واقعیت این است که طی یک دو دهه اخیر به دلایل گوناگون از جمله تحریم‌های ظالمانه و اعمال فشار اقتصادی به کشور سرمایه گذاری مناسبی برای اکتشاف و بهره برداری از میادین نفت و گاز بویژه در میادین مشترک صورت نگرفته است. به طور نمونه در خوشبینانه‌ترین حالت در این مدت سهم سرمایه گذاری ما در میادین و مخازن مشترک 6 درصد بوده که به هیچ عنوان پاسخگوی نیازها نبوده است و اینکه امروز حسرت می‌خوریم قطر در پارس جنوبی دو برابر ایران بهره برداری می‌کند یا عراق در جزیره مجنون 600 هزار بشکه و عربستان سعودی در میدان فرزاد 300 هزار بشکه نفت استخراج می‌کنند، اما ایران هیچ، به سرمایه گذاری نکردن کشور در این میدان‌ها بر می‌گردد.
این وضعیت تلخ در حالی است که صنعت نفت و گاز بنیان و پیشران اقتصادی کشور هستند و ارزش افزوده سرمایه گذاری در این بخش تا سه برابر است که این موضوع بخوبی نشان می‌دهد شرایط کنونی نمی‌تواند و نباید ادامه یابد . با این همه پرسش این است که توسعه میادین نفتی و گازی حداقل به چه میزان سرمایه گذاری جدید نیاز دارد؟ و مهم‌تر اینکه اگر سرمایه گذاری صورت نگیرد چه پیامدهایی خواهد داشت؟
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بتازگی در همایش علمی و کاربردی «اقتصاد مقاومتی انجمن مدیریت ایران» که با موضوع «صنعت نفت و تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی» در دانشگاه خاتم برگزار می‌شد در این باره به سایت شانا می‌گوید: صنعت نفت، صنعتی سرمایهبر است و اگر سرمایه مورد نیاز آن تأمین نشود و اقدامهای لازم برای توسعه آن صورت نگیرد، با افت شدید تولید روبه رو خواهد شد.
علی کاردر، نیاز به فناوری را پس از سرمایه، اولویت دیگر این صنعت می‌داند و می‌افزاید: به طور مثال، میدان گازی پارس جنوبی از سال ۱۴۰۲ به بعد، با افت شدید تولید گاز روبه رو می‌شود که مقابله با این چالش، مستلزم به کارگیری فناوری‌های روزآمد و تأمین منابع مالی است.
وی با اشاره به نیاز شرکت ملی نفت ایران به حداقل ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای تحقق هدف‌های توسعه‌ای این شرکت در برنامه‌های ششم توسعه، تصریح می‌کند: بررسی‌های ما نشان می‌دهد ۸۰ درصد این سرمایه باید از خارج کشور تأمین شود.
وی با بیان اینکه افزایش ظرفیت تولید، اجرای طرح‌های توسعه‌ای جدید، افزایش ضریب بازیافت و هر آنچه در برنامه‌های توسعه‌ای و اقتصادی کشور برای صنعت نفت هدفگذاری شده است، بدون تأمین منابع مالی مورد نیاز دست یافتنی نیست، تأکید می‌کند: حتی ساخت تجهیزات صنعت نفت که وزارت نفت در قالب طرح بومی سازی ۱۰ گروه خانواده کالا بشدت از آن حمایت می‌کند نیز بدون تأمین سرمایه مورد نیاز صنعت نفت، بی نتیجه می‌ماند؛ اگرچه تجهیزات زمانی بازار مصرف پیدا می‌کنند که طرح‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای از رونق کافی برخوردار باشند.
کاردر ضمن اشاره به قراردادهای همکاری با دانشگاه‌ها به منظور شناسایی راهکارهای افزایش ضریب بازیافت از مخازن، درباره ضرورت پیاده سازی روش‌های ازدیاد برداشت می‌گوید: در بسیاری از مخازن قدیمی مانند گچساران، می‌توان با بهره مندی از فناوری‌های نوین ازدیاد برداشت به ظرفیت تولیدی فراتر از ظرفیت کنونی دست یافت.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، مهمترین چالش فناوری پیش روی این شرکت را افزایش ضریب بازیافت از مخازن عنوان و تصریح می‌کند: برای افزایش ظرفیت تولید نفت ایران به بیش از 5 میلیون بشکه برنامه‌ریزی کرده‌ایم که یک میلیون بشکه آن از محل میدان‌های غرب کارون که مشترک هستند، تأمین می‌شود.
وی در پایان به قراردادهای جدید نفتی اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از ظرفیت‌های قرارداد مدل‌ای پی سی انتقال تکنولوژی و فناوری در بخش صنعت نفت و گاز است.
اگر سرمایه گذاری نکنیم باید در انتظار گنبدهای خالی باشیم
اسدالله قره خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس هم سرمایه گذاری بیشتر در زیر ساخت‌های میادین نفتی را ضروری می‌داند و به قدس می‌گوید: بازارهای بین المللی ایران در بخش نفت و گاز است؛ ضمن اینکه بخش عمده‌ای از چاه‌ها و مخازن ما در میادین مشترک واقع شده‌اند، میادینی که کشورهای مقابل با جذب سرمایه کمپانی‌های بزرگ نفتی بشدت روی آن‌ها سرمایه گذاری می‌کنند تا هر چه بیشتر نفت و گاز استخراج کنند، پس از لحاظ زمانی هیچ فرصتی نداریم و باید هرچه زودتر به سرمایه گذاری در این میادین و دیگر مخازن خودمان بپردازیم.
البته بدین منظور باید از سرمایه‌های شرکت‌های بزرگ خارجی استفاده شود.
نماینده مردم علی آباد در مجلس علاوه بر سرمایه گذاری انتقال تکنولوژی و دانش فنی روز را نیاز صنعت نفت کشور برای اکتشاف و بهره برداری بیشتر از میادین نفت و گاز می‌داند و می‌گوید: با اینکه ایران از لحاظ ذخایر گازی جزو اولین کشورها در دنیاست، اما فاقد تکنولوژی ال ان جی است و دانش فنی آن را ندارد یا فاقد تکنولوژی برای انجام حفاری‌های افقی است، در حالی که کشورهایی مانند عربستان و قطر از طریق شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا حفاری‌هایی افقی به وسعت 15 کیلومتر انجام می‌دهند، پس ضرورت دارد ما هم از تکنولوژی و فناوری روز برای توسعه نفت و گاز خود استفاده کنیم.
وی میزان سرمایه گذاری برای توسعه زیرساخت میدان‌های مشترک نفتی را درحال حاضر حدود 14 درصد عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر چه این رقم نسبت به گذشته که حدود 6 درصد بوده کمی رشد داشته است، اما به هیچ وجه کافی نیست، در واقع سرمایه گذاری صد میلیارد دلاری در این بخش حداقل چیزی است که می‌توانیم با آن به هدف مورد نظر دست پیدا کنیم و اگر این اتفاق نیفتد به احتمال قوی برای 10 تا 20 سال بعد باید گنبدهای خالی از نفت و گاز را شاهد باشیم. نکته دیگر اینکه چاه‌های موجود زنده هستند و چنانچه از فشار و دما بیفتند و خاموش شوند دیگر براحتی نمی‌توان آن‌ها را زنده کرد. یعنی برای احیای آن‌ها چندین برابرامروز باید هزینه کنیم تا بتوانیم نفت استخراج کنیم .
ضرر سالانه 2 میلیارد دلاری از میدان‌های مشترک
کارشناس انرژی و عضو سابق اتاق بازرگانی ایران هم چنین نگاهی دارد و به قدس می‌گوید: باید منافع ملی را دید و هر جور شده روی صنعت نفت سرمایه گذاری لازم صورت بگیرد .
دکتر سید حمید حسینی با اشاره به اینکه از 155 میلیارد بشکه نفت قابل استحصالی که داریم 85 میلیارد بشکه در میادین مشترک با عربستان، قطر، کویت، امارات و عراق واقع شده‌اند و این یکی از مشکلات ما در این بخش است، می‌افزاید: هر گونه کوتاهی برای سرمایه‌گذاری 100 میلیارد دلاری در زیر ساخت این میادین موجب می‌شود سالانه یک تا دو میلیارد دلار از درآمد کشور کم شود و کشورهای یاد شده از این منابع استفاده ببرند. وی با بیان اینکه هنوز 7 تا 10 فاز از پروژه توسعه پارس جنوبی تکمیل نشده است، تصریح می‌کند: با تکمیل و بهره برداری از این فازها سالانه 125 میلیارد دلار درآمد برای کشور ایجاد می‌شود .
وی با اشاره به ضرورت سرمایه گذاری خارجی در زیرساخت‌های صنعت نفت و گاز، می‌گوید: خوشبختانه با همه اختلافاتی که بوده مدل جدید قراردادهای نفتی به تصویب رسیده است و اگر عملیاتی شود تا پایان سال حداقل چند میدان نفتی به مزایده گذاشته می‌شود و ما شاهد سرمایه گذاری خارجی در این میدان‌ها و استخراج بیشتراز آن‌ها خواهیم بود وگرنه مجبوریم باز حسرت بخوریم که قطر دو برابر ما از میادین مشترک در پارس بهره برداری می‌کند یا عربستان در میدان فرزاد روزانه 300 میلیون فوت برداشت می‌کند و ما هیچ.
خلاصه کلام اینکه برای همیشه نمی‌توان به مردم گفت عقب افتادیم و توان مالی و فنی و تکنولوژی برای بهره برداری بهتر از میادین خود نداریم، از این رو تا جایی که ممکن است باید تلاش کنیم از این وضعیت عبور بکنیم و 100 میلیارد سرمایه گذاری در زیر ساخت‌ها حداقل رقمی است که ما بتوانیم میادین مشترک را از وضعیت کنونی نجات بدهیم .
نظر شما