۳۰ آذر ۱۳۹۴ - ۲۰:۰۶
کد خبر: 329946

رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان زنجان گفت: یلدا، شب تولد مسیح، انقلاب زمستانی، حنوکا، خرم روزو یا سَرِد، نام آخرین روز فصل رنگ‌ها(پاییز) را هر چه که بنامیم وجه مشترک آن در فرهنگ‌های مختلف دنیا با اختلافی ۱۰ روزه به وضوح دیده می‌شود و مهم‌ترین آداب مشترک دیدار یکدیگر و صرف خوردنی‌های خاص و ویژه در چارچوبی ریشه‌دار و گرم به نام خانواده برای سپری کردن بلندترین شب سال است.

طولانی‌ترین شب سال در گذر زمان

به گزارش قدس آنلاین، «اویس کیانی» در گفت‌وگو با (ایسنا)، گفت: شب یلدا که مصادف با اولین روز آغاز فصل زمستان است، طولانی‌ترین شب سال محسوب می‌شود که در آن خورشید به بیشترین فاصله خود از خط استوا می‌رسد و ندای شروع تابستان نیمکره جنوبی و زمستان نیمکره شمالی را سر می‌دهد. آغازین روزهای زمستان از چندین هزار سال قبل تا به حال بهانه برگزاری آئین‌های باستانی بوده است. این پدیده کیهانی در ایران باستان به نام «شب چله یا یلدا»، در بین یهودیان به نام «حنوکا» و در میان مسیحیان جشن «کریسمس» که مصادف با شروع سال نو میلادی است، نامیده می‌شود.

وی با بیان این‌که نام و بهانه یلدا در فرهنگ‌های ملل هر چه که هست بهانه‌ای خوش برای گردهمایی و دیدارهای خانوادگی‌ بوده که اصلی‌ترین رکن این‌گونه جشن‌های باستانی همین سنت دیرینه است، افزود: بنا به باورهای باستانی در این شب، «نور» به نبرد با «تاریکی» رفته و به آن غلبه می‌کند. داشتن این باور ریشه در ارتباط تنگاتنگ مردم باستان با طبیعت به بهانه داشتن شغل کشاورزی است. چون مردم باستان الزاماً به‌دنبال نحوه تغییرات شب و روز بودند و همیشه طولانی بودن روزها برای آنان خوشایند و بلند بودن شب‌‍‌ها نه چندان خوشایند برای معیشت آن‌ها بود.

این راهنمای گردشگر خاطرنشان کرد: همین بر باورهایشان نیز تأثیر می‌گذارد و شب را اهریمن و روز را اهورای پاک می‌شناختند و به این مهم باور داشتند پس با پی بردن به کوتاه شدن شب‌ها از روز آغازین فصل زمستان طولانی‌تر شدن تدریجی روزها برای آنان یمن برکت و پرباری دارد، از این‌رو نام یلدا به معنای زایش خورشید را بر این شب می‌نهند. یلدا، شب تولد مسیح، انقلاب زمستانی، حنوکا، خرم روزو یا سَرِد، نام آخرین روز فصل رنگ‌ها(پاییز) را هر چه که بنامیم وجه مشترک آن در فرهنگ‌های مختلف دنیا با اختلافی 10 روزه به وضوح دیده می‌شود و مهم‌ترین آداب مشترک دیدار یکدیگر و صرف خوردنی‌های خاص و ویژه در چارچوبی ریشه‌دار و گرم به نام خانواده برای سپری کردن بلندترین شب سال است.

وی اظهار کرد: در ایران نیز در اغلب شهرها از جمله زنجان آداب و سنن شب یلدا مختص این منطقه است. در زنجان مردم در این شب به خانه‌های بزرگترها رفته و به صرف تنقلات تر و خشک به خصوص هندوانه و انار مخصوص شب یلدا می‌پردازند. از گذشته باور به خوردن میوه‌های سرخ رنگ به خاطر سرخی خورشید و تنقلات پُردانه بخاطر باور بر داشتن سالی پربرکت مرسوم بوده و هست.

این فعال عرصه گردشگری تصریح کرد: رسم خوشایند دیگر این شب‌ها در زنجان بردن شبچره در اولین شب یلدای زندگی نوعروسان است که توسط خانواده داماد صورت می‌گیرد. سینی شبچره شامل میوه‌های خوش آب و رنگ و تنقلات و آجیل‌های خوش طعم با تزئیناتی شکیل و خلاقانه به خانه عروس برده می‌شود و خانواده دو طرف ساعاتی را در کنار یکدیگر این شب را سپری می‌کنند و آغاز زندگی جدید فرزندانشان را به بهانه این شب گرامی می‌دارند. این رسم در شب یلدای سال بعدی توسط خانواده عروس انجام شده و شبچره برای خانواده داماد برده می‌شود. سینی شبچره همان سینی است که به روی کرسی قرار می‌گرفت و خانواده از محتویات آن تناول می‌کردند. پیشکش بردن سینی شبچره به معنای اشتراک برابر از جهت گرامی‌داشت این شب توسط مهمان و میزبان و شراکت در برگزاری یک بزم خجسته است.

وی با بیان این‌که در ابتدای این گردهمایی خانوادگی، پیرتر خانواده فال حافظ گرفته و اعضای خانواده برای هم آرزوی سلامتی و موفقیت می‌کنند. البته با مدرنیته شدن زمانه، تفال حافظ نیز مدرنیته شده و برخی خانواده‌ها این کار را توسط سیستم‌های هوشمند دسترسشان انجام می‌دهند، خاطرنشان کرد: اگرچه مسائل و گرفتاری‌های روزمره این روزهای جامعه شاید اینگونه گردهمایی‌ها را تحت‌تأثیر خود قرار داده باشد اما هر خانواده‌ای هر چند مختصر این شب را حتی با خرید و صرف یک هندوانه گرامی می‌دارد.

کیانی یادآور شد: در ایران باستان از طریق چهار طاقی‌ها مردم به زمان دقیق شب یلدا پی می‌بردند از همین‌رو باید بدانیم که چهار تاقی‌ها که از مهم‌ترین معماری باستانی ایران نیز بشمار می‌روند بنا به فرضیه‌ای مهم یکی از کاربری‌های آنان که رضا مرادی غیاث‌آبادی در کتاب «نظام گاه‌شماری در چارتاقی‌های ایران» آورده این نوع بناها را تقویم آفتابی یا شاخص اندازه‌گیری زمان مطرح کرده است. غیاث‌آبادی معتقد است «این بنا کارکردی تقویمی دارد و به گونه‌ای ساخته شده که طلوع و غروب خورشید در آغاز و میانه هر یک از فصل‌های سال از یکی از روزنه‌های آن دیده می‌شود. بنای چارتاقی نیاسر کاشان به مانند دیگر چارتاقی‌های منفرد ایران بدون وجود بناهای دیگر در اطراف آن ساخته شده و دقت باید تأکید کرد که در منطقه طارم استان زنجان نیز از این چهار تاقی‌ها وجود دارد که به آتشکده‌های طارم مشهور است.

وی با بیان این‌که در کشورهای دیگر نیز آئین‌های انقلاب زمستانی برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: مردم شرق آسیا، انقلاب زمستانی‌شان را با مراسم دونگ‌ژی جشن می‌گیرند. مراسمی که در میان ژاپنی‌ها، چینی‌ها، کره‌ای‌ها و مردم فیلیپین و تایلند و ویتنام، یکی از مهم‌ترین مراسم آیینی به حساب می‌آید و از غروب روز آخر پاییز آغاز می‌شود. خانواده‌ها در این روز دور هم جمع می‌شوند و غذایی به اسم تانگ یوآن و کوفته برنجی می‌خورند، غذاهایی که در فرهنگ شرق آسیایی‌ها، نماد همبستگی و اتحاد خانواده دانسته می‌شوند. ژاپنی‌ها هم در این روز حمام مرکبات می‌گیرند تا نه فقط نیروهای منفی را از خود دور کنند، بلکه در زمستان پیش‌رو، از سرماخوردگی هم در امان باشند. حمام مرکبات در گذشته به معنی غوطه‌ور شدن در وان مرکبات بود اما امروزی‌ها اگر قرار باشد این رسم را به جا بیاورند، در وانی حمام می‌کنند که داخل آن چند لیمو و پرتقال را شناور کرده‌اند.

وی اعلام کرد: در اسکاتلند مراسمی به اسم هاگمانی برگزار می‌شود که در آن مراسم «اولین قدم» برگزار می‌شود. رسمی شبیه کاسه‌زنی نوروز ایرانی‌ها که در آن، یک نفر با موهای بلند و سیاه رنگ در خانه همسایه‌ها می‌رود و از آن‌ها هدیه‌هایی مثل نمک، نان، نوشیدنی، پودینگ میوه، شیرینی و شکلات و... می‌گیرد. هاگمانی از نیمه شب به بعد آغاز می‌شود یکی از مهم‌ترین جشن‌های زمستانی اسکاتلندی‌ها است. مردم بولیوی، پرو و اکوادور رسم مشترکی در طولانی‌ترین شب سال دارند که طناب پیچ کردن خورشید نام دارد. آن‌ها به ارتفاعات می‌روند و در مراسمی آیینی وانمود می‌کنند خورشید را به سنگ‌ها بسته‌اند تا روزها را طولانی‌تر کنند. ارتفاعات ماچوپیچو در اسپانیا یکی از مهم‌ترین نقاط باستانی طناب پیچ کردن خورشید بوده است.

کیانی ادامه داد: در کره، غذایی به نام سائیلسیم مرسوم است که با برنج و لوبیا قرمز تهیه می‌شود. آن‌ها مایع مخصوصی را در این روز در اطراف خانه خود می‌پاشند تا ارواح خبیث و نیروهای شر را از اطرافشان دور کنند. کاری که شاید منشا آن، افسانه قدیمی چینی‌ها باشد که بر اساس آن در آخرین روز پاییز روح یک شکارچی به خانه روستاییان سرک می‌کشد تا طعمه فصل سرمایش را پیدا کند. اما پرهیجان‌ترین مراسم شاید فستیوالی باشد که در باهاماس، غرب آفریقا، جامائیکا و بخش‌هایی از کارولینا و ویرجینیا برگزار می‌شود. در این فستیوال، مردم با لباس‌های عجیب و غریبی مثل کله گاو، پیکر اسب، شیطان و فرشته و... به خیابان‌ها می‌آیند و موسیقی‌های آیینی شان را می‌نوازند تا به استقبال زمستان بروند.

وی گفت: در روسیه هم مردم طولانی‌ترین شب سال را به دعا و نیایش می‌پردازند و غذای مرسوم‌شان نان و پنیر و عسل است. آن‌ها با ریسه کشیدن خیابان‌ها و روشن کردن چراغ‌های رنگین، به استقبال زمستان می‌روند و در طولانی‌ترین شب سال‌شان کلوچه‌های خانگی به یکدیگر هدیه می‌دهند. پاکستانی‌ها بر اساس آیین‌های قدیمی‌ در شب یلدا به دعا و نیایش می‌پردازند. مردان آیین حمام زمستانی را به جا می‌آورند و در حالی که تکه نانی را در دست گرفته‌اند روی سرشان آب می‌ریزند. این حمام باید ایستاده انجام شود و از صبح تا بعد از ظهر آخرین روز از پاییز ادامه دارد. زنان و دختران هم مراسم سنتی حمام را به جا می‌آورند و بعد از این تطهیر مراسم آتش‌افروزی، جشن و پایکوبی و خوردن غذایی که از شکمبه بز تهیه شده، آغاز می‌شود.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.