به گزارش قدس انلاین، ابن‌ ابی‌ جمهور اَحْسائی‌ یا لحَصْاوی‌، فقیه‌، محدّث‌ و متكلم‌ صوفی‌ مشرب‌ِ شیعی‌ امامی، تحصیلات خود را در عراق و جبل عامل در محضر علمایی چون شیخ‌ شرف‌ الدین‌ حسن‌ بن‌ عبدالكریم‌ فتّال‌ و شیخ‌ علی‌ بن‌ هلال‌ جزایری تکمیل نمود و در طوس مقیم و در آنجا علاوه‌ بر تدریس‌ و تألیف‌، با علمای‌ اهل‌ سنت‌ به مناظره پرداخت. از شاگردان او می توان به سید محسن‌ رضوی‌ قمی‌ و شیخ‌ ربیعة بن‌ جمعه‌ اشاره کرد. عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة و بدایة النهایة فی‌ الحكمة الاشراقیة عناوین برخی از آثار پرشمار اوست. این عالم وارسته در وصیتی درباره علم آموزی و حرمت معلم و عالم چنین بیان می دارد:

بر تو باد به ارج نهادن علم و مدام در خدمت او بودن. مباد زلال علم را با طمع و سهل انگاری، آلوده سازی؛ زیرا این حالات، گستاخی و بی حرمتی بر دانش است. از شرایط فراگیری و خدمت به دانش، آن است که همه مردم را به پذیرش علم بدارد. صیانت علم را بر خویش فرض شمارد همان طور که خون و آبروی معاشران و خانواده خویش را پاس می دارد .پس ای برادر؛ با تمام توان علم را پاس دار و مکانتش را با به کارگیری آن در فهم دین، حفظ کن. بر تو باد به تلاش بی امان در فراگیری آن. در تجهت تکمیل علم، از پرسش، هیچ گاه، ملول مشو .از پیامبر (ص )، روایت شده است :اگر مردم به بهره و فایده علم واقف شوند، با تن دادن به خون ریزی آن را به دست آرند . نیز فرموده اند: طلب کنید دانش را، هر چند در چین (دور دستترین مناطق) باشد . همچنین امام علی (ع) در بایستگی نشر علم و تعلیم جاهلان فرمود: مباد علم را به هر کسی بیاموزی و بی ضابطه نشر کنی. این عمل نزد همه مردم ناپسند است سید بشر (ص) فرمود: حکمت و دانش را به نا اهل میاموز؛ چه این کار ستم بر او است .
بسیار بیاموز و مباحثه کن، زیرا علم مرده است که آموختن آن را زنده کند. اندوخته های علمی نیز، مرده اند که با بحث و بررسی شکوفایی و حیات پیدا می کنند .امام جعفر صادق (ع ) فرمود: همدیگر را دیدار کنید. بر یکدیگر احادیث ما را قرائت کنید و درباره مطالب آن مذاکره نمایید؛ زیرا بررسی و گفتگوی علمی ، امر ما را زنده کند. درود و رحمت خدا بر کسی که امر ما را احیاء کند .
بر تو باد به از حفظ کردن مطالب علمی و مرور کردن و یاد آوری آنها، زیرا بهترین علم آن است که در سینه جای گیرد .برخی چنین گفته اند :من دانش را که به هنگام تنهایی در حمام (و در اختیار نداشتن نوشته ها) با من نمی باشد، ناپسند، دارم .
پس در همه حال، پاسش بدار و با او دمخور باش؛ زیرا آفت علم، فراموشی است. تنها بر ثبت علوم در کتابها اطمینان مکن؛ زیرا کتاب پاسبانی تباه کننده است، چنانکه گفته اند: به گردآوری دانش در کتابها، شادمان مباش؛ زیرا کتاب را آفاتی است دانش بر باد ده. آتش آن را می سوزاند، آب غرقش می کند، گذشت زمان فرسوده و پاره اش می کند و دزد آن را می برد .
وقتی خداوند، به تو این نعمت را عنایت کرد و به دست یابی این فضیلت و برتری ، انعام نمود، همراه این دانش تقوای او بدار و از حرامهای او، دروی کن. زیرا آلوده شدن به گناهان، نعمت را زایل سازد. چه نیکو گفته است :هنگامی که نعمتی به تو روی آورد، پاسش دار. همانا گناهان و نافرمانیها آن را زایل می کند. آن نعمت را با شکر معبود جاودان کن. البته خداوند تلافی کننده سختی است .
پیامبر (ص ) فرمود: بر تهذیب و طهارت نفست مداومت کن، تا روزیهای مادی و معنوی ات پایدار ماند .
سفارش می کنم تو را بر پاس داشتن حقوق استاد و معلمت. نخست باید بدانی، او، راهنما، هادی، مرشد و فراخواننده تو به علم و دانش است. او، کسی است که رنجهای تن فرسایی را برای راهنمایی تو به جان خرید تا تو از روی تحقیق و بصیرت، به راه حق رهنمون شدی و اهل هدایت و صاحب توفیق گشتی پس او، استاد معنوی و نعمت بخش تو پس از خداست . بنابراین ، با تمام توان حق او را پاس بدار و از او به بزرگی بین مردم یاد کن .
در احترام و ستایش آن بکوش، تا از جرم عظیم عاق پدر معنوی و ناسپاسی اش در امان مانی . دستورات او را فرمان بر، زیرا سید عالمیان پیامبر اکرم (ص) فرمود: هر که شخصی را یک مطلب بیاموزد، در حقیقت مالک او شود. پرسیدند: یعنی می تواند او را بفروشد؟ پاسخ داد: نه. حق امر و نهی نسبت به او پیدا می کند .باید از او حکم و دستور بخواهد، چون شاگرد، مامور به فرمان برداری استاد خویش است .
درباره مواظبت بر حقوق استاد و چگونگی آن، آمده است: وقتی وارد مجلسی که او حضور دارد، شدی، سلام کن و از او احترام خاصی به عمل آور. در پایین پای مجلس او بنشین و حضور او را بزرگ شمار. در حضور او با دیگری مشورت کن. صدایت بلندتر از صدای او نباشد. مواظب باش در حضور تو، هیچ کس غیبت او نکند. وقتی پرسش مطرح می شود، پیش از استاد، پاسخ مگو. با تمام رو به او توجه کن. به حرفهایش نیک گوش بدار و به درستی گفته های او معتقد باش .در حضور مردم، سخنش را رد مکن و هنگام خستگی و بی حوصلگی زیاد سوال مکن .با دشمنان او، همراه مشو و دوستان او را دشمن مدار. وقتی پرسش می کنی و او پاسخ نمی دهد، تکرار مکن. چون مریض شد به عیادتش، شتاب کن. هنگامی که غایب می شود از حال او پرس و جو کن .هنگامی که به دیدار یار شتافت، بر جنازه او حاضر شو .چون چنین کردی، خداوند قصد تو را، از استفاده از محضر او، برای تقرب به خدا و جلب خوشنودی حق، می داند.

منابع:
1-ابن ابی جهور احسائی، عوالی اللئالی، ج 4: 5، 70-71.
2-شیخ طوسی، امالی، ج 1: 386.
3-کلینی، اصول کافی، ج 1: 151، 80.

4-جمعی از نویسندگان، دستور العملهای عرفانی از علمای بزرگ اخلاق: 27.