۱۴ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۲:۰۰
کد خبر: 300109

قدس آنلاین:دهم تا ۱۶ مرداد ماه، برابر با ۱ تا ۷ آگوست هر سال، هفته جهانی تغذیه با شیر مادر است؛

شیر مادر: مایع شگفت انگیز حیات کودک و مادر!

هدف سازمان جهانی بهداشت از اعلام این هفته، ترویج تغذیه با شیر مادر در بین مادران تمامی کشورها - اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه - به دلیل فواید بی شمار آن بوده است؛ با وجود این فواید که بسیاری از مادران حداقل از برخی از آن ها بی اطلاع هم نیستند، همواره بعضی از سوالات، ذهن عموم ایشان را به خود مشغول داشته است؛ معمولی ترین این پرسش ها که برای اکثر مادران به خصوص مادرانی که برای اولین بار طعم شیرین مادری را می چشند، مطرح می باشد این سوالات است که آیا شیر مادر برای نوزاد او کافی است؟ علاوه بر این هر مادری مایل است بداند که چگونه می تواند تولید شیر خودش را به طور طبیعی افزایش دهد و این که نوزاد او تا چه مدتی فقط باید شیر مادرش را بخورد؟ همچنین این سوال که آیا ادامه شیر دهی بعد از 2 سال شیر خوارگی کودک، برایش مفید است یا ضرری را متوجه او می کند؟

     در پاسخ به هر یک از این سوالات، تحقیقات مفصلی صورت گرفته و نتایج حاصل از همه آن تحقیقات در نشریات تخصصی و عمومی و گاه به صورت فراگیر از رسانه ها پخش شده است اما ذکر خلاصه ای بسیار فشرده از آن ها بدون اشاره به فرایندهای پژوهشی آن تحقیقات، برای همه مادران مفید و سفره ای گسترده و آماده استفاده است لذا جمع بندی آنچه پاسخگوی برخی از سوالات همه مادران عزیز می باشد به این شرح است:  

1 - راه های تشخیص کافی بودن شیر مادر برای تغذیه نوزاد:

     یک نوزاد سالم معمولا بین 8 تا 12 بار در روز شیر می خورد، مادر نیز به تعداد همین دفعات باید توانایی شیردهی به او را داشته باشد علاوه بر این باید توجه شود که طول مدت هر بار شیر خوردن او، بین 10 تا 15 دقیقه از هر سینه مادر  می باشد؛

     نوزاد شیرخوار باید روزانه حداقل 6 عدد پوشک را خیس کند و نیز در ماه اول تولد خود، حداقل 3 بار در روز مدفوع نماید؛

     نوزادان در 10 روز اول تولد خود، ابتدا وزن کم می کنند، اما مجددا در عرض 2 هفته پس از تغذیه با شیر مادر، دوباره به وزن اولیه خود می رسند؛  نوزادی که در شش ماه اول تولد منحصرا از شیر مادر تغذیه می کند، باید از ابتدای تولد تا 3 ماهگی، روزانه 30  گرم  و از سه ماهگی تا شش ماهگی خود، روزانه 20 گرم، بر وزن خود بیفزاید؛ به این نکته هم باید توجه شود که وضعیت رشد و تکامل نوزاد بر اساس منحی رشد، مطلوب باشد؛

     تحقق همه این موارد نشان دهنده شیر کافی یک مادر برای نوزاد یا کودک سالم اوست.

 

2- چند نکته مفید درباره افزایش شیر مادران:

     شیردهی به نوزاد باید بر اساس تقاضای او باشد؛ این نکته جالب است که نوزاد هر چه بیشتر سینه مادرش را بمکد، تولید شیر مادر او بیشتر می شود اما مادر هم لازم است به اندازه کافی استراحت داشته و از تغذیه مناسب برخوردار باشد، به خصوص مصرف میوه و سبزی های تازه و نیز آب میوه های طبیعی نباید فراموش نشود، مقدار مایعات مصرفی مادر در طول شبانه روز نیز باید افزایش یابد؛ عصبانیت و حضور در محیط های استرس زا بر روی افزایش شیردهی تاثیر منفی می گذارد لذا مادران عزیز باید از عصبانیت اجتناب نمایند و از قرارگیری در موقعیت های پر استرس نیز پرهیز کنند؛

     در صورتی که مادر شاغل است، در فاصله ای که در خانه حضور ندارد حتی الامکان چند بار  شیر خود را بدوشد و در شرایط مناسبی نگهداری کند، این کار اولا سبب تحریک تولید بیشتر شیر می شود ثانیا می تواند ذخیره غذایی خوبی برای نوزاد در زمان غیبت مادرش باشد؛

     برخی از مواد غذایی، محرک تولید شیر هستند لذا مادران گرامی از آن ها استفاده نمایند؛ بعضی از این مواد غذایی به شرح زیر می باشند:

- سبزیجات سبز برگ پهن مانند کلم، اسفناج و کاهوکه به دلیل دارا بودن انواع مواد معدنی، آنزیم ها، ویتامین ها وفیتو استروژن (استروژن گیاهی) باعث افزایش شیر مادر می شوند؛

- رازیانه که از قدیم الایام برای افزایش تولید شیر مادر مورد استفاده قرار می گرفته و می تواند به دو صورت خامیا پخته مصرف شود علاوه بر این، این گیاه دارای ترکیباتی است که می تواند با تحریک تولیداستروژن و پرولاکتین که در تولید شیر موثر هستند، موجب افزایش ترشح شیر مادر شود؛

- نشان داده شده است که مصرف ماء الشعیر،گرمک، هویج، آب هندوانه، جو دوسر، زردآلو،چغندر، سیاه دانه، کنجد، زنجبیل، برنج، عدس، ماش، لوبیا و زرد چوبه بر افزایش شیر مادر تاثیر داشته اند همچنین مصرف جوشانده تخم شوید، انواع جوانه ها، برخی دمنوش ها مانند شنبلیله و گل بابونه و نیز مصرف انواع مغزها به خصوص بادامو فندق و علاوه بر این ها استفاده از آب سیرابی و کله پاچه برای افزایش شیردهی توصیه گردیده اند؛

3 – مدت مفید شیردهی مادر و شیرخواری کودک:

     شیر مادر تا شش ماهگی تمام مواد غذایی مورد نیاز نوزاد به جز آهن و ویتامین A و D را تامین می کند، بنابراین از 15 روزگی تا 6 ماهگی در کنار شیر مادر باید از قطره مولتی ویتامین و از 6 ماهگی تا 2 سالگی از قطره آهن استفاده شود؛ پس از شش ماهگی تغدیه تکمیلی به تدریج شروع می شود؛ کودک بعد از یک سالگی می تواند از غذای سفره خانواده استفاده کند اما شیر مادر  تا دو سالگی باید به  او داده شود؛ به این نکته باید توجه داشت که ادامه روند شیردهی بعد از دو سالگی کودک موجب می‌شود تا او در بزرگسالی شخصیتی وابسته پیدا کند و از اعتماد به نفس پایینی برخوردار گردد؛ آیه 15 از سوره احقاف قرآن کریم نیز بیان می‌دارد که مجموع دوره بارداری و از شیر گرفتن کودک، 30 ماه است به این ترتیب طبق این آیه شریفه، به زمان شیردهی به کودک حدود 21 ماه اختصاص می یابد؛ لازم به ذکر است که غذای اصلی کودک تا یک سالگی، شیر مادر و بعد از آن مواد غذایی دیگر می باشد ولی بعد از یک سالگی غذای اصلی او، غذای سفره و شیر مادر به عنوان غذای کمکی است.

4 - برخی از فواید شیر مادر برای کودکان و مادران:

     شیر مادر که همیشه آماده خدمت است! و هیچ احتیاجی به آماده سازی، گرم کردن و میکروب زدایی ندارد از طریق تقویت عملکرد ریه های نوزاد از مشکلات تنفسی و ابتلای او به برونشیت جلوگیری می کند علاوه بر این از کودک در مقابل ابتلا به عفونت های میکروبی، آلرژی، اسهال، آنفلوآنزا و مسمومیت غذایی محافظت می نماید.

     نشان داده شده که کودکانی که از شیر مادر استفاده می کنند ضریب هوشی بالاتری دارند و نیز مشکلات روانشناختی، رفتاری و یادگیری آن ها کمتراست؛ این مایع حیاتی شگفت انگیز، از بسیاری از بیماری ها و مشکلات دوران بزرگسالی از جمله چاقی و اضافه وزن، افزایش فشارخون، افزایش کلسترول خون،  اگزما، دیابت، آسم و سرطان خون نیز جلوگیری می کند!

     مادران عزیزی که به کودکان خود شیر می دهند به این نکات اجمالی و سودمند در مورد خود توجه داشته باشند که شیر دادن به کودک نه تنها آسیبی به ایشان وارد نمی کند بلکه به پیشگیری از ابتلای این عزیزان به بیماری های پوکی استخوان ،سرطان پستان ، سرطان های دستگاه تناسلی به خصوص سرطان رحم، سرطان تخمدان و دیابت نوع 2 کمک های موثری می نماید علاوه بر این میزان استرس و خونریزی پس از زایمان ایشان را کم می کند؛ شیردهی مادر همچنین سبب تسریع کاهش وزن او پس از زایمان می گردد و موجب می شود که مادر در مدت زمان کمتری به وزن قبل از بارداری خود برگردد.

     به امید آن روز که هیچ کودکی از نعمت شیر مادر خود محروم و هیچ مادری در شیردهی به کودک خود ناتوان نباشد.

*دکتر راحله بابازاده – متخصص بهداشت باروري و عضو هيات علمي دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي مشهد

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.