دراین میان برخی مردم خوش باور که قصد خرید دارند منتظرند تا خودروهای روزدنیا در ایران تولید  شده وانها راخریداری کنند غافل از اینکه میان قرارداد تا تولید حداقل دو سال فاصله است و دراین مدت باید دید سایر خودرسازانی که اکنون وارد کشور شده اند چه خواهند کرد.

یک بخش از این خودروها وخودروسازان چینی ها هستند که اکنون با سرعت هرچه تمامتر دربازار کشور نفوذ کرده و اندک اندک بازار را به دست میگیرند تا جایی که بعید به نظر میرسد دراینده خودروهای تولیدی خودروسازان مطرح دنیا با توجه به قیمتها بالا بتوانند بر این رقیب ارزان فروش چیره شوند.

***فرجام خودروسازها ی چینی درپسابرجام

با حضور رئیس‌جمهوری چین در تهران و امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد، مشخص شد چشم بادامی‌ها خواهان روابط گسترده تری در تجارت و تولید در ایران هستند. در این بین، خودروسازان چینی که طی یک دهه گذشته، کسب‌وکار خوبی در بازار ایران به راه انداخته‌اند، نه تنها نمی‌خواهند این بازار را ترک کنند، بلکه به دنبال گسترش فعالیت‌های خود نیز هستند.

پژو، رنو، بنز و احتمالا فولکس واگن و فیات، از جمله خودروسازانی هستند که برای بازار ایران برنامه داشته و به دنبال حضور یا محکم‌تر کردن جای پای خود در آن هستند و با این حساب، چینی‌ها کار سختی برای رقابت با آنها دارند، مخصوصا اینکه مشتریان ایرانی نشان داده‌اند بیشتر تمایل به خودروهای اروپایی دارند تا چینی. اگر وضع بازار خودرو کشور را طی یکی دو سال گذشته بررسی کنیم، متوجه می‌شویم برخی خودروهای چینی دیگر جایگاه قبلی را در بین مشتریان ایرانی نداشته و با کاهش تقاضا مواجه شده‌اند. حتی آمارهای تولید نیز نشان می‌دهد شرکت‌های چینی مستقر در ایران، مجبور به پایین آوردن فتیله تولید شده و تیراژ محصولات‌شان را کم کرده‌اند.

هرچند رکود حاکم بر بازار خودرو، تنها به چینی‌ها سرایت نکرده و حتی به بازار وارداتی‌ها نیز رسیده، با این حال، بدون شک یکی از دلایل اصلی کاهش فروش خودروهای چینی، انتظار مشتریان ایرانی برای آمدن محصولات روز به کشور است. به عبارت بهتر، مشتریان ایرانی که به تدریج متوجه کم و کاست‌های کیفی خودروهای چینی شده و از طرفی در جریان اخبار مربوط به آمدن خودروسازان بزرگ دنیا به کشور قرار گرفته‌اند، به چشم بادامی‌ها پشت کرده و انتظار محصولات اروپایی و آمریکایی و برندهای معتبر آسیایی را می‌کشند.

چینی‌ها اگرچه توانستند طی یک دهه گذشته استفاده خوبی از خلأهای بازار خودرو ایران کنند اما رفته رفته ایرادات کیفی برخی خودروها عیان و این موضوع سبب دلسردی مشتریان شد. قیمت نسبتا پایین و آپشن‌های جذاب (در مقایسه با خودروهای داخلی) دو فاکتور مهمی بود که توانست مشتریان ایرانی را جذب خودروهای چینی کند، با این حال، مشکلات کیفی به تدریج رابطه ایرانی‌ها با این خودروها را سرد کرد تا چشم بادامی‌ها احساس خطر کنند. این «احساس خطر» زمانی بیشتر شد که چینی‌ها فهمیدند بازار خودرو ایران در پساتحریم، میزبان بزرگان خودروسازی جهان خواهد بود، بنابراین در آن دوران، آنها باید سخت تر از گذشته کار کرده و سطح کیفی محصولات شان را افزایش دهند.

با این شرایط، حالا پرسش بزرگ اینجاست که سرنوشت خودروسازان چینی در بازار پساتحریم ایران چه خواهد شد؟ آیا چینی‌ها توان رقابت با امثال پژو و رنو و فولکس و... را دارند؟ از طرفی، میل ایرانی‌ها به خودروهای چینی رو به کاهش می‌رود یا اینکه بیشتر خواهد شد؟ به نظر می‌رسد برای پاسخ به این پرسش‌ها باید نقاط ضعف و قوت چشم بادامی‌ها را در صنعت خودرو مورد بررسی قرار دهیم و آنگاه در مورد فرجام آنها پس از برجام پیش‌بینی کنیم.

خودروسازان بخش خصوصی کشور که پس از تشدید تحریم‌ها محصولات چینی را وارد خطوط تولیدی خود کردند، از ابتدای سال‌جاری و با شکل‌گیری رکود در بازار خودرو تیراژ برخی از محصولات‌شان را کاهش دادند. هر چند برخی از کارشناسان کاهش تیراژ را به کاهش تقاضا در بازار گره می‌زنند، اما برخی دیگر معتقدند که به فرض حضور تعدد برندهای معتبر در ایران، تولید‌کنندگان چینی به‌دلیل عرضه خودروهایی با قیمت مناسب و امکانات ایمنی و رفاهی بیشتر نسبت به خودروهای داخلی، در ایران حضوری پررنگ‌تر از پیش خواهند داشت، این در شرایطی است که در آینده نزدیک شاهد رقابت تولید‌کنندگان برتر چینی در کشور خواهیم بود.

 در هر حال به‌نظر می‌رسد که با توجه به شرایط رکودی در بازار خودرو، تولید‌کنندگان خودروهای چینی هم در وضعیت دشواری قرار گرفته‌اند؛ به‌طوری‌که بیشتر خودروسازان با افت تولید طی 10 ماه گذشته مواجه بوده‌اند. بر این اساس شرکت مدیران خودرو طبق آمار رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت طی 10 ماه گذشته 25 هزار و 590 دستگاه خودرو تولید کرده که در مقایسه با 10 ماه سال گذشته با افت 38 درصدی مواجه بوده است.

 اما کرمان موتور دیگر خودروساز بخش خصوصی در حالی در دی‌ماه سال جاری هزار و 932 دستگاه خودرو تولید کرده که با توجه به تولیدات این شرکت در دی‌ماه سال گذشته، افت 58 درصدی را در کارنامه سال جاری خود رقم زده است. با این حال اما طی 10 ماهه امسال نسبت به 10 ماهه سال گذشته با رشد 2 درصدی در تولید محصولات خود روبه‌رو بوده است، اما گروه بهمن دیگر خودروساز خصوصی در 10 ماهه سال‌جاری رشدی 70 درصدی در تیراژ محصولات داشته است.

***بازار خودرو دراختیار چینی ها

دراین حال کارشناسان معتقدند که خودروهای چینی از یک سو به دلیل پایین بودن قیمت و از سوی دیگر به دلیل روند ارتقای کیفیت، در آینده سهم قابل توجهی از بازار خودرو را از آن خود خواهند کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این زمینه می‌گوید: خودروهای چینی با توجه به قیمت‌شان از سطح کیفی مناسبی برخوردارند. اگر برخی سیاست‌ها باعث حمایت غیر منطقی از ایران خودرو و سایپا نشود، بازار خودروهای ارزان قیمت ایران در اختیار تولیدکنندگان خودروهای چینی قرار خواهد گرفت.

علی خاکساری خاطرنشان می‌کند: خودروهای چینی مزیت رقابتی مهمی به نام قیمت ارزان را در رقابت با خودروهای تولیدی خودروسازان اروپایی در اختیار خواهند داشت که باعث تقویت حضور آنها در بازار ایران خواهد شد.

یک کارشناس صنعت خودرو نیز در این زمینه می‌گوید: مونتاژکاران خودروهای چینی در ایران به دلیل پایین بودن قیمت محصولاتشان به تدریج سهم بیشتری از بازار را از آن خود خواهند کرد.

امرالله امینی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر شاهدیم برخی مونتاژکاران خودروهای چینی در کشور محصولاتشان را به صورت قسطی بدون بهره و با تخفیف عرضه می‌کنند. این در حالی است که خودروسازان داخلی به دلیل معیوب بودن فرآیند بهره‌وری در این شرکتها، نتوانسته‌اند محصولاتشان را با تخفیف و شرایط مشابه محصولات چینی عرضه کنند.

یک عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی نیز می‌گوید: در صورتی‌که خودروسازان داخلی اقدامات اساسی برای انتقال تکنولوژی و توسعه محصول انجام ندهد خودروسازان چینی می‌توانند ظرف چند سال آینده بازار خودروی ایران را فتح کنند.

شهرام آزادی تصریح می‌کند: با توجه به پیشرفت‌های اخیر صنعت خودروی چین مناسب است که در نوع روابط با خودروسازان چینی تجدیدنظر و نسبت به همکاری تکنولوژیکی و انتقال فن‌آوری از این کشور اقدام شود در غیر این صورت با ادامه روند واردات خودروهای آماده و مونتاژی چینی به کشور، ظرف چند سال‌ آینده شاهد فتح بازار خودروی ایران از سوی این شرکتها خواهیم بود.

درهمین حال گزارش میرسد که بیشتر خودروهایی که طی نمایشگاه خودروی کرمان رونمایی شد، چینی به‌شمار می‌رفتند و این موضوع نشان داد چشم‌بادامی‌ها برای دوران پساتحریم بازار خودرو ایران نیز برنامه داشته و قصد خالی کردن میدان را (با وجود آمدن شرکت‌های بزرگ خارجی) ندارند. کرمان که به‌نوعی مهد خودروسازان خصوصی کشور به‌شمار می‌رود، در نمایشگاه ششم نتوانست میزبان غول‌های جاده مخصوص (ایران خودرو،سایپا و پارس خودرو) شود، اما در عوض، شرکت‌های کرمان موتور، خودروسازان راین، کارمانیا، مدیران خودرو و همچنین واردکنندگانی مانند هوندا، ام‌جی و کیا چراغ این نمایشگاه را روشن کردند.

*** کیفیت خودروی چینی  

درهمین راستا رییس انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان گفت: تولیدکنندگان خودروهای چینی در کشور باید کیفیت محصولاتشان را ارتقا دهند در غیر این صورت در رقابت با خودروسازان اروپایی عقب خواهند ماند.

محمد جعفری اظهار کرد: با اجرایی شدن برجام و لغو تحریم ها شاهد آمد و رفت خودروسازان مطرح اروپایی به کشور هستیم.

وی با بیان اینکه با رفع تحریم‌ها خودروسازان داخلی دیگر بهانه‌ای برای ادامه تولید خودروهای قدیمی و بی‌کیفیت ندارند، خاطرنشان کرد: حضور خودروسازان اروپایی فرصت مناسبی برای انتقال فن‌آوری و ارتقای کیفیت خودروهای داخلی است.

رییس انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان ادامه داد: در چنین شرایطی تولیدکنندگان خودروهای چینی در ایران نیز برای باقی ماندن در این بازار باید نسبت به ارتقای کیفیت محصولاتشان اقدام کنند.

وی افزود: در سال‌های گذشته یکی از دلایل موفقیت خودروسازان چینی در کسب بازار در ایران، تحریم‌های خارجی بود که البته با لغو تحریم‌ها، چینی‌ها این مزیت را از دست داده و باید در عملکرد خود تجدیدنظر کنند.

جعفری با بیان اینکه خودروسازان چینی کیفیت را فدای قیمت کرده‌اند، تصریح کرد: در این شرایط اگر خودروسازان داخلی عملکرد خود را اصلاح و کیفیت محصولاتشان را افزایش دهند، مونتاژکاران خودروهای چینی نیز چاره‌ای جز این کار نخواهند داشت.

دراین حال یک عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی گفت: در صورتی‌که خودروسازان داخلی اقدامات اساسی برای انتقال تکنولوژی و توسعه محصول انجام ندهد خودروسازان چینی می‌توانند ظرف چند سال آینده بازار خودروی ایران را فتح کنند.

وی با بیان اینکه خودروسازان چینی از نظر کیفیت و فن‌آوری هنوز از خودروسازان اروپایی و آمریکایی عقب‌تر هستند، خاطرنشان کرد: با این حال با توجه به سرمایه‌گذاری عظیم خودروسازان چینی، پیش‌بینی می‌شود ظرف سه تا چهار سال آینده چینی‌ها سطح کیفی محصولاتشان را به حدی برسانند که بتوانند وارد بازار اروپا و آمریکا شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی ادامه داد: بنابراین با توجه به پیشرفت‌های اخیر صنعت خودروی چین مناسب است که در نوع روابط با خودروسازان چینی تجدیدنظر و نسبت به همکاری تکنولوژیکی و انتقال فن‌آوری از این کشور اقدام شود.

وی افزود: در غیر این صورت با ادامه روند واردات خودروهای آماده و مونتاژی چینی به کشور، ظرف چند سال‌ آینده شاهد فتح بازار خودروی ایران از سوی این شرکتها خواهیم بود.

همچنین یک عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: مونتاژکاران خودروهای چینی در ایران به دلیل پایین بودن قیمت محصولاتشان به تدریج سهم بیشتری از بازار را از آن خود خواهند کرد.

امرالله امینی اظهار کرد: مردم خودروهای چینی را می‌خرند نه به این دلیل که به این خودروها علاقه دارند بلکه به این علت که قیمت این خودروها پایین‌تر از قیمت دیگر محصولات مشابه است.

وی افزود: بنابراین در رقابت بین مونتاژکاران خودروهای چینی و خودروسازان داخلی، این محصولات چینی هستند که به تدریج سهم بیشتری از بازار را در مقایسه با خودروهای داخلی از آن خود خواهند کرد.

امینی با بیان اینکه درآمد سرانه ایران یک پنجم درآمد سرانه در کره جنوبی است، تصریح کرد: بنابراین طبیعی است مردم علی‌رغم میل باطنی خود جذب خودروهای چینی شوند زیرا از نظر مالی قدرت خرید خودروهایی که به آنها علاقه دارند را ندارند.