بنا به گواهی متون تاریخی عباسقلی خان در ایام حکمرانی خود بناهای عام‌المنفعه فراوانی را در خراسان احداث کرد که پهنه ای به گستردگی مشهد تا هرات، بادغیس و فراه افغانستان را شامل می‌شود، به گونه ای که هم اکنون بیش از 40 درصد موقوفات وی در افغانستان قرار دارد. در این بین یکی از بناهای ماندگار وی مدرسه علمیه در ابتدای خیابان نواب صفوی در شرق حرم مطهر رضوی است که کتیبه سر در آن ایام حکومت سلسله صفویه را  زمان احداث آن معرفی کرده است.
در این راستا رجبعلی لباف خانیکی با اشاره به مدرسه عباسقلی خان شاملو به عنوان تک ستاره معماری دوره صفویه در شهر مشهد، درباره اهمیت زمانی احداث این بنا گفت: سلسله صفویه از سال 906 تا 1135ق در ایران حکومت داشتند و با وجود تضاد و تناقض‌هایی در سیاست‌های اعمالی از سوی این پادشاهان، دو موضوع در کانون توجه آنان قرار داشت؛ نخست مسأله امنیت بویژه در زمینه راه‌های تجاری که احداث کاروان‌هایی گسترده گواه این امر است و موضوع دیگر ایجاد مذهبی رسمی مبنی بر تشیع اثنی عشری.
این پیشکسوت باستان شناسی مشهد افزود: خراسان در اوایل دوره صفویه در اوضاع نابسامانی سیاسی قرار داشت، چنانکه شیبک خان ازبک این ناحیه را از اختیار پسران سلطان حسین بایقرا خارج ساخته و خود را مالک آن نامید. اما شاه اسماعیل با اقدامی دلیرانه خراسان را مجدد در قلمرو ایران قرار داد. پس از این ماجرا نیز اوضاع خراسان همچنان در آشوبِ نسبی قرار داشت و شاهزادگانی با سن کم در مسند حکمرانی بر آن قرار می‌گرفتند.
لباف خانیکی با بیان این موضوع که اقدام عباسقلی خان شاملو در این شرایط حرکتی بی مانند بود، بیان داشت: با توجه به اینکه دوران حیات عباسقلی خان مقارن با حکومت سه پادشاه ضعیف صفوی چون شاه صفی، شاه عباس دوم و شاه سلیمان بود، اما در چنین اوضاعی شاملو به مانند امیرعلیشیر در عصر تیموری توانست به فرهنگ سازی در خراسان و بویژه  مشهد بپردازد. چنانکه وی در سال 1050ق به حکمرانی هرات منصوب می‌گردد و با توجه به برخورداری از روحیه دانش دوستی، بانی تأسیس 10 مدرسه در خراسان می‌گردد که یکی از آنان مدرسه عباسقلی خان بود.
وی با بیان این موضوع که متأسفانه اشتباهات تاریخی فراوانی در معرفی این مکان طی سال‌های اخیر از سوی نهادهای گوناگون رخ داده است، عنوان کرد: یکی از اشتباهات مشهود، تاریخ بنای این مدرسه می‌باشد که به غلط به دوران شاه سلیمان صفوی نسبت       داده اند. حال آنکه با دقت در لوحه موجود در سر در ورودی این مکان می‌توان به این امر دست یافت که ساخت آن در زمان شاه عباس دوم انجام گرفته است.
این پژوهشگر تاریخ خراسان با بیان این موضوع که متأسفانه بسیاری از جلوه‌های هنری مدرسه عباسقلی خان شاملو ناشناخته مانده است، به نحوی که مقرنس‌های سر در ورودی و سبک‌های معماری همچون کاشی کاری‌های آمیخته با آجر از این قبیل می‌باشند، خاطرنشان کرد: باید این نکته را تمامی مسؤولان و دست اندرکاران حفظ این اثر تاریخی بدانند که ما تنها مسؤول نگهداری از این بنا به سبک و سیاق تاریخی و اصلی آن می‌باشیم و هیچ کس حق ندارد در شکل معماری آن دخل و تصرف نماید.
وی همچنین عنوان کرد: باید توجه داشت که این مدرسه تنها بنای آموزشی باقی مانده از دوره صفوی می‌باشد که تا کنون به حیات خود ادامه داده است، از این رو در حکم گنجینه ای منحصر به فرد محسوب می‌گردد. از این رو بی مهری سازمان‌های متولی با آثاری از این قبیل، بی شک نتایجی سوء در زمینه گردشگری و بعد تاریخی مشهد به همراه خواهد داشت. بر این اساس به کارگیری سیاست‌های جدیِ حمایتی، می‌بایست از مهم ترین برنامه‌های مسؤولان در زمینه حفظ، معرفی و جهانی سازی این بنای ممتاز باشد.
در ادامه این نشست غلامحسین نوعی، نماینده انجمن ایرانی تاریخ با اشاره به برگزاری نشست‌هایی مبتنی بر شناساندن هویت خراسان در سال 1395 بیان داشت: یکی از  برنامه‌های انجمن ایرانی تاریخ در خراسان، بررسی هویت فرهنگی- تاریخی این خطه غنی و کهن در راستای جایگاه مشهد به عنوان پایتخت فرهنگ جهان اسلام می‌باشد؛ همچنین در پایان این مراسم محمد نظر زاده با اشاره به مدارس قرآنی حاجی عابدزاده و نقش آن در هویت دینی مردم مشهد، دکتر فتاحی با بررسی پیشینه مدرسه علوی در مشهد پیش از انقلاب و نیز جعفر قلی زاده با موضوع معماری مدارس نوین مصلا نژاد در خراسان، به بیان مطالبی در حوزه تاریخ غنی مشهد در زمینه آموزش‌های علمی مبتنی بر شیوه‌های اسلامی پرداختند.