قدس آنلاین/ جواد رستمی: آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه کشور بخصوص در دو مرکز قم و مشهد با شور و هیجان خاصی همراه است؛ انتخاب درس جدید، سطح بالاتر، استاد و هم مباحثه جدید که همگی سبب ایجاد روحیه تدریس و تحقیق، تلاش و کوشش در امر علوم دینی می شود. افزون بر این، امسال به دلیل تغییر در مدیریت حوزه و دمیده شدن نفسی تازه در حوزه علمیه قم و مشهد، شور و هیجان و انگیزه بیشتری در علاقه‌مندان به تحصیل در حوزه ایجاد شده است و همگی سعی دارند در افقی تازه گامی بزرگ و استوار بردارند. به بهانه شروع سال تحصیلی، مناسبت دارد درباره قدمت و جایگاه حوزه علمیه خراسان و تأثیرگذاری آن در تربیت طلاب علوم دینی نکاتی بیان شود.
شهرت و منزلت حوزه علمیه خراسان در جهان اسلام با توجه به قدمت آن تا دوره تیموریان، نشان از بزرگی و عظمت آن دارد، حوزه کهن خراسان از قرن سوم هجری پیش از آمدن حضرت رضا(علیه السلام) به مرو شکل گرفته است که مکتبخانه‌های آن زمان و تربیت شاگردان، گواه این مطلب است. از زمان حضور حضرت رضا(علیه السلام) آموزش دروس دینی شور و شوق تازه‌ای یافت و پس از شهادت امام، حرم مطهر ایشان بهترین مکان برای تعلیم و تعلم دروس حوزوی شد.
در گذشته‌ای نه‌چندان دور مساجد و حرم ائمه معصومین(علیهم السلام) بهترین مکان برای آموزش آموزه‌های دینی بوده‌اند. از سویی وجود آرامگاه بزرگان علم و فقاهت مانند مرحوم شیخ حر عاملی صاحب کتاب گرانسنگ وسائل الشیعه و مرحوم شیخ بهایی، نخستین شخصی که فقه را به زبان فارسی به رشته تحریر در آورد و دیگر بزرگان علم و فقاهت، نشان از قدمت و دیرینه بودن حوزه علمیه مشهد دارد.
مرحوم طبرسی صاحب یکی از با ارزش‌ترین تفاسیر شیعه و نیز بسیاری از بزرگان حوزه‌های علمیه نجف و قم و سایر بلاد، در حوزه علمیه خراسان تلمذ کرده‌اند. حتی مؤسس و بنیانگذار حوزه هزار ساله نجف اشرف مرحوم شیخ طوسی، از طوس و مشهد با اندوخته علمی و کوله باری از آموزه‌های فقهی رهسپار بغداد شد و با شاگردی در محضر شیخ مفید، سید مرتضی و سید رضی پس از ارتحال این بزرگان شیعه، زعامت عامه مسلمین را به دست گرفت.از بغداد به نجف که در حد یک روستا بود، هجرت کرد و با تشکیل کرسی درسی در کوتاه مدت، حوزه با عظمت نجف را به عنوان افتخار جهان اسلام پایه گذاری کرد.
بدون تردید شیخ طوسی دست پرورده مکتب رضوی و حوزه و بارگاه ملکوتی امام رضا(علیه السلام) بود. مرحوم شیخ طوسی و فرزندانشان کم و بیش سه نسل تشیع را زعامت کردند و این افتخار کمی برای حوزه خراسان نیست.
حوزه علمیه خراسان مفتخر است که مرحوم آخوند خراسانی، صاحب کفایه و فرزندانشان در فقه و اصول، پرورش یافته این مکتب هستند. در فقه و کلام مرحوم شیخ طوسی، در علم اصول مرحوم آخوند خراسانی و فرزند بزرگوارشان، در تفسیر مرحوم طبرسی، در حدیث مرحوم حر عاملی، در ادبیات ادیب نیشابوری، در سیاست از شیخ طوسی تا رهبر معظم انقلاب، ثمره شجره طیبه حوزه علمیه خراسان هستند.
اکنون در دنیا دو شخصیت علمی و بزرگ فقهی و سیاسی تأثیرگذار وجود دارد که در مدیریت جهان اسلام و سیاست شیعی در دنیا صاحب نظرند و هر دو علوم اولیه و دوران طلبگی را در جوار مضجع شریف حضرت رضا(علیه السلام) در حوزه خراسان تلمذ کرده‌اند. در ایران وجود رهبر معظم انقلاب به عنوان رهبر مسلمانان جهان اسلام و فقیه بزرگ شیعه و در عراق هم در این شرایط هجمه دشمن و دوران دشوار، آیت الله سیستانی سنگربانی که با همه توان در حراست از دین، شایستگی ولایی را به رخ جهانیان کشیده است.
در صد ساله اخیر حضور فقیه بزرگ حاج آقا حسین قمی و آیت الله العظمی میلانی، آیت الله مدرس، آیت الله تبریزی، آیت الله آقاشیخ مجتبی و آقا شیخ هاشم قزوینی، شهید هاشمی‌نژاد، شهید مطهری، مرحوم میرزا جوادآقا تهرانی، آیت الله فلسفی فقیه وارسته و سترگ و آیت الله سیدعبدالله شیرازی، محدث قمی، آیت الله واعظ طبسی و شخصیت‌بزرگی مانند آیت الله وحید خراسانی نام آور عرصه علم و فقاهت و تبلیغ و وعظ و خطابه و ثمره حوزه علمیه خراسان بودند.
حوزه علمیه خراسان در همه زمینه‌ها حرفی برای گفتن دارد. در کلام، فقه، اصول، تفسیر، عرفان، منطق، ادبیات، ریاضیات، علوم غریبه، علوم متداول روز، علوم دانشگاهی، خطابه، شعر، مدارک و منابع تاریخی وجود دارد که گواه این ادعاست و نیز کتابخانه‌های موجود و کتاب‌های منتسب به علمای خراسان نیز شاهدی بر این امر است.
بیش از یکصد مدرسه علمیه در مشهد و حوزه‌های تابعه در بخش برادران و خواهران به صورت شبانه روزی در حال تلاش و آموزش معارف اهل بیت(علیهم السلام) هستند. مراکز متعدد تحقیق و تفحص چه در زمینه فقه و اصول و چه تفسیر و نهج البلاغه و... هم در مشهد فعالند.
پرورش بیش از ۱۵ هزار مروج دین با عنوان طلبه و محقق و مبلغ و مدرس، جزو برکات معنوی مضجع منور حضرت رضا (علیه السلام) است.
نظر شما