البته باید بپذیریم که ایجاد ذهنیت مثبت یا منفی نسبت به این گونه واژه‌ها بی‌دلیل نبوده و سابقه ذهنی افراد از مجموع شنیده‌هایشان در این حوزه موجب شده چنین نتیجه‌ای حاصل شود، زیرا هر بار از زوارکشی یا مسافرخانه‌ها خبری منتشر شده روایتی نسبتاً تلخ بوده یا از نبود سیستم منسجم نظارتی در این بخش حکایت داشته است.
حال با این توضیح مختصر می‌خواهیم بار دیگر از مسأله اسکان زائر و گردشگر در شهر مشهد بنویسیم و ناچار به سراغ واژه‌هایی چون مسافرخانه و زوارکش برویم.
آغاز ماجرا
هر کدام از خیابان‌های منتهی به حرم را طی کنی، چند صد متر مانده به حرم مطهر افرادی را می‌بینی که با قطعه کارتنی در دست که روی آن نوشته شده است «سوئیت، اتاق خالی»، مدام در حال دعوت شفاهی از رهگذران سواره و پیاده هستند.
هر چند در سال‌های اخیر اقدام‌های خوبی برای ساماندهی این افراد صورت گرفته و بیشتر آن‌ها حداقل لباسی به تن دارند و نوشته‌ای دارند که از ساماندهی آن‌ها از سوی دستگاه‌های متولی حکایت دارد، اما هنوز هم هستند افرادی که به همان رویه سابق اصطلاحاً «زوارکشی» می‌کنند، که در این نوشته قصد پرداختن به آن را نداریم و قرار است بیشتر به مقوله «محل اسکان» بپردازیم.
چانه زنی مسافران و زائران با زوارکش‌ها بر سر محلی که قرار است آن‌ها را ببرد صورت می‌گیرد و وجه مشترک تمام زوارکش‌ها یک چیز است، اینکه محل موردنظر «تمیز است و نزدیک حرم» اما آن سوی ماجرا حکایتی دیگر دارد، اینکه وقتی مسافر به گفته‌های زوارکش اعتماد کرده و به محل می‌رسد با چیزی روبه رو می‌شود که هیچ تشابهی به توصیفات وی ندارد، خانه‌ای قدیمی در انتهای کوچه‌ای که کمتر از دو متر عرض دارد و اتاق‌های نمناک و وضعیت غیربهداشتی اسفبار که نمی‌توان توصیفش کرد.
همچنین اگر به حافظه خود مراجعه کنیم، موارد متعددی از انواع رخدادهای تلخ را به خاطر خواهیم آورد که تا مدت‌ها به سبب آن حادثه نام مشهد را در رسانه‌ها شنیده‌ایم.
خلاصه اینکه وجود خانه‌های کوچک و بزرگی که اقدام به مسافرگیری می‌کنند، همواره یکی از مشکلات شهرهای زیارتی مانند مشهد بوده و هست و همه متولیان همیشه بر ضرورت اصلاح این رویه اشتباه تأکید داشته و دارند.
* چند هزار خانه مسافر غیرمجاز؟
چندین سال پیش بود که کلید ساماندهی مراکز اقامتی غیرمجاز (در انواع آن) جدی‌تر از قبل خورده شد و قرار شد ابتدا آمار دقیقی از این مراکز در مشهد تهیه شود، ولی طبق معمول آمارهای متنوعی اعلام شد، ولی آنچه مسلم بود اینکه شمار مراکز اقامتی غیرمجاز در شهر مشهد چند هزار واحد می‌باشد، و ساماندهی چند هزار واحد نیازمند عزمی جدی است.
سال 93 یکی از مدیران شهری از شناسایی 3 هزار و 300 واحد غیرمجاز در سال 92 خبر داده و می‌گوید: برای 300 واحد مجوز صادر شد و در حالی که انتظار می‌رفت در سال‌های بعد شاهد بهبود آماری اقدامات در ساماندهی بیشتر واحدها باشیم، معاون استاندار در اواسط سال 94 از وجود چهار هزار و 500 واحد غیرمجاز در مشهد خبر داد، ولی اشاره‌ای به شمار واحدهای ساماندهی شده نکرد.
این در حالی است که به گفته رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی، 34 درصد مسافران و زائران مشهد در مراکز غیرمجاز اقامت دارند و شاید همین درصد بالای سهم مراکز غیرمجاز اقامتی از جذب مسافر بیانگر حساسیت ویژه موضوع باشد.
* باز هم تغییر آمار
با این وصف، برای اطلاع از آخرین اقدامات صورت گرفته در این حوزه با رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد گفت‌و‌گو کردیم که وی از اهتمام جدی متولیان این حوزه برای پایان دادن به رویه‌های اشتباه خبر داد.
احمد دیناری گفت: وجود مشکلات و ناهنجاری‌های مرتبط با خانه‌های مسافر تا سال گذشته بیشتر به دلیل وجود خلأ قانونی بوده و به نوعی می‌توان گفت تا شهریور سال 94 دستورالعمل قانونی مشخصی درخصوص خانه‌های مسافر وجود نداشت و اقدامات صورت گرفته متولی خاصی نداشت و هر دستگاهی از منظر وظایف خود اقدامی انجام می‌داد.
وی افزود: در شهریور سال گذشته آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه بندی و نرخگذاری تأسیسات گردشگری ابلاغ شد که به موجب آن خانه‌های مسافر از جمله تأسیسات گردشگری شناخته شدند و رسماً تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی درآمدند.
وی ادامه داد: براساس تعاریف بین خانه مسافر و خانه‌های شخصی که مسافر جذب می‌کنند باید تفکیک قایل شد.
براساس دستورالعمل صادره، مراکز اقامتی الزاماً باید مجوز لازم را از سازمان میراث فرهنگی اخذ نمایند و یکی از مشکلات موجود در مشهد صدور پروانه‌های اقامتی برای یک ملک از سوی شهرداری است، زیرا پروانه موصوف مجوزی برای جذب مسافر نیست و باید مجوز لازم از سازمان میراث فرهنگی داده شود.
دیناری اظهار داشت: براساس دستورالعمل صادره باید پایان کار و گواهی استحکام بنا، تأییدیه آتش‌نشانی، تأییدیه بهداشت، استعلامات فردی، تأییدیه اداره اماکن و بیمه مسؤولیت مدنی ساختمان و بیمه ثالث درخصوص یک ملک و متصدی آن اخذ شود تا برای آن مجوز موقت فعالیت صادر شود، همچنین ذکر این نکته الزامی است که اتحادیه‌ها هم نمی‌توانند برای خانه‌های مسافر پروانه کسب صادر نمایند.
اما دیناری درخصوص شمار واحدهای غیرمجاز گفت: براساس بررسی‌های دقیق‌تر از نیمه دوم سال گذشته، مشخص شد حدود دو هزار و 800 واحد غیرمجاز اقامتی در مشهد وجود دارد و بسیاری از واحدهایی که در سال قبل شناسایی شده بودند یا در طرح بهسازی بافت فرسوده تخریب شده‌اند یا تبدیل وضعیت داشته‌اند.
در گام بعدی و برابر قانون، میراث فرهنگی واحدهای مورد نظر را به دادستانی معرفی کرد که با پشتیبانی قابل تقدیر دادستان مشهد برای این واحدها اخطار لازم از طریق اداره اماکن صادر شد و از آن‌ها خواسته شد برای اخذ مجوز لازم به اداره میراث فرهنگی مراجعه کنند.
وی افزود: خوشبختانه همکاری دستگاه‌های مختلف در یک سال اخیر بسیار بهتر از گذشته بوده و تاکنون برای 350 خانه مسافر در مشهد مجوز یک ساله صادر شده و بررسی شرایط سایر واحدهای متقاضی همچنان در حال بررسی است و در مجموع برای یک هزار و 600 واحد اخطار صادر شده یا پلمب شده‌اند که برای 750 واحد اخطار صادر شده و حدود 400 واحد به دلیل نداشتن شرایط لازم پلمب شده است که حدود 200 واحد تعهد داده‌اند دیگر مسافر نگیرند و رفع پلمب شده‌اند که در صورت تکرار برابر قانون مجازات خواهند شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشهد ادامه داد: در حال حاضر 10 اکیپ گشتی و نظارتی متشکل از نمایندگان دستگاه‌های مرتبط در این حوزه در دو شیفت صبح و بعدازظهر واحدهای شناسایی شده را مورد بررسی قرار می‌دهند.
دیناری ضمن تأکید مجدد بر الزام اخذ مجوز فعالیت واحدهای اقامتی از میراث فرهنگی گفت: اخذ پروانه از شهرداری با کاربری اقامتی ملاک فعالیت نبوده و شهرداری‌ها نیز باید با ارسال مشخصات ملک مورد نظر استعلام لازم را از میراث فرهنگی اخذ کنند.
نظر شما