فرهنگ/ زهره کهندل : این روزها بچه‌های ۵ ساله هم گوشی اندروید یا تبلت دارند و به جای شیطنت در میهمانی‌ها، گوشه‌ای می‌نشینند و حسابی سر به زیر شده‌اند! در چند سال اخیر گوشی‌های هوشمند متصل به اینترنت، گستره ارتباطی افراد در فضای مجازی را چنان وسیع کرده که فرصتی برای عمیق کردن ارتباطات پیش نمی‌آید، اتفاقی که در ارتباط چهره به چهره، محتمل‌تر است. یک پژوهشگر اجتماعی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ما معتقد است رسانه‌ها نوعی بدبینی استفاده از ابزار ارتباط را در جامعه بوجود آورده‌اند.

یک پژوهشگراجتماعی از تأثیر فناوری‌های هوشمند می‌گوید/ ارتباطات میان فردی؛ گستره بیشتر، عمق کمتر

دکترمجید حیدری چروده با بیان اینکه امکان زندگی بدون اینترنت وجود ندارد، می‌گوید: این ابزار به بخش لاینفک زندگی ما تبدیل شده است. مثل اینکه بگویید مردم دیگر تلویزیون نبینند یا با هم حرف نزنند.
این ابزار به بخشی از تبادلات ارتباطی افراد تبدیل شده است و نمی‌توان آن را از زندگی حذف کرد. مهم این است که نقاط قوت و ضعف، بررسی و
آسیب شناسی شود.
به گفته او، نوعی بدبینی رسانه‌ای در این‌باره وجود دارد که آسیب‌های این ابزار را بزرگ کرده، خوبی‌هایش را نمی‌بیند و روی مضرات آن تاکید می‌کند.
حیدری توضیح می‌دهد: آنچه جلب توجه می‌کند اینکه در هر جمعی قرار می‌گیرید افراد سرشان توی گوشی‌هایشان است و این تصور وجود دارد که ارتباط افراد با یکدیگر کم و با تکنولوژی بیشتر شده است.
عضو انجمن جامعه شناسی ایران معتقد است: گوشی هوشمند این ضعف تبادل ارتباط چهره به چهره ما را برملا کرده است. این مشکل از گذشته وجود داشته، زمانی که گوشی هوشمند نبود افراد دور هم تلویزیون می‌دیدند و ارتباط چهره به چهره کم بود. گوشی‌های هوشمند تنهایی افراد در جمع را به نمایش می‌گذارد.
این وسیله، ضعف ارتباطی ما را نشان داده، البته این ضعف را تشدید هم کرده است.

  برملا کردن تنهایی آدم‌ها
برخی در دنیای مجازی به دنبال فضای واقعی هستند. به نوعی خلأ و نیاز تجربه فضای واقعی در ما ایجاد شده، در حالی‌که بایستی برای حضور در فضای مجازی و واقعی تعادل باشد. به نظر برخی از کارشناسان مهمترین کمکی که اینترنت به لحاظ آسیب شناسی داشته این است که نشان می‌دهد افراد چقدر تنها هستند. این مسأله به لحاظ پژوهشی کارکرد مثبتی داشته که ضعف ارتباطات چهره به چهره آدم‌ها را با هم برملا کرده است.
حیدری با بیان اینکه گوشی‌های هوشمند نشان داده که چقدرعمق ارتباطات ضعیف و کم بوده است، خاطرنشان می‌کند: یکی از کارکردهای خوب اینترنت توسعه سطح و گستره ارتباطات افراد بوده است. با این وسیله به افراد و دوستانی که مدت‌ها از آنها خبر نداشتید متصل می‌شوید و با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنید؛ اینترنت گستره ارتباط را بیشتر و عمق ارتباط را ضعیف کرده است ولی نه آن‌طور که رسانه‌ها دارند بزرگنمایی می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی، ضعف عمق ارتباطی ما را نشان داده است.
به گفته این پژوهشگر جهاد دانشگاهی، امروزه دانشجویان در گروه‌های ارتباطی مجازی پرسش‌هایشان را از استادشان می‌پرسند و استاد نمی‌تواند نسبت به چشم‌های ناظر اطرافش منفعل باشد. از این حیث، اینترنت به تشدید نظارت اجتماعی علاوه بر گستردگی سطح ارتباطی، کمک کرده است. همچنین امکان همدردی اجتماعی (هرچند سطحی) بیشتر شده است. ضمن اینکه تجربیات و دانش خود را به اشتراک می‌گذارند.
حیدری با بیان اینکه افراد در فضای مجازی دیده می‌شوند معتقد است: از نظر جامعه شناسی، وسیله‌ای که این‌قدر جا افتاده و کارکرد داشته، نمی‌تواند فقط ضربه بزند. این ابزار را نمی‌توان از زندگی روزمره حذف کرد.
او در پاسخ به اینکه می‌توان استفاده از آن را هدفمند کرد، می‌گوید: با توجه به شکاف فرهنگی بین سخت افزار و نرم افزار فرهنگ، متولیان فرهنگی از سرعت تغییرات عقب‌تر هستند چرا که افکار به راحتی قابل تغییر نیست. البته افراد هنجارهای نامطلوب را به مرور زمان تصحیح می‌کنند.
به گفته این پژوهشگر اجتماعی، اینترنت و گوشی هوشمند مثل چاقو است، باید دید که چطور کارکردی دارد. از لحاظ اجتماعی نمی‌توان اثرات منفی را به صفر رساند.

  نگرش منفی شدید به نت
امروز همه چیز به اینترنت گره خورده، کار بسیاری از ما با استفاده از این ابزار است و رابطه‌هایمان نیز.
طبق پژوهشی که چند سال پیش درباره تلفن همراه در مدارس انجام شد نتایج این تحقیق نشان می‌داد 15درصد نوجوانان سیم کارت مخفی داشته‌اند چون والدین با داشتن گوشی برای فرزندشان مخالف بوده‌اند و آنان سیم کارت را در گوشی دوستانشان می‌گذاشتند.
حیدری خاطرنشان می‌کند: این نگرش منفی شدید که گاهی اوقات نسبت به این مسائل وجود دارد و رسانه‌ها آن را تشدید می‌کنند بدبینی طیف سنتی جامعه نسبت به این ابزار را بیشتر کرده و باعث عمیق‌تر شدن شکاف بین نسل‌ها می‌شود.
او تاکید می‌کند: همان‌قدر که نکات منفی این ابزار دیده می‌شود نکات مثبت آن را نیز باید گفت. جامعه به لحاظ اخلاقی ضعیف شده و ابزاری چون گوشی هوشمند این ضعف را نشان می‌دهد.
اینترنت کاربردهای خوب زیادی دارد اما حضور مداوم در فضای مجازی، نباید لذت حضور در فضای واقعی را از ما بگیرد. فضای مجازی، خاطره ساز نیست، بلکه مثل کف روی نوشابه می‌ماند و سریع از بین می‌رود، شیک و قشنگ است ولی محتوای زیادی ندارد. این واقعیت باید یادمان باشد.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.