طبیعت/ فاطمه روحانی     منطقه ارس سیستان در دل رشته کوه هزار مسجد در خراسان رضوی، یکی از زیباترین و با شکوه ترین چشم اندازهای طبیعی استان است.
این منطقه حفاظت شده، از تنوع زیستی، گیاهی و جانوری ارزشمندی برخوردار است و به اذعان کارشناسان می‌تواند به «پارک ملی» تبدیل شود. سرمایه گذاری در جهت حفظ و حراست از ذخایر ژنتیکی این منطقه، در حقیقت سرمایه گذاری برای سالم زیستن و بقای حیات محسوب می‌شود. منطقه حفاظت شده ارس سیستان همچنین تأثیر بسزایی در ذخیره آب و خاک، حفاظت از ذخایر و منابع آب شیرین دارد. به خاطر دارا بودن همین ویژگی‌ها نخستین مرکز تخصصی تکثیر و تولید نهال ارس در کشور در این منطقه بنا شده است.
*
منطقه حفاظت شده ارس سیستان، دارای سیمای کوهستانی با پستی بلندی‌های متعدد، شیب‌های ملایم و تند دره‌های عمیق همراه با پوشش ارس و زرشک و نسترن است. بلندترین قله این منطقه قله «هزارمسجد» به ارتفاع 3 هزار و 150 متر و
پست ترین نقطه در روستای «ریشخوار» با هزار متر ارتفاع است. این منطقه حفاظت شده با وسعت 112هزار و 714 هکتار از وسیع‌ترین مناطق تحت حفاظت خراسان رضوی است. این منطقه دارای رودخانه‌های دایمی و چشمه‌های فراوان آب سرد متعدد و پوشش گیاهی مرتعی متراکم با تنوع مطلوب است. از گیاهان مهم منطقه می‌توان به ارس، زرشک، انجیروحشی، زالزالک، بادام وحشی، گز، نسترن وحشی، کلاه میرحسن، درمنه، گون، چوبک، باریجه، شبدر، کما، سریش، گل ماهور، چای چوپان، آویشن، کاکوتی، زیره و... اشاره کرد.
حیات جانوری هم در منطقه ارس سیستان، غنی است. گونه‌های جانوری فراوانی از قبیل قوچ و میش، کل و بز، پلنگ، گراز، گرگ، روباه، شغال، گربه وحشی، گربه جنگلی، گربه پالاس، خرگوش، پایکا، جربیل، تشی و نیز پرندگان شکاری مثل دلیجه، لیل، سارگپه، عقاب طلایی، عقاب دشتی، کرکس، هما، پیغو، قرقی، بالابان، شاهین، کبک، تیهو، سار، کبک دری، کبوتر چاهی، سهره، چکاوک شاخدار است.
*
حمیدرضا صادقی، رئیس اداره محیط زیست شهرستان کلات معتقد است، مهم‌ترین مانع بر سر راه تبدیل منطقه ارس سیستان به پارک ملی، نبود امکانات برای جلوگیری از ورود دامداران به منطقه است.
وی می‌گوید: از آنجا که جمعیت زیادی از مردم منطقه عشایر هستند، جلوگیری از ورود آن‌ها به منطقه چندان عملی به نظر نمی‌رسد.
صادقی یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در منطقه را وجود شکارچیان غیرمجاز می‌داند و می‌گوید: واگذاری بیش از اندازه سلاح و نیز کمبود نیرو و امکانات حفاظتی شهرستان و نیز وجود روستاهای فراوان در حاشیه منطقه و تعلیفات غیر مجاز دام در مراتع و دام مازاد بر ظرفیت مراتع، از موانع دیگری است که بر سر راه ارتقای حفاظت زیست محیطی در منطقه ارس سیستان وجود دارد.
رئیس اداره محیط زیست شهرستان کلات تأکید می‌کند: مراتع غنی و متراکم، جنگل‌های انبوه و نیمه انبوه ارس، آب فراوان رودخانه‌ها و چشمه‌های دایمی و حیات وحش نسبتاً غنی می‌تواند منطقه را به عنوان قطب طبیعت‌گردی تبدیل کند.