به گزارش قدس آنلاین ، زندگی و داشته هایی که  شاید اکثر مردم در خواب هم خواب چنین چیزی  را نبینند این عقده و بغض آن چنان افزایش می یابد که با تصادف چند جوان پورشه سوار مردم نه تنها  غمگین نمی شوند بلکه در شبکه های اجتماعی از چنین واقعه ای خیلی ها اظهار خرسندی می کنند!! واقعا  برخی چگونه به چنین ثروتی دست یافته اند که جوان بیست ساله ای پشت ماشین های چند صد میلیونی سرمست از غرور بتازد در حالی که بسیاری از جوانان با پول خرد جیب این آقا زاده ها می توانند تشکیل زندگی دهند و شغلی دست و پا کنند .در پی بیانات گهربار مقام معظم رهبری و اهمیت مقوله امنیت روانی در گفتگویی با دکتر اصغر مهاجری جامعه شناس و استاد دانشگاه دلایل فاصله طبقاتی موجود و تبعات عدم امنیت روانی را در جامعه مورد بررسی قرار دادیم .

--مقام معظم رهبری روز گذشته در جمع فرماندهان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به مسئله ای اشاره کردند که به حق جزء یکی از دغدغه های جامعه به شمار می رود امنیت روانی که این روزها با اتفاقات و برخی واقعیت های جامعه خدشه دار شده است جوانان سرمست مغرور از ثروت موضوع مصاحبه ماست که امنیت روانی قشر ضعیف جامعه را مخدوش کرده است در این رابطه چه نظری دارید؟

-یکی از عوامل مهمی که در کنار فرمایش مقام معظم رهبری قابل تامل و بررسی است بحث سرمایه اجتماعی است زمانی که از سرمایه اجتماعی درست استفاده نشود کاهش یافته ، رو به زوال می گذارد وشاهد کاهش اعتماد بین  قشرهای مختلف اجتماعی خواهیم بود . به عبارت دیگر ممکن است سرمایه اجتماعی درون گروهی افزایش یافته و سرمایه اجتماعی برون گروهی کاهش بیابد یا اعتمادهای درون گروهی بیشتر شده و اعتمادهای درون گروهی کمتر شود یعنی اعتماد و سرمایه اجتماعی عمودی افزایش و سرمایه و اعتماد اجتماعی افقی کاهش یابد . با حادث شدن چنین وضعیتی ضمن اینکه اعتماد بین گروه ها و اقشار مختلف اجتماعی کاهش می یابد آنها  از یکدیگرمتنفر شده و واکنشهای منفی  به هم نشان می دهند .گروه ها و افراد سرکش سرمست از غرور اقشار پایین جامعه را  دست پایین گرفته و در زمره انسان به شمار نمی آورند وآنها  را  اضافی می دانند و متعاقب چنین تفکری  نسبت به آنها سرکشی و سرمستی از خود نشان می دهند از آن سو  اقشار کم درآمد و ضعیف جامعه نیز ثروتمندان را افراد خون آشامی می دانند که حق دیگر افراد جامعه را تصاحب نموده اند ،طبقه ضعیف جامعه در پی واقعه ای از نوع اتوبان همت ، نه تنها از مرگ ثروتمندان ناراحت نمی شوند بلکه از چنین وقایعی نیز اظهار شادی می کنند به عبارت دیگر به لحاظ جامعه شناختی زمانی که بین گروه ها و نظام طبقاتی اجتماع شکاف ایجاد می شود چنین  احساس سرد و خالی از عاطفه ای بروز می کند  که اولین آوردگاه آن احساس ناامنی و تنفر از یکدیگر است .

-پیامد کاهش سرمایه اجتماعی در وضعیت فاصله طبقانی زیاد چیست؟

 نتیجه چنین مسئله ای کاهش مضاعف سرمایه اجتماعی جامعه است سرمایه اجتماعی به اندازه ای کاهش می یابد که موتور محرکه توسعه از کار می افتد و اگرسرمایه اجتماعی از حدی پایین تر برسد کشور و جامعه مورد نظر از توسعه باز می ماند . بارها در رسانه ها بیان نموده ام که  در حال حاضر چنین شکاف و فاصله طبقاتی که مقام معظم رهبری بسیار هوشمندانه به آن اشاره فرموده اند افزایش یافته  و جامعه را با یک سپهر روانی نا امن مواجه کرده است به طوری که افراد درون یک شهربه عنوان شهروندان آن شهر  نسبت به هم احساس ناامنی کنند بنابراین لازم است به این مسئله توجه نماییم که به مرز هشدار رسید ه ایم این هشدار فقط بحث ناامنی نیست بلکه بر عدم توسعه جامعه هم سایه می افکند

-چه مسئله ای موجب افزایش فاصله طبقاتی در این حد شده است   که جوانان بیست ساله خودروهای میلیاردی سوار می شوند در حالی که بسیاری از مردم در شرایطی بسیار متفاوت از زندگی  قشر خاصی ، به سختی روزگار می گذرانند؟

- یکی از دلایل چنین وضعیتی  به فضای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی جامعه بازمی گردد که آن چنان باز و رها شده است که  پایشی در آن صورت نمی گیرد به طوری که  خیلی ها ره صد ساله را یک شبه می پیمایند، نو کیسه هایی هستند که یک شبه به ثروتهای ان چنانی می رسند در حالی که  مراتب کمال، توسعه یافتگی اجتماعی را نپیموده جامعه پذیر ،تربیت پذیر و فرهنگ پذیر نشد ه اند اما به عنوان نو کیسه از فضاهای رانت اقتصادی ، باندی ، جناحی و سیاسی و بلبشوی نظام اقتصادی به حوز ه هایی دست یافته و  پولدار شده اند.

در اینجا  این سئوال مطرح می شود که ایا این افراد جایگاه و شان اجتماعی قابل توجهی دارند که بتوان گفت چنین  پولی را براساس زحمت ،تدبیر و بهره هوشی کسب نموده اند؟!!باید گفت خیر .زمانی که وارد فضای مبهم اقتصادی می شویم که در آن هم عوامل خارجی مانند تحریم ها وعوامل داخلی مانند باند بازی و جناح گرایی وجود دارد  چنین فضاها و عواملی موجب می شود برخی یک شبه میلیاردر شوند و  مسبب آشفتگی اجتماعی باشند  که  روز گذشته مقام معظم رهبری خطاب به فرماندهان ناجا به درستی به نمونه های آن اشاره فرمودند .ممکن است کسانی از درآمد مناسب و شایستگی های لازم برخوردار باشند اما چنین افرادی طی یک فرآیند تعالی و توسعه اجتماعی براساس تلاشها و زحماتی که کشیده اند و بر اثر تربیت اجتماعی و فرهنگی به چنین ثروتی دست می یابند.  تفاوت این دسته از ثروتمندان زحمت کشیده تعالی یافته با نو کیسه ها در این است که دست یابی به ثروت نه تنها آنها را سرکش و مغرور نمی کند بلکه آنها را نسبت به جامعه مسئول و  متواضع می کند آنها  نه تنها ثروت خود را به رخ دیگران نمی کشند بلکه با مردم فروتنی کرده وآن را  برای تعالی جامعه سرمایه گذاری می کنند این گروه از ثروتمندان از عوامل توسعه یافتگی جامعه به شمار می روند که نمونه های آن  در دنیای توسعه یافته غربی به فکر توسعه جامعه و ذی نفع شدن بسیاری از مردم در یک مشارکت علمی فرهنگی هستند . انباشت ثروت از طریق شایستگی ها زحمتها وتلاشهایی که همراه با فروتنی کمال ،تواضع و توسعه یافتگی باشد  نه تنها موجب تفاخر و فخر فروشی نشده بلکه سرمایه گذاریهای متعددی را رقم خواهد زد . اما در ایران برخی با توسل به شایستگی ها ،زحمت و تلاش و براساس تربیت و طی یک فرآیند زمانی به چنین ثروتی دست نمی یابند نوکیسه هایی که بدون ظرفیت روانی –اجتماعی چنین ثروتی را پیدا کنند صاحب پول شده و آن را به رخ مردم می کشند نکته دوم این است که بین قشرهای اجتماعی که به دلائل مختلفی در حال حاضر نمی توان از انها نام برد فاصله افتاده است عده ای دریا دریا نعمت دارند و عده ای کشتی کشتی فقر دارند عده ای بسیار ثروتمند و عده ای بسیار فقیر. به عبارت جامعه شناختی قشر متوسط اجتماعی لاغر و کاهش یافته است و به جای آن قشرهای رو به پایین پایین و قشرهای رو به بالا افزایش یافته است مطمئن ترین ، متعهد ترین،با ثبات ترین و امن ترین اجتماع ،جامعه ای است که قشر متوسط اجتماعی آن پهن دامنه و گسترش یافته باشد به زعم جامعه شناسان طبقه متوسط سوپاپ اطمینان جامعه به شمار می رود وضعیتی که هم اکنون در کشور دیده می شود فاصله طبقاتی است و نشانه و شاخصی شفاف از فاصله قشرهای اجتماعی است که در جامعه ایرانی رخ داده است یقینا این فاصله طبقاتی عمیق موجب چالشهای اجتماعی می شود .

-به نظر جناب عالی سیاست های غلط اقتصادی چقدر در بروز و ظهور افراد نوکیسه میلیاردر نقش دارد؟

-اگر دولت  سیاست ها، برنامه ها و پروژه هایی را در سطح استانی و ملی اعمال می کند بدون برآورد پیامدهای آن انجام شود نتیجه آن وضعیت اقتصادی می شود  که برخی را یک شبه پولدار شوند و عده زیادی را  از قشر متوسط به فقیر تنزل دهد .مسلما سیاست ها و برنامه هایی که برآور د خاصی نداشته اند فاصله طبقاتی را افزایش می دهند تا حدی که ثروت در جای خاصی و فقر در جای دیگری انباشت می شود تا  آسیب های اجتماعی را رقم زند ، لذا براساس تاکید و توصیه مقام معظم رهبری باید هرسیاست،برنامه و طرحی که اجرا می شود از  پیوست فرهنگی و اجتماعی و ارزیابی فرهنگی اجتماعی برخوردار باشد  تا اگربا اجرای  آن پروژه و سیاست جامعه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم  دچار پیامده  و انباشت ثروت در دست عده خاصی شود  شوند دولت بلافاصله  برنامه هایی برای عدم تحقق آن برنامه و سیاستی برای  جبران پیامدهای منفی آن  در نظرگرفته باشد  تا خدای ناکرده اجرای سیاست های دولت و پروژه های دولت و حاکمیت به شکاف طبقاتی و نابرابری های اجتماعی منجر نشود بلکه عدالت اجتماعی را محقق نماید و توزیع مطلوب ثروت را در پی داشته باشد نه اینکه ثروت در دست عده ای و برای اشخاص خاصی توزیع شود .

جامعه ایرانی به دلیل  اینکه برای پروژه های خود پیوست اجتماعی فرهنگی و ارزیابی مطلوبی ندارد همچنان شاهد مسائلی چون فاصله طبقاتی و انباشت ثروت در دست عده ای خاص خواهد بود به عنوان نمونه زمانی که دولت مهر ورز قصد اجرای سیاست هدفمندی یارانه ها را داشت اساتید مختلف و بنده در مصاحبه ها ی خود اظهار داشتیم که اگر این پروژه بدون پیوست فرهنگی –اجتماعی انجام شود  پیامدهای منفی طولانی را ایجاد می کند که متاسفانه این کار با نام پولهای مقدس و امام زمان (علیه السلام) صورت گرفت و  در حال حاضر به نقطه ای رسیده است که شاهد پیامدهای وسیع در حد بسیار زیاد با فاصله و شکاف های طبقاتی هستیم . در شهرهایی که بسیاری در تهیه هزینه های درمان ،مسکن ،ازدواج ودر پی کسب نان حلالی هستند اتومبیلهای میلیاردی با سواره های سرکش  مانور غرور می دهند این سرکشی ها از نتایج سیاست هدفمندی یارانه هاست که ناشیانه و بدون پیوست های لازم انجام شده است این دلایل و مسائل دیگر موجب نابرابری های اجتماعی شده است که پیامدهای آن احساس ناامنی و بی اعتمادی و تنفر از همدیگر است افزایش آسیب های متعدد روانی –اجتماعی و هم چنان ترک تازی طبقات اجتماعی که به صورت ناشایسته چنین مبالغی را کسب نموده اند افزایش یافته  تا حدی که شکاف طبقاتی جامعه می تواند موجب چالشهای جدی در جامعه  شود که یقینا به خشونت ها و زد و خوردهای اجتماعی و حقارت هایی تبدیل خواهد شد  که گروه های اجتماعی پایین درصدد جبران آن با اقدام به اعمالی چون   افزایش سرقت و رفتارهای خشنی در قالب  سرقت های مافیایی با به کار گیری سلاح سرد و تنفری که در شبکه های مجازی وجود دارد صورت می گیرد . به هر حال توجه به این مسئله فرصت ویژه ای را می طلبد که اساتید متخصص با توجه به بیانات مقام معظم رهبری به واکاوی و حل چنین مسائلی در جامعه بیندیشند و برای افزایش امنیت روانی جامعه راهکارهایی را به مسئولین ارائه دهند.