گروه معارف قدس آنلاین/ سید محسن بحرینی؛ حجت الاسلام و المسلمین نظافت، در ادامه شرح حکمت‌های نهج‌البلاغه به بیان راهکارهای رفع خستگی و ایجاد نشاط در دل پرداختند:

با این راهکارها دلت را شارژ کن(۲)

امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در حکمت 91 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَمَلُّ کمَا تَمَلُّ الْأَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِکمِ»، اين دلها نيز همانند بدنها خسته و افسرده مى‏شوند، بنابراين در جستجوى حکمتهای تازه براى آنها باشيد.

همانطور که در مطلب قبل متذکر شدیم،‌ انسان ملول از عمرش نمیتواند به خوبی استفاده کند. شخص اگر شاداب باشد، هم مسیر بندگی خدا را طی می‌کند، هم لذت میبرد و هم از عمرش بهتر استفاده میکند. البته ملالت برای انسان امری طبیعی است، همچنان که حضرت امیر(علیه‌السلام) فرمودند: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَارا»[1]  دل آدمی گاهی اقبال به چیزی دارد و گاهی ادبار. پس چیزی که بد است، بیتفاوتی نسبت به ملالت دل می‌باشد و بیمیلی مانند بیماری است که باید آن را درمان نمود. اگر دل ملول شود نشان از خستگی آن است که باید رفع گردد. در گذشته به بیان تعدای از عوامل مؤثر در رفع خستگی و نشاط دل، پرداختیم. در ادامه مروری خواهیم داشت به سایر این عوامل:

راههای به دست آوردن نشاط برای دل

تفریح: در روایت داریم: «لهو المومن ثلاث»[2] یعنی همیشه نمیشود جدی حرکت و زندگی کرد؛ در زندگی لهو هم لازم است. منتهی لهو مؤمن، لهوی است که دارای فایده است. هم باعث نشاط میگردد و هم برای بدن و روح مفید است. مثلاً شنا و یا تیراندازی علاوه بر اینکه یک نوع تفریح است، باعث سرزندگی و نشاط روحی نیز میشود.

تفریح و نشاط باید دارای چند ویژگی باشد؛ ازجمله اینکه حلال بوده و با جوانمردی منافات نداشته باشد. به عنوان مثال فرض کنید فردی در وسط خیابان ساندویچ بخورد، این کار حرامی نیست، اما موافق با جوانمردی نمیباشد، چرا که ممکن است کودکی یا زن بارداری ببیند و میلی پیدا کند. در روایتی آمده است که امام مجتبی(علیه‌السلام) جایی که غذا میخوردند، برای سگ نیز غذا میگذاشتند و میفرمودند ما اهلبیت حیا میکنیم غذا بخوریم و موجود زندهای نشسته باشد. گاهی لذت بردن ما موجب آزار و اذیت دیگران میشود، مثلاً کاروان عروسی راه میاندازند، تا نیمههای شب بوق میزنند و ترافیک ایجاد میکنند!

تصمیم تازه داشتن: امیرالمومنین(علیه‌السلام) در خطبه 223 نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «فَتَدَاوَ مِنْ دَاءِ الْفَتْرَةِ فِي قَلْبِک بِعَزِيمَة» درد سستی در دلت را با یک تصمیم تازه درمان کن.

نگاه به طبیعت: در روایت نگاه به آب جاری توصیه شده است یا قرآن میفرماید: به آسمان نگاه کن و همینطور به حیوانات و زمین.[3] ارتباط مستقیم با طبیعت، دل آدمی را بانشاط میکند. امام سجاد(ع) به هنگام قیام برای نمازشب به آسمان مینگریست و این آیات را تلاوت میفرمود: «رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا سُبْحانَک فَقِنا عَذابَ النَّارِ» (اى پروردگار ما، اين جهان را باطل نيافريده‏اى، پاک خداوندا، ما را از عذاب آتش محفوظ بدار).[4]

تحرک: یکی از مواردی که سبک زندگی ما را تغییر داده است، همین سبک معماری و ساختمانسازی است. در قدیم حتی برای وضو از خانه خارج می‌شدند و چند قدمی برای رسیدن به آب طی میکردند، همین عمل نشاطآفرین بود. امکانات زیاد و در دسترس، انسانها را سست میکند.

تنوع: خداوند عالم را متنوع آفریده است. اگر بهار دائمی میبود، دیگر مزهای نداشت. البته خداوند از خلقِ چنین تنوعاتی هدف دارد، ازجمله اینکه باعث متذکر شدن انسان میشود. همانطور که خداوند در قرآن میفرماید: «هُوَ الَّذِي جَعَلَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ خِلْفَةً لِمَنْ أَرادَ أَنْ يَذَّکرَ أَوْ أَرادَ شُکوراً » (مبارک است مشيت آن خداوندى که در آسمان برج‏ها و آفتاب و ماه نورانى قرار داد و او خداوندی است که شب و روز را پشت سر هم قرار داد، براى کسى که بخواهد به یاد خدا باشد و بخواهد شکر خداوندى را بجاى بياورد.)[5] خداوند در زندگی نیز تنوع به وجود میآورد؛ همین اتفاقاتی که برای انسانها به وجود میآید چه پیشامدهای ناگوار و چه اتفاقات دلپسند، می‌تواند از مصادیق تنوع باشد.

اعمال عبادی ازجمله نماز با اینکه در ظاهر عملی تکراری است، اما تکرار نیست. نماز معراج است، هر نماز باعث بالا رفتن و اوج گرفتن است، لذا بهواقع تکرار نیست.

انیس موافق: در روایت داریم؛ «العلم افضل الانيسين»[6] علم انیس برتر است. همسر وفادار، رفیق خوب و فرزند صالح هم از دیگر مصادیق انیس هستند. در خانهای که فرزند وجود دارد، نشاط نیز هست. در روایات به دوست داشتن فرزند سفارش شده است.

تقویت انگیزه: در دعای ابوحمزه ثمالی میخوانیم: «اللهم انی اعوذبک من الکسل و الفشل»[7]، اگر انسان سست شود، عمرش هدر میرود؛ اگر انگیزهها تقویت شود، بدن ضعیف نمیشود. جسم زمانی کم میآورد که روح کم آورده است.

 

خاطر نشان می‌شود،‌ سرویس فرهنگ خبرگزاری قدس آنلاین از این پس انشاء‌الله روزهای شنبه و سه‌شنبه به مرور موضوعی حکمت‌های نهج‌البلاغه مولانا امیرالمؤمنین(ع) در کلام حجت‌الاسلام و المسلمین نظافت خواهد پرداخت.

[1]  إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً -  فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَى النَّوَافِلِ-  وَ إِذَا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَى الْفَرَائِض

[2]  و فى الخصال عن ابيه باسناده عن زرارة ابن اعين عن ابى جعفر قال ؟ع؟ لهو المؤمن فى ثلاثة اشياء: التّمتّع بالنّساء و مفاکهة الأخوان، و الصّلوة باللّيل.

[3]  افلا ينظرون الى الابل کيف خلقت و الى السماء کيف رفعت و الى الجبال کيف نصبت و الى الارض کيف سطحت الغاشيه 20-  17

[4]  آل عمران، 191

[5]  فرقان، 62-61

[6] علم برترين انيس و همدم است. ترجمه‏غررالحکم‏ودررالکلم(محلاتى)، ج2، ص165

[7]  خداوندا به تو پناه می برم از کسالت وسستی- دعای ابوحمزه ثمالی

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.