براستی آیا سرنوشت مکه و مدینه در انتظار پایتخت معنوی ایران است؟ آیا چشم‌انداز نقاره‌خانه و گلدسته‌های زیبا و گنبدهای فیروزه‌ای مسجد گوهرشاد و خورشید زرین‌فام حرم مطهر امام رضا(ع) در بتن و سیمان و آهن غرق خواهند شد؟ با توجه به اینکه قرار است طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی دوباره در شورای عالی شهرسازی کشور بررسی شود، این گزارش به بررسی موضوع می‌پردازد.
❄ اجرای یک سوم پروژه‌های بافت پیرامون حرم
طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی تحت مدیریت واحد شرکت عمران و مسکن سازان ثامن و شهرداری منطقه ثامن اداره می‌شود. در راستای اجرای طرح مصوب، تاکنون نسبت به خرید املاک در مسیر و احداث بخشی از بولوار‌ها و معابر جدید اقدام شده است. یعنی برای ایجاد امکانات لازم برای اجرای پروژه‌های تجاری و اقامتی و جلب و جذب مردم و بخش خصوصی و مشارکت آن‌ها در اجرای پروژه‌ها، خدمات زیربنایی عمده‌ای انجام شده و تاکنون نود پروژه از سیصد پروژه عظیم تجاری اقامتی اطراف حرم مطهر (حدود یک سوم پروژه‌ها) به اجرا درآمده یا به بهره برداری رسیده است.
بر اساس طرح مصوب، تعداد خیابان‌های منتهی به حرم مطهر رضوی از چهار خیابان به هشت خیابان (به شکل هشت شعاع ساطع شده از مرقد پاک هشتمین خورشید ولایت) افزایش می‌یابد و یک خیابان حلقوی نیز بر گرداگرد حرم مطهر، دسترسی‌های لازم را برای زائران ومجاوران فراهم می‌کند.
❄ کشتی مدیریت شهری سوراخ شده است
دکتر خدایی، معاون پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: توسعه شهر مشهد در بافت پیرامونی بسیار سریع، اما بدون توازن در حال حرکت است، زیرا با نبود مدیریت کافی و بی‌توجهی به بافت پیرامونی حرم مطهر، کشتی دارد سوراخ می‌شود و کسی اطلاع ندارد. وی با اشاره به تلاش‌های چند دهه‌ای آستان قدس رضوی برای عمران و زیباسازی حرم مطهر می‌افزاید: اگر آستان قدس رضوی مدینه فاضله هم در حرم مطهر آقا امام رضا(ع) ایجاد کند، باز هم کافی نیست و باید بافت پیرامونی حرم نیز همزمان و شایسته این قطعه بهشت، توسعه یابد.
❄ شهر مذهبی و سرنوشت شهرهای صنعتی
این معمار و شهرساز خطاب به رسانه‌ها می‌گوید، شما وظیفه اطلاع رسانی دارید، ولی این موضوع در هیاهوی زندگی شهری و مطالبات سیاسی گم شده و متأسفانه نخبه‌ها نیز مطالبه نمی‌کنند که چرا باید بافت پیرامونی حرم مطهر امام رضا(ع) به سرنوشت شهرهای صنعتی و خشک دچار شود؟
وی با اشاره به تداوم تخریب بافت پیرامونی حرم مطهر تأکید می‌کند: اطراف حرم حدود ۳۶۰ هکتار بافت وجود داشت که یک سوم محدوده را تخریب کرده‌اند و هنوز دو سوم آن باقی مانده است، ولی با تلاش رسانه‌ها و دلسوزان شهری می‌توان از این تخریب‌ها جلوگیری کرد.
❄ ساختمان‌ها در برابر حرم مطهر تواضع ندارند
به گفته دکتر خدایی، هم اکنون باید طرح مسأله شود که چرا وزارت راه و شهرسازی، شهرداری، استانداری و نیز آستان قدس رضوی و مسؤولان شهری در این دو دهه‌ای که شهرداری ثامن دایر شده است و سرنوشت بافت پیرامونی حرم را به این نهاد شهرسازی سپرده‌اند، نتوانسته‌اند خیابان‌ها، ساختمان‌ها وسازه‌های جدید شهری را با تواضع در مقابل حرم امام رضا(ع) و در تراز یک شهر معنوی و مذهبی ایجاد کنند؟
از سوی دیگر دکتر آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در بازدید از طرح نوسازی و بهسازی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوی گفته است، حضور فعال سرمایه‌گذاران در اجرای پروژه‌های مشارکتی و انتشار اوراق مشارکت می‌تواند در پیشرفت و توسعه بافت‌های فرسوده مؤثر باشد و چون این محدوده به دلیل فرسودگی بناها و کمبود امکانات نیاز به بهسازی دارد، گسترش حیات شهری و توسعه اقدام‌های فرهنگی ضروری است.
❄ حرکت تشکل‌های مردم نهاد
مهندس ساسان نوروزی، پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی نیز در این باره می‌گوید: نباید تلقی ما از بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی تک بناها باشد، چون درصد بالایی از بافت، فاقد عناصر هماهنگ است. تلقی و برداشت ما از بافت تاریخی باید یک پدیده مطابق با روح انسان بافرهنگ باشد.
وی با بیان اینکه تشکل‌های مردم‌نهاد متشکل از معماران و فعالان مدنی مشهد با جمع آوری هزاران امضا از تخریب سرای عزیزالله اف و خانه کوزه کنانی جلوگیری کردند، می‌افزاید: بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی همچنان زنده است و حیات در بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی به اعتبار آداب و رسوم، فرهنگ و اعتقادات به حرم مطهر رضوی همچنان بستگی دارد و باید حرمت زائر و مجاور که در این ظرف مکانی زندگی می‌کنند، مقدم بر ساختمان و خیابان باشد.
❄ تهاجم فرهنگی توسط خودمان!
مهندس جواد عرفانیان جم، مشاور معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی هم به «قدس» می‌گوید: در کدام شهر تراکم ۹۰ درصدی برای بنا در نظر گرفته می‌شود؟ این بلندمرتبه سازی‌ها حکایت از آن دارد که تهاجم فرهنگی توسط ایرانیان و خودمان در مشهد صورت گرفته است، آن وقت می‌خواهیم دستاوردهای فرهنگی برای مشهد ۲۰۱۷ داشته باشیم؟
وی با طرح این پرسش که چرا مدیریت شهری باید با لودر بافت پیرامونی حرم را تخریب کند، می‌افزاید: متأسفانه نظام مهندسی به این طرح‌ها اعتراضی ندارد، اما به فکر تفرجگاه در ییلاق‌های مشهد برای اعضایش هست. البته شهرداری متولی شهر است و باید برای آینده شهر مشهد طرح و برنامه دقیق ارایه کند.
عرفانیان جم می‌گوید: رسانه‌ها باید بپرسند؛ چرا هویت شهری مشهد باید به فروش برسد؟ و مدیران شهری چه مدل فرهنگی را برای بافت پیرامونی حرم اتخاذ کرده‌اند؟ آیا می‌خواهیم مشهد ۲۰۱۷ را همین طور زخمی و آسیبزا به جهان معرفی کنیم؟ دستاوردهای فرهنگی شهر مشهد در این حوزه چیست؟
❄ میدانی که لکه ننگ شهرسازی است!
این استاد دانشگاه و شهرساز با تأکید بر لزوم بازنگری طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی می‌گوید: طرح نوسازی میدان شهدا مهم‌ترین لکه ننگ فرهنگی شهر مشهد است، حال چرا باید ساختمان زشت و بی‌قواره شورای شهر وسط میدان شهدا بنا شود؟ چرا کسی از خبرنگاران این را از شهردار و دولت نمی‌پرسد؟
مشاور معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی تصریح می‌کند: بارگاه منور رضوی تنها به شهروندان مشهدی تعلق ندارد، بلکه از آن کل کشور است، بنابراین نباید پشت درهای بسته برای توسعه و بهسازی بافت پیرامونی طرح و تصمیمی اتخاذ کرد و باید در این رابطه نظرات نخبگان شهرسازی، دانشگاهی، مهندسی و نیز طراحان شهری اخذ شده و بعد اقدام شود.
❄ زیارت امام رضا(ع) تنها در حرم نیست
از سوی دیگر حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی در جمع اعضای شوراهای قضایی گفته است، مقوله زیارت حضرت رضا(ع) تنها به محدوده حرم مطهر رضوی محدود نمی‌شود، بلکه تمام نیازهای زائران از زمان حرکت، از مبدأ تا زمان بازگشت باید احصا و تأمین شود.
وی این امر را وظیفه همه مسؤولان و متولیان در همه نهادهای مرتبط می‌داند و می‌افزاید: باید تمام فرایندهای دخیل در امر زیارت شامل جاده، راه، ساختمان‌های اقامتی، هتل، خیابان و... در این زمینه مورد توجه باشند.
❄ شهرداری خراب می‌کند و می‌سازد!
حمید ضمیری، شهردار منطقه ثامن گفته است، تعداد کل پلاک‌های املاک در محدوده پیرامونی اطراف حرم مطهر رضوی ۱۳ هزار پلاک بوده که در مساحت حدود ۳۶۶ هکتار قرار گرفته و تاکنون ۶ هزار پلاک خریداری شده است و براساس برنامه، تا پایان سال ۹۶ شبکه معابر اصلی اطراف حرم مطهر رضوی به صورت ۱۰۰ درصدی به بهره‌برداری می‌رسد و از آشفتگی فعلی آن خارج می‌شود.
وی با بیان اینکه ۱۳۰۰ قطعه از معابر عمومی منطقه ثامن تملک نشده که امید می‌رود طی سال آینده خریداری شود، خاطرنشان کرد: در چشم‌انداز ۲۰ ساله طرح پیرامونی اطراف حرم مطهر رضوی باید دو میلیون و ۴۵۰ هزار مترمربع زیربنای اقامتی و ۱۵۰ هزار تخت برای زائران احداث شود.
وی درباره افتادن لودرها به جان بافت تاریخی ارزشمند اطراف حرم رضوی توضیحی نداده است. گویا شهرداری‌ها تنها و تنها به خراب کردن می‌اندیشند و ساختنی که رنگ و بویی از هویت فرهنگی ما ندارد.
نظر شما