دکتر محمدحسام تدین، مدیر گروه فناوری امنیت اطلاعات و سامانهها در مرکز مخابرات ایران به پرسشهای ما درباره این علم نوظهور دنیا پاسخ میدهد. همراهمان باشید.
آقای دکتر، اینترنت اشیا را به زبان ساده برای ما توضیح دهید؟
اینترنت اشیا (Internet of Things) (IoT) مفهومی جدید در دنیای فناوری و ارتباطات است. در اینترنت اشیا صحبت از این است که در دنیای آینده همه اشیا مایل هستند، وارد شبکه اینترنت شوند و افزون بر دسترسی اینترنتی که خواهند داشت، تمایل دارند با همدیگر هم وارد صحبت شده و با هم ارتباط داشته باشند. مبحث موسوم به اینترنت اشیا از قبل هم کاربردی بوده و نمونههایی از آن وجود داشته است. به طور مثال حسگرهایی در شبکهها بوده و این حسگرها با یکدیگر ارتباط داشته و یا از طریق یک مرکز مدیریت میشدند و با سایر بخشهایی که نیاز بوده، ارتباط میگرفتند، مانند هواشناسی، حسگرهایی که با هم تعامل داشتند و یا با یک جای مرکزی، اطلاعاتشان را به اشتراک میگذاشتند.
پس از اینکه شبکه اینترنت گسترش یافت و فناوریها هم خیلی پیشرفت کرد و به سمت کوچک شدن پیش رفت، تقریباً تمام اشیا مایل شدند ارتباط با همدیگر را شکل دهند. از این رو بحث اینترنت اشیا مطرح شد که در دنیا بحث به روزی است و دنیا دارد در این زمینه کار و فعالیت میکند.
اینترنت اشیا از چه زمانی وارد فناوری دنیا شده است؟
در دو سه سال اخیر، دنیا یک رویکرد منسجم و برنامهریزی شدهای را به سمت اینترنت اشیا شکل داده و این نکته که دنیا بتازگی وارد این حوزه شده، نکته قوت و مهمی برای کشور ماست. کشور ما هم میتواند با ظرفیت و توانی که دارد، وارد این حوزه شود. آنها در پی برنامههای راهبردی و کارهایی هستند که در این حوزه میتوانند انجام دهند. اینکه در این حوزه چکار کنند و چه برنامهها و پروژهها و حمایتهایی از بخشهای تحقیقاتی و صنعتی داشته باشند که بتوانند در این زمینه و فناوری در دنیا پیشقدم و پیشگام شوند.
در کشور خودمان هم همین برنامهها
در دستور کار است؟
کشور ما وضعیت دشوارتری نسبت به آنها دارد. از این نظر که فناوریهای در اختیار آنان را ما نداریم. به عنوان نمونه در بحث سخت افزار و... ما خیلی توان ورود نداریم، اما در بحث اپلیکیشن، نرمافزار، امنیت، طراحی و دیزاین قدرت ورود داریم و این حوزهها هم مباحث جالبی هستند که خیلی میتواند در رونق اقتصادی کشور ما مؤثر باشد. بیتردید اگر ما رویکرد مناسبی را در این حوزه در نظر بگیریم، آینده خوبی را میتوانیم در بازار جهانی پیشبینی کنیم. مانند حوزههای نانو و بیوتکنولوژي، اگر کشور بتواند خیلی هوشمندانه ورود پیدا کند و بودجهها را هدفمند خرج کند، میتواند موفق باشد.
معایب و محاسن این طرح از نظر شما کدام است؟
عمدهترین معایب این طرح بحث تهدید حریم خصوصی و امنیت است. میدانید که وقتی اشیا به تعداد زیاد بخواهند با هم تعامل داشته باشند، کوچک میشوند و اطلاعات به مقدار زیادی پخش میشود. به عنوان نمونه میبینیم که در شبکههای اجتماعی حریم خصوصی تا چه حد آسیب زیادی میبیند. در بحث اینترنت اشیا هم مانند همان شبکههای اجتماعی و حتی شاید گستردهتر بحث حریم خصوصی و امنیت را پیش رو داریم.
بنابراین در این زمینه هم ما به فرهنگ سازی و آمادگی نیاز داریم. از خوبیهای آن هم میتوانیم به رشد اقتصادی اشاره کنیم. تمام اشیا از پوشیدنیها گرفته مانند لباس، عینک، کفش، ساعت و... همه میخواهند به شبکه اینترنت وصل شوند و اگر ما این شبکه را در کشور به صورت بومی داشته باشیم، میتوانیم آنها را در کشور مدیریت، تولید و نرمافزارهای آن را بنویسیم. این موضوع برای جوانهای ما اشتغال زیادی ایجاد میکند. متخصصان این حوزه اعلام کردهاند، انقلاب دوم پس از اینترنت را از نظر اقتصادی بحث اینترنت اشیا به وجود خواهد آورد. اگر رویکرد خوبی در این حوزه داشته باشیم و دانشگاهها و صنعت هم به این سمت کشیده شوند، نوید روزهای خوبی در آینده است.
متولی اینترنت اشیا در ایران بخش دولتی است یا بخش خصوصی؟
امروز در کشور و وزارت ارتباطات، برنامهای در دست اقدام است که طبق آن سرمایه اولیهای برای حمایت از دانشگاهها، شرکتهای دانش بنیان و افراد فعال در این حوزه در نظر گرفته میشود. اقدامهای اولیهای که برای فضای علمی و فرهنگی کشور، فضایی را در نظر میگیرد و جوانان را به این حوزه سوق میدهد. این حوزه علمی، فرهنگی، دانشی و جوان کشور صرفاً مربوط به وزارت ارتباطات نیست، بلکه به همدلی وزارت صنایع، بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیاز دارد. من نوید این را میدهم که مدیران به فکر این بحث هستند. اما بحث مهمتر ورود بخش خصوصی به این حوزه است تا بشود کار را با موفقیت پیش برد؛ چون دولتی شدن این کار هیچ ثمری نخواهد داشت. نقش دولت در این زمینه، نقشی حمایتی است.
از نخستین فناوریها کی و کجا میتوانیم استفاده کنیم؟
نخستین فناوریها در صنایع خودرویی بخوبی برای کشور ما قابل استفاده است. انواع حسگرها و تجهیزاتی که میتوان با وجود مقدار زیاد تصادفها در حوزه خودرویی به کار رود. خیلی از خودروها میتوانند در جاده با هم صحبت کنند. به همدیگر آلارم و اخطار دهند. نزدیک شدن یک خودرو به خودروی دیگر را هشدار دهند و... این مورد، از مواردی است که در دنیا روی آن بسیار کار میشود. بحث دیگر در حوزه پزشکی و سلامت است. که در آن زمینه هم حسگرها وجود دارد. با این ارتباط شخص میتواند با پزشک مرتبط باشد. صنعت پیشرو دیگر، خانههای هوشمند است. انرژیهای نو، گرمایش، سرمایش و سایر مواردی که در یک خانه میشود برای آن متصور بود از صنایع پیشرویی است که در آن ورود پیدا کردهاند و بخوبی میتوانیم در آن حوزه کارهای جدید ارایه کنیم. مواردی که بزودی آنها را در کشور به صورت عینی خواهیم دید.
نظر شما