امروز یکی از دغدغه های ما کاهش منابع مالی کشورمان است که به دنبال کاهش قیمت نفت رخ داده. این موضوعی است که نمی توان گفت بدون در نظر گرفتن فشارهای تحریمی آن هم مهم ترین منبع مالی مان که همان نفت است اقتصادمان هیچ تاثیری نخواهد دید. اما کارشناس اقتصادی ما معتقد است حتی در شرایط تحریم هم با درایت مسوولین و همکاری بخش خصوصی و هم یاری مردم می توانیم باز هم به شکوفایی اقتصادی دست یابیم. این گفته از نگاه دکتر یوسف محنت فر عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه مازندران شعار نیست چرا که با حذف هزینه ها ی اضافه , نه تنها می توان به افزایش درآمدها کمک کرد بلکه می توان شرایط تحریم را در شرایطی متعادل تر پشت سر گذاشت. با هم پای نظریات این کارشناس اقتصادی می نشینیم:
* ما الان در شرایط تحریم هستیم و با توجه به کاهش قیمت نفت شکوفایی اقتصاد ما که مبتنی بر فروش نفت است دستخوش تحول شده . به نظر شما در این شرایط, اقتصاد ما چه تاثیری می بیند؟
- برداشتن تحریم ها ممکن است یک اثر روانی کوتاه مدت در اقتصاد ایجاد کند. قطعا وجود هر تحریمی بر هر اقتصادی با وجود ظرفیتها و قابلیتها ی اقتصاد آن کشور در سیستم بانکی, مبادلات, صادرات, واردات و... تاثیر پذیر است و تحولاتی ایجاد می کند که البته به ظرفیت آن کشور هم بستگی دارد.
ممکن است که قابلیت یک کشور از نظر اقتصادی چنان باشد که تحریم ها تاثیر کمتری بر آن بگذارد و ممکن است کشوری دیگر قابلیت های ضعیفی داشته باشد واثر پذیری آن از این تحریم ها بیشتر باشد.
اما گاهی مردم در شرایط تحریم به اقتصاد کشور کمک می کنندو بدین ترتیب ضربه های که به اقتصاد کشور وارد می شود کمتر احساس می شود. اما به طور کلی باید بپذیریم که تحریم نوعی بایکوت کردن اقتصاد است و اثر گذار می باشد. اما آیا این اثر گذاری اقتصاد را به انحلال می کشاند؟ به باور من اگر مسوولین و مردم همت کنند شاید خیلی از اثرات تحریم به طور نسبی حل شود.
در شرایط تحریم اقتصادی ، دولت, بخش خصوصی و مردم هرکدام وظایفی دارند. در این شرایط اگر دولت و بخش خصوصی در کنار دولت به وظایف خود عمل نمایند و مردم هم تحمل برخی اثرات تحریم را داشته باشند ضربه ای که تحریم به اقتصاد وارد می کند شاید کمتر باشد که البته این همت جمعی و اراده ملی را می طلبد .
* آیا می توان گفت هر ضربه ای که به اقتصاد وارد می شود حاصل تحریم است؟ و راهکارهای مناسبی که دولت برای سامان دادن به اوضاع اقتصادی باید در پیش بگیرد چیست ؟
- وقتی نقدینگی سیستم بانکی برای طرح های اقتصادی داده می شود و در سیستم واسطه گری در جای دیگر هزینه می شود این دیگر ربطی به تحریم ندارد. واقعا معوقات بانکی چه ربطی به تحریم دارد؟ اگر شرایط اقتصادی لحاظ می شد و افراد متقاضی استفاده کننده از تسهیلات بانکی را درست شناسایی می کردیم و با هدف تولید بیشتر این نقدینگی را در اختیار آنها قرار می دادیم, شاید به رشد اقتصادی ما کمک دو چندان می شد. اما آیا ندادن طلب بانکها توسط افراد و دولت و بخش های خاص ارتباطی به تحریم دارد؟
بنظر می رسد در حال حاضر وظیفه دولت این است که جلوی هزینه ها را بگیرد چرا که الان در کشور ما برای مواردی هزینه می شود که اگر انجام نشود مشکلی ایجاد نمی کند. ما باید بدانیم در شرایط تحریم هستیم دولت در تنگنای مالی است و از منابع ارزی کمتری برخوردار است و همه باید کمک کنند تا هزینه های اضافی را حذف کنیم و ما معتقدیم که با حذف این هزینه ها غیر ضروری درآمدها را افزایش دولت را افزایش می دهیم.
در این راستا باید گفت الان وقت آن رسیده که دولت بر مبنای قانون جلوی پرداخت یارانه افراد مرفه را بگیرد. به خاطر دارم وقتی دولت اعلام کرده بود اگر کسانی اطلاعات غلطی بدهند بعدا جریمه خواهند شد ویارانه دریافتی را باید پس بدهند, خیلی ها برای کمک به دولت یا ثبت نام نکردند یا انصراف دادند چرا که معتقد بودند دولت با قاطعیت با این مساله برخورد خواهد کرد. اما متاسفانه در این خصوص هیچ اقدامی انجام نشد در حالی که برای کاهش هزینه ها باید با این مساله بطورجدی برخورد می شد. واقعیت این است که تیم اقتصادی دولت جرات لازم برای انجام بعضی از امور را ندارد .چر باید مثال بزنند که فرض کنید سه خانوار در یک آپارتمان زندگی میکنند اگر یارانه یک خانوار حذف شود نگرانی اجتماعی بوجود می آید این چه طرز تلقی از اقتصاد است این مهم در کدام کتاب و تئوری اقتصادی آمده است . اگر بین این سه خانوار یکی ثروت مند باشد و یارانه بگیر دو خانوار دیگر ناراحت هستند که چرا دولت به فرد یا افرادی که دارای منابع مالی بالایی هستند یارانه میپردازد .باید فکر اساسی شود نباید با این اندیشه اقتصاد را اداره کرد .
*از نظراقتصادی شکل صحیح یارانه دادن چگونه است و چه مدت باید این پشتیبانی دولت از اقشار تداوم داشته باشد؟
- در اقتصاد درست ان است که به قشرهایی خاص و در کوتاه مدت یارانه پرداخت شود البته با شروطی با معیاریبا هدفی . جامعه ای که مادامالعمر یارانه بگیرد از منابع تهی می شود. دادن یارانه بدون هدف که به رشد اقتصادی کمک نمی کند در واقع یعنی خالی کردن خزانه دولت. دولت باید در راستای افزایش درآمد ها و با ابزار تولید جامعه را ثروتمند کند . الان برخی سرمایه گذاریها برای یک تا ده میلیارد سرمایه مانده اند در حالی که دولت مبلغ قابل توجهی یارانه می دهد. دولت باید خانواده ها را شناسای کند و در این زمینه هیچ کس حق تخطی ندارد. دولت باید بر مبنای قانون و با شدت و اقتدار این مساله را حل کند. چرا که در قانون بودجه سال 93 مجلس برای انجام این کار به دولت مجوز داد اما دولت این کار را انجام نداد. اوایلی که سوخت (بنزین )کارتی شد یک عده ناراحت بودند , اما دولت امروز میداند هر کسی چقدر بنزین مصرف می کند . چطور میداند هر کسی چقدر سوخت مصرف می کند !!! اما نمی داند در حساب هرکسی چقدر پول وجود دارد و چقدر درآمد دارد؟ گردش مالی فرد چقدر است ؟؟
به هر حال دولت باید با قاطعیت مصالح ملی را بیشتر در نظر بگیرد و در این راستا هزینه ها یش را کم کند و علاوه بر این باید فشارهای تورمی را کاهش دهد و در این زمینه باید گفت یارانه به نوعی تقاضا را زیاد خواهد کرد و موجب افزایش خرید کالا خواهد شد. پس باید توجه داشته باشیم که اینک از منابع مالی کمی برخورداریم. قیمت نفت به شدت کاهش یافته و بر بودجه امسال و سال آینده ما تاثیر می گذارد لذا لازم است با توجه با این موضوع در فضایی آرام این هزینه ها را کاهش یابد .
* یعنی امروز یکی از مشکلات ما پرداخت یارانه است؟
- بله, امروز یکی از مشکلات ما پرداخت یارانه به اقشاری است که اصلا نیازی به آن ندارند. البته عده ای هم هستند که واقعا نیازمندند . عده ای صد درصد درآمدشان مبلغ یارانه است. به هر حال اطلاعات افراد در خصوص طبقه بندی جامعه از لحاظ درآمد قابل وصول است و دولت باید جلوی این افزایش هزینه را با حذف یارانه بگیران پر درآمد بگیرد.
* زمزمه افزایش قیمت بنزین در داخل کشور است به نظر شما این که کمبود درآمد های کشور به خاطر کاهش قیمت نفت از طریق گران کردن بنزین و از مردم خودمان تامین شود منطقی است؟
البته وقتی قیمت قیمت نفت پایین بیاید چون هزینه های تولید بنزین کم می شود قیمت بنزین هم کم می شود پس گران کردن بنزین تنها راه برای افزایش درآمدهای دولت نیست. مواردی چون جذب توریسم, افزایش درآمدهای مالیاتی و جلوگیری بیشتر از فرار مالیاتی , به نوعی تغییر در قیمت حامل های انرژی البته نه به صورتی که به جامعه فشار بیاید , افزایش صادرات غیر نفتی , افزایش خدمات مهندسی به سایر کشورهای نیازمند می توانند تاثیر گذار در افزایش درآمدهای دولت باشند. کاهش هزینه های جاری دولت باید مورد توجه باشد .در دانشگاه ها میلیارد ها تومان هزینه تحقیق می شود ولی خیلیاز این تحقیقات در اقتصاد کشور بی اثرند تحقیقات تقاضا محور نیست نمره محور است متاسفانه فقط منجر به پر کردن قفسه کتابخانه ها می شود باید فکری اساسی کرد . تحقیقات هدفمند نیست همانطوریکه یارانه ها هم هدفمند نیست .
* فوت شدن پادشاه عربستان چه تاثیری بر قیمت نفت خواهد داشت؟
البته من اطلاعی ازفوت ایشان ندارم ولی تاثیر گذار است می دانیم که تولید نفت در عربستان بر قیمت نفت تاثیر گذار است و این تاثیر گذاری اش بیشتر جنبه سیاسی دارد. البته باید اشاره بکنم که عربستان بزرگترین و اولین کشور تولید کننده نفت در بین کشورهای عضو اوپک ویا جهان است. متاسفانه امروز قیمت نفت تحت تاثیر مسایل سیاسی قرار گرفته نه اقتصادی . پیش بینی ها حکایت از آن دارد که تقاضا برای نفت در سالهای آتی در 2015 , 2020 یا 2030 افزایش پیدا می کند و این افزایش تقاضا برای نفت قطعا باعث افزایش قیمت می شود. اما مسایل سیاسی باعث می شود قیمت نفت تحت تاثیر این مسایل قرار بگیرد که خارج از مسائل و نظریات اقتصادی است . بدون شک عربستان از جمله کشورهایی بوده که در طول سالهای گذشته حدود سالهای 65 تا 67 که مصادف با دوران جنگ تحمیلی عراق به کشور مان ایران عزیز بود تاثیر زیادی بر کاهش قیمت نفت گذاشت بدین ترتیب که تولید نفت را زیاد کرد و از قوانین اوپک تبعیت نکرد و قیمت نفت را تغییر داد. شاید حتی روزی هم برای ضربه زدن به کشور ما و اخلال بر نظم قیمت نفت , این محصول را مجانی در اختیار سایر کشورها قرار دهد.
باید توجه داشت که امروز خاورمیانه دستخوش تغییرات بسیار زیادی است . جنگ خاورمیانه را فرا گرفته و ممکن است در عربستان هم تغییراتی اتفاق بیفتد ولی هر اتفاقی بیفتد معمولا بر متغییرهای اقتصادی تاثیر گذار خواهد بود.
*از تاثیر فتنه 88 بر اقتصاد بگویید:
- در اقتصاد امنیت یکی از شاخص هایی اصلی توسعه است. در هر کشوری که امنیت نباشد سرمایه گذاری هم صورت نمی گیرد. چرا که سرمایه گذارها و مردم نسبت به آینده امیدوار نیستند پس امنیت یکی از مولفه های مهم در افزایش رشد و توسعه اقتصادی است. امنیت می تواند بستری برای رسیدن به توسعه باشد از این رو وقتی در کشوری امنیت نباشد سرمایه گذاری هم در آن صورت نمی گیرد و امیدی برای توسعه هم وجود نخواهد داشت . متاسفانه در سال 88 جریاناتی پیش آمد که دشمن امیدوار به براندازی نظام مقدس جمهوری اسلامی شد و پس از آن حادثه شرایط اقتصادی برای ما سخت تر شد چرا که سرمایه گذاران با تردید به سرمایه گذاری در کشور نگاه می کردند. دشمن در آن زمان گستاخ شد و عده ای در داخل به این گستاخی دشمن کمک کردند. ای کاش این اتفاق نمی افتاد و انتقادها از مجاری قانونی پی گیری می شد. امنیت که مورد تهدید واقع شود بازار تعطیل می شود و فعالیت های اقتصادی و سیستم بانکی مختل می شود و این ها بر رشد و توسعه اقتصادی اثر گذاراست . وقتی اقتصاد مختل شود تولیدی وجود ندارد وقتی تولید نباشد رشدی وجود ندارد وقتی رشد وجود نداشته باشد توسعه معنا پیدا نمی کند. پس تمام اینها در سایه امنیت شکل می گیرد. شاید خیلی از سرمایه گذارها که قصد سرمایه گذاری در کشور ما را داشتند با وجود و ایجاد فنته در 88 منصرف شدند و این انصراف از سرمایه گذایها به اقتصاد ما ضربه بسیار بالایی زد با وجود ناارامی ها و تشنج افرینی ها اقتصاد ضربه می خورد دشمنان ما شاد شدند سقوط نظام مقدس جمهوری اسلامی را اندیشه میکردند و امید وار شده بودند متاسفانه عده ای هم در داخل کشور دانسته یا ندانسته به این امر کمک کردند اینها باید پاسخ گو باشند هر کسی دشمن را شاد کند و مخل اقتصاد و فعالیت های اقتصادی شود جریان سازی کند به دشمن ما کمک کرده است . چون اقتصاد کشور تحت تاثیر قرار می گیرد منابع هدر می رود فرصت ها تهدید می شود . پس جو ناآرام بر تمام متغییرهای اقصادی تاثیر گذار است . این جریان اتفاق بسیاری بدی در کشور مان بود که با هوشیاری مسوولین نظام و درایت رهبری معظم انقلاب فیصله یافت. باید به اینده کشور امید وار بود که خدا هم کمک می مند اگر وحدت و خرد جمعی در اقتصاد و سیاست مورد توجه قرارگیرد
نظر شما