از این رو و در آستانه روز احسان و نیکوکاری (چهاردهم اسفند) با آیت الله روح الله قرهی، استاد اخلاق و مدیر حوزه علمیه امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) درباره ارتباط احسان با انتظار پویا به گفت و گو پرداخته‌ایم که به حضورتان عرضه می‌شود:
بنابر تصریح روایات، غیبت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) مانعی برای بهره مندی از برکات و خیرات ایشان نمی‌شود و اصلاً وجود مقدس ایشان مایه حیات بشریت است. با این نگاه، ایشان چگونه در حق انسان‌ها احسان و نیکی می‌کنند؟
اصل امامت در حقیقت لطف و احسان خدای عالم به انسان‌ها و امام به عنوان هادی خلق، احسان ذوالجلال والاکرام است، چنانکه خدای متعال در سوره مبارکه بقره فرمود: ما شما را رها نمی‌کنیم و وقتی به زمین می‌آیید، برای شما راهنمایانی می‌فرستیم و امامانی قرار دادیم که
هادی اند به امر من!
خداوند در کنار نیکی ای که خود به بندگان از طریق امر امامت کرده است، انسان‌ها را نیز به نیکی و احسان امر می‌کند و در سوره مبارکه نحل می‌فرماید: «خدا خلق را به قسط و عدل امر می‌کند و به بذل و عطا به خویشاوندان و از ظلم و منکر نهی می‌کند و شما را از روی مهربانی موعظه می‌نماید» که همین امر به احسان، نشان از عنایت الهی دارد.
بنابراین، وجود مقدس امامی که هدایت بشر را بر عهده دارد، نوعی احسان است و اگر امام نبود، انسان‌ها گرفتار شده و راه را نمی‌یافتند و این هدف بعثت انبیاست که انسان را به تزکیه، علم و حکمت دعوت کنند، بنابراین محسنین حقیقی در مرحله نخست انبیا و ائمه معصوم (علیهم السلام) هستند.
مهم آنکه این باب احسان امام (عجل الله تعالی فرجه) در عصر غیبت مسدود نمی‌شود؛ زیرا احسانِ محسنین دایمی و مستمر است.
البته برداشت از احسان دو حالت دارد: نخست مستقیم و در زمان حضور ظاهری امام معصوم(علیه السلام) و دیگری وقتی امام (عجل الله تعالی فرجه) غایب است، اما عنایت، فضل و کرمش بر ما همیشگی خواهد بود و از طریق اولیای الهی و ... نظر لطف و توجه خود را به انسان‌ها عرضه می‌کنند تا جایی که حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه) فرموده‌اند: «من دشمن را از شما بر می‌دارم.»
چنانکه ما اعتقاد راسخ داریم که در ماجراهایی همچون واقعه طبس و نقشه نظامی آمریکا و نیز فتنه های دیگری که در عمر پُربرکت انقلاب اسلامی رخ داده، به تعبیر امام و رهبری همه با عنایات امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) مرتفع شده و می‌شود؛ زیرا احسان امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) منقطع نمی‌شود گاه محسوس است و گاه نامحسوس، اما همیشگی است و درک آن به تأمل و دقت نیاز دارد.
کسی که خود را منتظر امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) می‌داند، از این نظر و در پیشتازی و اهتمام نسبت به احسان و نیکی چطور باید باشد؟ آیا اصلاً می‌توان احسان به دیگران را از مؤلفه های انتظار پویا دانست؟
طبعاً این طور است، وقتی خدای متعال محسنین را معرفی می‌کند، در آیه 195 سوره مبارکه بقره می‌فرماید: «و در راه خدا انفاق كنيد و خود را با دست خود به هلاكت نيفكنيد و نيكى كنيد كه خدا نيكوكاران را دوست مىدارد»
باید توجه داشت در اسلام، احسان افضل ایمان است، پس مگر می‌شود کسی مأمومِ امامی باشد، اما در نیکی از امام خویش تبعیت نکند؟!
در روایتی از امام صادق (علیه السلام) در بحارالانوار آمده است که ایشان به اسحاق بن عمار فرمودند: «ای اسحاق! تا می‌توانی به دوستداران من نیکی کن؛ زیرا هیچ مؤمنی به مؤمن دیگر نیکی و او را یاری نکرد، مگر با این کار چهره ابلیس را خراشید و قلبش را جریحه دار کرد.»
بنابر این، وقتی مؤمن حقیقی به امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) اقتدا می‌کند، باید ویژ‌گی‌های ایشان را نیز داشته باشد که در احسان و نیکوکاری نسبت به خلق خدا نیز این مسأله صدق می‌کند.
بعضاً اقوالی وجود دارد مبنی بر آنکه باید ظلم، فساد و فقر دنیا را فرا بگیرد تا منجی آخرالزمان(عجل الله تعالی فرجه) ظهور کنند! از این رو، ممکن است مسأله احسان و نیکوکاری نیز کمرنگ و حتی نفی شود، آیا چنین مسأله ای می‌تواند به ظهور کمک کند یا برعکس سد آن می‌شود؟
بنابر تصریح و توصیه روایات، ظهور نیازمند زمینه سازی است و افضل عبادت‌ها، انتظار است، اما انتظار توأم با عمل، چنانکه حتی درباره دین و احکام آن توصیه می‌شود که با غیر زبان یا عمل مردم را دعوت کنید.
از این رو، دعوت به سوی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) نیز باید همراه با عمل باشد؛ مگر می‌شود کسی بگوید من منتظر امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) و خواهان پیروزی ایشان هستم، اما بعد نسبت به مشکل و درد و رنج دیگران خنثی و
بی توجه باشد؛ زیرا انفاق در راه خدا امر الهی است، چنانکه در آیه 195 سوره مبارکه بقره بیان می‌کند.
بنابراین محسن و منتظر حقیقی حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه) هرگز در مواجهه با درد و مشکل دیگران دست روی دست نمی‌گذارد؛ زیرا نیکوکاری و احسان از فضایل منتظر است و امیرمؤمنان علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «انجام نیکوکاری، فضیلت انسان است.»
این یعنی انسان به اندازه وُسع خود باید در کنار دلسوزی و دغدغه مندی، عمل هم کند، اگر نیکوکاری نباشد، طبعاً انسان نمی‌تواند ادعا کند که من جزو منتظران هستم؛ زیرا حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه) خود جزو نیکوکاران هستند و پس از ظهور به دردمندان عنایت دارند و بی تفاوت‌ها را توبیخ می‌کنند.
جالب آنکه خدای متعال در سوره مبارکه نساء آیه 125 می‌فرماید: «و دين چه كسى بهتر است از آن كس كه خود را تسليم خدا كرده و نيكوكار است...»
این یعنی دیندار حقیقی نیکوکاران هستند و نمی‌توان و نباید نسبت به فقر، ناداری و مشکل دیگران بی تفاوت و غافل بود و به عبارت بهتر منتظر واقعی مُحسن است.
چنانکه عمربن یزید از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمودند: «هر گاه مؤمن کارش را نیکو قرار دهد، خداوند هر کار او را 700 برابر می‌کند.»
وی می‌گوید: پرسیدم: احسان چیست؟ حضرت (علیه السلام) فرمودند: «احسان آن است که وقتی که نماز می‌خوانی، رکوع و سجودت را نیکو انجام دهی، از هر چه روزه را تباه می‌کند، دوری کنی و هر کاری که برای خدا انجام می‌دهی، از گناه دور باشد و به برادرت نیکی کنی.»
بنابراین، نمی‌شود کسی ادعای پیروی و انتظار امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) را داشته باشد، اما نسبت به نیکوکاری و احسان بی‌توجه و بی‌تفاوت باشد.
با توجه به آنکه بهار طبیعت، نمونه کوچک و ظاهری از بهار حقیقی بشریت؛ یعنی عصر ظهور است، برای آنکه در آستانه بهار، حضور در عصر ظهور را تمرین کنیم، اهتمام به احسان و نیکوکاری چقدر در این باره راهگشا و اثرگذار خواهد بود؟
ما در بهار این ویژگی خوب را داریم که صله ارحام بجا می‌آوریم و بهار طبیعت دل های ما را به هم نزدیک می‌کند و تا دل‌ها به هم نزدیک و محبت میان مؤمنان زیاد نشود و از منیّت بیرون نیاییم و دل های ما نورانی نشود، طبعاً امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) ظهور نمی‌کنند. امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) امام خوبی‌هاست پس حداقل مدعیان تشیع و انتظار باید احسان و نیکوکاری را در خود ایجاد و بارور کنند؛ همان طور که با بهار زمین زنده می‌شود، منتظر هم همین حال را دارد؛ یعنی خموده و ایستا نیست، چنانکه امام محمد باقر (علیه السلام) در تفسیر آیه 69 سوره مبارکه عنکبوت فرمودند: «خدا با نیکوکاران است و خصوصیت شیعه نیکی است و محسنین خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله) ، آل او و شیعیانش هستند.»
حال منتظر همین است؛ یعنی نیکوکاری و شادابی و انتظار فرج به معنای حقیقی، نه رخوت، نشستن و منتظر بودن برای آنکه امام (عجل الله تعالی فرجه) بیایند و امور را اصلاح کنند، بلکه نماز و رفتار خود را نیک و به دیگران احسان کند. اینکه هنگام تحویل سال دعا کرده و از خدا اَحسن حال را طلب می‌کنیم، محقق نمی‌شود مگر با از خودگذشتگی‌ها و توجه به دیگران و دست گیری از دردمندان و نیازمندان. از این رو، این رسیدن اَحسن حال در گرو اعمال ماست.
نظر شما