به گزارش قدس آنلاین، با توجه به فرا رسیدن روز عرفه که روز نیایش نام دارد و به تصریح روایات اهل بیت (ع) و توصیه بزرگان از بهترین فرصت ها برای تقرب به خدای متعال و اجابت دعاها است با حجت الاسلام والمسلمین سیدعلی سجادی زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشگر قرآن و حدیث درباره راز عظمت عرفه و چگونگی دعا کردن در این روز به گفتگو پرداخته ایم که مشروح آن از نظرتان می گذرد:
بنابر تصریح روایات روز عرفه از برترین روزها نزد خدای متعال است به گونه ای که اجابت دعاها در این روز ضمانتی خاص دارند و جز از درگاه خدا نباید از کسی در این روز خواسته و خواهشی داشت، راز این عظمت و بزرگی روز عرفه در چیست و می خواهد چه چیز را به یاد انسان بیاورد؟
عرفه از ماده عَرَفَ به معنای شناخت به دست می آید و سرزمینی که در آن ماجرای حضرت آدم (ع) و حضرت ابراهیم (ع) رخ داد را عرفات می گویند.
چراکه به تصریح قرآن و تاریخ حضرت ابراهیم (ع) در شب هشتم ذی الحجه در عالم رویا دید که فرزندش را ذبح می کند، ایشان در روز هشتم که «ترویه» نام دارد مشغول فکر و تعبیر این رویا بودند که حضرت اسماعیل (ع) در برابر امر خداوند خود را تسلیم کرد و روز نهم حضرت ابراهیم (ع) معرفت یافت که این خواب وظیفه و تکلیف است و درصدد انجام آن برآمد و آن شد که می دانیم.
از این رو، عرفات از ارکان مهم حج که خود از ارکان مهم دین است، به شمار می رود، یعنی از روز نهم ذی الحجه تا غروب حاجی با اقتداء به حضرت ابراهیم (ع) در عرفات وقوف و با خدای خویش خلوت می کند تا با تفکر و اندیشه به معرفت دست یابد.
باید توجه داشت خداشناسی، خودشناسی، وظیفه شناسی، دشمن شناسی، پیامبرشناسی و امام شناسی اموری هستند که رکن اصلی آنها معرفت است و در دعاهایی که از حضرت معصومین (ع) برجای مانده به ویژه دعای روز عرفه امام حسین (ع) از مهمترین توصیه ها این است که انسان خود و خدایش را بشناسد از این رو، با حمد و ثنای الهی و شکر نعمت های او آغاز می شود.
بنابراین، معرفت عنصری است که هر انسان مسلمان و مومنی به عنوان اساس هر حرکت به آن نیاز دارد، آنچنان که امیرمومنان علی (ع) فرمودند: «در هر حرکتی که انسان انجام می دهد و در هر منزلت و مقامی باید معرفت داشته باشد.»
و اینچنین، عرفه از ارکان حج است تا جایی که امام حسین (ع) در تفسیر آیه «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» فرمودند: «الّا لیعرفون» یعنی شناخت خدای متعال اصل و اساس خلقت است.
جالب آنکه خداشناسی از مسیر امام شناسی می گذرد و هر که امام و ولی عصر خویش را به عنوان الگوی مطلق انسانیت بشناسد مهمترین گام در شناخت خدا را برداشته است و در پرتوی این شناخت درصدد شکر الهی بر می آید چراکه می داند هر آنچه دارد از خداوند است و قادر نیست شکر او را به جای آورد، آنچنان که سعدی، شاعر شهیر ایران می گوید:
«از دست و زبان که بر آید، کز از عهده شکرش به در آید، بنده همان به که ز تقصیر خویش عذر به درگاه خدای آورد، ور نه سزاوار خداوندیش کس نتواند که به جای آورد.»
چرا در این روز بر دعا و درخواست از درگاه خداوند به ویژه خواندن دعای عرفه امام حسین (ع) توصیه شده است؟
به طور کلی از نکاتی که باید در زمینه معارف مورد توجه داشت، تمسک به ادعیه اهل بیت (ع) است چراکه این دعاها راه میانبر در رسیدن به مقصد کمال اند؛ آنچنان که در فلسفه دعا هم این رسیدن به رشد مورد تاکید است.
دعای عرفه حضرت سیدالشهداء (ع) نیز درصدد است تا انسان را به مسیر خداشناسی رهنمون شود و دریابد هرچه از نعمت های مادی و معنوی، درونی و بیرونی است همه از جانب خدای متعال است؛ از موضوعات مهم این دعا امامشناسی و خودشناسی است تا انسان دریابد کسانی که توفیق یافته و به امر دین گردن نهاده اند، در مهندسی هستی جایگاهی ویژه یافته اند. علاوه بر این، در این دعا تصریح می شود که انسان چه چیزهای از خدا بخواهد.
جالب آنکه این دعا با درخواست رهایی از آتش به پایان می رسد یعنی همان چیزی که در لیالی قدر از خداوند مسئلت می کنیم و این یعنی شناخت خدا و قصورات خود در محضر او.
به تصریح روایات عرفه ثواب و شانی در ردیف ماه مبارک رمضان و لیالی قدر، چطور چنین چیزی ممکن است وقتی که به تصریح قرآن لیله القدر از هزار ماه برتر است؟!
بله، در احادیث وارد شده اگر کسی در ماه رمضان آمرزیده نشد، آمرزیده نمی شود مگر اینکه عرفه را درک کند یعنی همه رمضان با آن همه عظمت و برکت به یک کنار و روز و شب عرفه یک سوی دیگر! به عبارت بهتر، عظمت عرفه در برابر همه رمضان به عنوان ضیافت الله قرار دارد و سر آن این است که انسان توجهش را به خداوند معطوف دارد چراکه اساس کار انبیاء و ائمه (ع) نیز خودشناسی و خداشناسی بوده است.
وقتی انسان خود و خدایش و راه را شناخت این آمادگی را می یابد که در راه محبوب از خود بگذرد، از این رو، عید قربان صرفا قربانی کردن یک چهارپا نیست بلکه پا گذاردن روی هوای نفس و سر بریدن خواست ها و امیال است، یعنی حاجی وقتی در مشعر حاضر می شود چون شعور و احساس می یابد باید آن را با معرفت درآمیزد تا از خواست هایش در راه اوامر خداوند بگذرد و این چنین توفیق حضور در عید را بیابد.
برای آنکه بتوان بهترین بهره را از این موقعیت خاص در روز عرفه که روز نیایش است، ببریم، دعاهای ما باید چه کیفیت و آدابی داشته باشد؟
در باب آداب و کیفیت دعا احادیث و روایات متعدد است همچون طهارت داشتن، آغاز کردن با نام و یاد خدا و پرهیز از لقمه حرام، شناخت حق الناس و ادای حقوق کسانی که بر گردن انسان حق دارند که رعایت این آداب در کنار حضور قلب در ظرف زمانیِ شب و روز عرفه که شانیت ویژه دارند، می تواند مسیر اجابت را هموار کند.
البته اصل اساسی در دعا انقطاع از غیر خدا و توجه صرف داشتن به او است، یعنی با خضوع و خشوع خدا را خواندن و حتی در برابر بندگان خدا تواضع داشتن.
انتهای خبر/
نظر شما