در بخش‌های قبلی از امیدها و انتظارات حوزه علمیه قم طبق سخنرانی‌های رهبر معظم انقلاب اشاره شد. در ادامه به آخرین نکات در این خصوص بر اساس دیدگاه‌های معظم له اشاره می‌شود:
9- استقلال مالی حوزه‌های علمیه شیعی: «سازمانی را که به هیچ‌یک از دستگاه‌های قدرت، از لحاظ مالی متکی نیست، نمی‌شود به‌راحتی از میان برد. روحانیت برادران اهل سنت ما در کشورهای اسلامی، نان‌خور دستگاه‌هاست و نمی‌تواند با دستگاه‌ها مخالفت کند. روحانیت مسیحی هم چیزی شبیه به همین است. خصوصیت روحانیت شیعه این بوده که از لحاظ مالی و ارتزاق زندگی به دستگاه‌های حاکم متکی نبوده، لذا زبانشان باز بوده است»(سخنرانی رهبر معظم انقلاب- 10/8/74)
«روحانی شیعه فقط متصل به مردم و برای مردم و در شؤون روحانی[در] خدمت مردم است، لذا تغذیه مالی روحانیون هم از مردم است. بارها بعضی از آقایان معتبر و معروف قم، به بنده گفته‌اند که شما بیایید از منابع دولتی، برای حوزه‌ها، یک‌بخشی را به‌عنوان شهریه، جدا کنید. بنده مهر و موم‌هاست با این قضیه مخالفت کرده‌ام و گفته‌ام [این کار را] نمی‌کنم، خودم هم که شهریه می‌دهم از وجوهات می‌دهم»(سخنرانی مقام معظم رهبری- 17/8/85)
«تقویم مالی و کیفیت تحصیل پول برای حوزه، یکی از چیزهای مهم است. واقعاً چگونه باید برای حوزه پول تحصیل کرد تا بشود این کار را انجام داد... برای یک جمع به این عظمت – آن هم نه‌فقط کار اداری، بلکه حتی اشاعه این مجموعه – این پول زیادی نیست، بلکه یقیناً این پول‌ها در آینده... کم هم خواهد بود. امروز برای کارهای کوچک‌تر از این، مبالغ گزاف‌تر از این خرج می‌شود. حوزه علمیه [با این هزینه اندک] برای تهیه آن مانده است! باید جایی پیدا کرد. البته پول دولتی نباید باشد، این به مناسبت مبنایی است که این را گذشتگان ما هم گفتند، بنده هم عن ظهر القلب این را قبول دارم و به این معتقدم. البته کسانی هستند که الان هم معتقد نیستند، می‌گویند باید دولت پشتیبانی کند. به نظر ما پشتیبانی دولت، به‌صورت دادن مرسوم شهریه و پول نباید باشد... حمایت‌های دولت از نحوه دیگری است. پول حوزه از جای دیگری باید تأمین شود که بهترین شیوه‌اش هم همین است که یا اوقاف تضمین‌شده مسلمین باشد – مال خود حوزه باشد و هیچ شبهه در آن نباشد، با روش درست، سرمایه‌گذاری‌های اوقافی شود که متعلق به اشخاص هم نباشد – یا اینکه همین وجوهات، کیفیتش، تصحیح بشود، طوری بشود که بتواند جواب بدهد. من گمان می‌کنم بسیارند کسانی که اگر ببینند حوزه چه کارهایی می‌کند. حرفی ندارند که تبرعات زیادی هم بدهند»( حوزه و روحانیت در نگاه رهبری235)
به نظر حقیر آنچه در این موضوع لازم به گفتن است در سخنرانی‌های رهبر معظم انقلاب آمده است. اضافه بر این نگران هستم از ترکیب جملات و مطالب بنده شباهتی با سخن و مواضع افراد ضدانقلاب و ضد اسلام ایجاد شود؛ افرادی که فقط از سرکینه با اسلام و انقلاب اسلامی، مطالب از اساس کذب را ردیف می‌کنند و دروغ‌های بزرگی را به حوزه نسبت می‌دهند، حتی مصاحبه یک وزیر و مقایسه اعتبارات دولتی دستگاه‌های دینی و حوزوی با سایر دستگاه‌های فرهنگی، در حالت خوش‌بینانه، از مصادیق ناآگاهی و بی‌توجهی است؛ زیرا حوزه‌های علمیه فقط مأموریت و رسالت فرهنگی صرف ندارند که بتوان آن‌ها را فقط با دستگاه‌های فرهنگی مقایسه کرد؛ کارکردهای حوزه شامل آموزش عمومی، آموزش عالی، پژوهشی، فرهنگی تبلیغی و... است و آنچه تاکنون از بودجه دولتی به نهادهای حوزوی اختصاص‌یافته است، به تعبیر یکی از مسؤولان برای همه حوزه‌های علمیه از یک دانشگاه تهران هم کمتر است، اما سخن در این است که روند همین اعتبارات مثلاً در 10 سال اخیر کاهش‌یافته است؟ آیا برنامه مدون و مصوبی برای گسترش منابع مالی غیردولتی در حوزه وجود دارد؟ آیا تاکنون از طریق دولت و مجلس، طرح یا لایحه‌ای برای حمایت از منابع مالی غیردولتی حوزه از قبیل وقف، نذر، حبس، وصیت و سایر وجوه خیریه، پیشنهاد و درخواست شده است؟ به نظر می‌رسد، با همه تأکیدات و توجهاتی که در این مسأله موردنظر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای و مراجع و بزرگان حوزه بوده و هست، روند طی شده و موجود در جذب منابع مالی حوزه، روند مطلوبی نیست و نگرانی‌های زیادی دراین‌باره وجود دارد.
۱۰- حوزه علمیه انقلابی: «اگر حوزه علمیه قم نبود، حرکت امام رحمه الله شاید به موفقیت نمی‌رسید و این نشان‌دهنده نقش حوزه علمیه‌ی قم در شکل‌گیری و استمرار انقلاب اسلامی است»( بیانات 25/12/94)، «اگر بخواهیم نظام اسلامی همچنان اسلامی و انقلابی بماند، باید حوزه علمیه، انقلابی بماند؛ زیرا اگر حوزه علمیه انقلابی نماند نظام درخطر انحراف از انقلاب قرار خواهد گرفت»(همان).
در این بخش نباید از تلاش، مجاهدت و دستاوردهای حوزه علمیه قم در پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی غفلت داشت؛ از همراهی مراجع معظم تقلید، علمای بزرگوار، اساتید محترم و طلاب عزیز با نهضت امام خمینی(ره)از ابتدا تا به امروز در همه عرصه‌ها و سنگرها (که محکم‌ترین سند آن، آمار شهدای عزیز روحانی است که در مقایسه با سایر اقشار 10 برابر بیشتر هستند) تا تبعید و شکنجه توسط دژخیمان پهلوی، ترویج فکر و اندیشه و مرجعیت امام خمینی(ره)، انتشار پیام انقلاب اسلامی به همه نقاط کشور و حضور فعال در 8 سال دفاع مقدس، همه و همه گوشه‌ای از افتخارات این حوزه علمیه مقدس است اما چرا باید رهبر معظم انقلاب به حوزه‌ای برخوردار از همه این امتیازات، افق حوزه انقلابی و آثار و عوارض آن را متذکر شوند. اصل اینکه همه آرمان‌ها و ارزش‌ها نیازمند مراقبت، بازخوانی و تقویت در طول زمان هستند، پذیرفته‌شده است ولی دلیل و تأکید رهبری عزیز نمی‌تواند فقط از همین زاویه باشد؛ شاید زوایای دیگری هم برای تأکید بر انقلابی ماندن حوزه قم وجود دارد.
به نظر می‌رسد با همه افتخارات و امتیازات انقلابی این حوزه، حداقل در مهر و موم‌های اخیر فاصله و زاویه‌هایی مشاهده‌شده که اگر به‌دقت موردتوجه واقع شود، شاید بیش از گذشته‌نگرانی بزرگان حوزه را در این موضوع به دنبال داشته باشد. پیش از اشاره به برخی از مصادیق، لازم است تصریح کنم یکی از آسیب‌هایی که در مسیر حوزه انقلابی وجود دارد این است که مصوبات و اقدامات اداری، ساختاری و بعضاً ایجاد کمیته، کمیسیون، اداره، موسسه و یا اعطای برخی امتیازات مادی، برای برخی نیروهای انقلابی و ایثارگر، مصداق اقدامات مرتبط با حوزه انقلابی تلقی شده و از اصل موضوع غفلت شود.
به نظر حقیر، همان‌طور که در خرداد42 حوزه علمیه قم در کنار قیام و خروش امام(ره)به میدان آمد و یک عمر همه هزینه‌های همراهی با انقلاب و امام(ره) را پرداخت نمود، امروز هم نیازمند مدیریت و سازمان‌دهی‌ای هستیم که حوزه علمیه قم به‌ویژه مدرسین، فضلا و طلاب جوان با همان شور و اشتیاق دهه چهل و پنجاه در وسط میدان و همراه نظام اسلامی و رهبری معظم انقلاب باشند تا برای رسیدن به افق حوزه انقلابی، اطمینان نسبی داشته باشیم.
سند چشم‌انداز افق 1404، بیداری اسلامی، نهضت تولید علم و جنبش نرم افزاری، جنبش عدالت‌خواهی، مرجعیت انقلابی، تحول در علوم انسانی، فتنه 88 ، نفوذ، انحراف در اندیشه و خط امام، بروز شیعه انگلیسی، گسترش روحیه بی تفاوتی نسبت به انقلاب و نظام و .... از نمونه موضوعات و اولویت هایی است که رسیدگی به آن ها نیازمند استمرار حضور حوزه انقلابی قم ونقش آفرینی موثرترآن است و البته در این بین با همه مسؤولیتی که متوجه شورای عالی و مدیریت حوزه می باشد، حتما باید این مطالبه انقلابی از نهادهایی همچون سازمان تبیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تیپ امام صادق(علیه السلام) و بسیج طلاب و روحانیون در دستور کار قرارگیرد که بنا دارند چه سهم و مسؤولیتی را در موضوع حوزه انقلابی متقبل شوند؟ البته باز هم لازم است از محضر همه مراجع معظم تقلید، علمای بزرگوار، اساتید گرانقدر، روحانیان و فضلای ارجمند، سلف صالح حوزه علمیه، طلاب عزیز و بویژه اعضای محترم شورای عالی و مدیران محترمی که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز با تلاش و مجاهدت خود بانی و حامی حفظ و انتقال این میراث مکتب امام صادق(علیه السلام) به نسل کنونی بوده اند تشکر و حق شناسی داشته باشیم.
نظر شما