شخصیتی و وجه تمایز دانش آموزان کمک می کند.با مشاوره می توان تفاوت های فردی دانش اموزان را از یکدیگر تمایز داد و استعدادهای عمومی و اختصاصی هر یک از دانش آموزان را به فعلیت برساند زیرا پرورش تدریجی استعدادهای دانش آموزان می تواند در رشد تحصیلی مناسب آنها تاثیر بگذارد.مشاور با ایجاد رابطه صمیمانه و از طریق گفتگو می تواند از نگرانی های دانش آموز آگاه شده و با برقراری ارتباط مطلوب با خانواده و دوستان و همسالان او به دنبال راهکاری برای حل مشکلات دانش آموز باشد.برخی از دانش آموزان باهوش و استعداد هستند و ممکن است در مقطعی انگیزه ای برای درس خواندن نداشته باشد یا به علت وقوع رخدادی عاطفی یا مسائل خانوادگی انگیزه لازم را برای درس خواندن نداشته باشند. بنابراین مشاور می تواند علت بی انگیزگی دانش آموز را شناسایی کرده و با اطلاع رسانی در زمینه های تربیتی ،تحصیلی و تسهیل روند ارضای نیازهای اساسی دانش آموزان به احساس خود ارزشمندی و اعماد به نفس و ارتقای سلامت روانی آنها کمک نماید.حتی برخی از دانش آموزان نیاز به شیوه های صحیح مطالعه  و درس خواندن دارند .آموزش چنین روشهایی می تواند از اتلاف وقت دانش آموزان جلوگیر ی نموده و به افزایش بهر ه وری آنان کمک نماید.یکی از نقش های قابل توجه مشاوران کاهش اضطراب در ایام امتحانات می باشد .عملکرد صحیح دانش آموز از ترس گرفتن نمرات پایین مختل می شود و اینگونه به افت تحصیلی دچار می شود .بنابراین یکی از وظایف مشاور و عوامل مدرسه بررسی سلامت جسمی و روحی دانش آموزان می باشد .مشاوران با آموزش شیوه ی افزایش انگیزش در دانش آموزان می توانند در کاهش و پیشگیری از افت تحصیلی فرزندانمان عملکرد قابل توجهی داشته باشند

-به نظر شما با چه راهکارهایی می توان مانع افت تحصیلی دانش آموزان شد و به ترغیب و افزایش انگیزه درسی به فرزندانمان کمک نمود؟

-طبیعتا نمی توان همه دانش آموزانی که دچار افت تحصیلی شد ه اند را با یک روش آموزش داد.به کاربردن ظرافت های خاص و تکنیک های اصولی در روشهای تربیتی و هوشیاری در این رابطه می تواند به معلم و والدین کمک کند تا بتوانند بهترین واکنش را نسبت به افت تحصیلی دانش آموز نشان دهند.زیرا روشهای سلبی و قهری و به رخ کشیدن دیگر دانش آموزان نه تنها اثر مثبتی ندارد بلکه به افت تحصیلی و درس گریزی بیشتر دانش آموز منتهی می شود.والدین و معلمان با اقدامهای پیشگیرانه و درمانی می توانند بر کاهش افت تحصیلی فرزندان موثر باشند زیرا اقدامهای واکنشی و احساسی بالطبع تاثیر مخربی برروند تحصیلی فرزندان به جا می گذارد.والدین  و کادر آموزشی مدرسه با آسیب شناسی و چرایی علل افت تحصیلی دانش آموز می توانند با هم اندیشی و برگزاری جلسات مشاوره منظم به ارتقای سطح تحصیلی دانش آموز کمک کنند و همچنین دانش آموزی که از مقطع دبستان به راهنمایی و متوسطه می رود با توجه به اینکه در دوران دبستان تمامی دروس را با یک معلم می گذرانیده ، معلم با خلاقیات و روحیات دانش آموز نسبت به سالهای راهنمایی و متوسطه بیشتر آشناست بنابراین دوران راهنمایی و متوسطه تنوع در معلمان است و تکثر در دروس.دانش آموزی موفق است که قبول کند با هریک از این معلمان می بایست به گونه ای متفاوت از دیگری برخورد نماید همینگونه که معلم هم نباید تنها درس خودر ا مهم بداند زیرا هر دانش آموزی در یک درس یا رشته مهارت خاصی دارد برخی در دروس ریاضی و فیزیک و شیمی و برخی هم مستعد و علاقه مند به دروس انسانی و حفظیات بهتری دارند بنابراین هم دانش آموز هم معلم تا رسیدن به وضعیت با ثبات تحصیلی به سهم خود باید تلاش نمایند و با برگزاری کلاسهای تقویتی و جبرانی و تقویت انگیزه های درونی افت تحصیلی را به حداقل برسانند.