به گزارش قدس آنلاین به نقل از حوزه، حضرت آیت الله مکارم شیرازی در تبین جایگاه حرّیت و آزادگی در سیره امام حسین علیه السلام آورده اند : اهمیت مسألۀ آزادی در مکتب آزادی بخش اسلام[1] و نفرت اسلام از سلب آزادی با مراجعۀ به آموزه های اسلامی غیر قابل انکار است[2]، بدین نحو که خداوند متعال آزادی تکوینی به ما داد و در راستای آن با تشریع خود آن آزادی را تداوم بخشید و از ما خواست تا تشریعاً آزادی در مسیر زندگی را تطبیق با آزادی تکوین و ابتدای خلقت کنیم.[3]
لذا پیامبران و جانشینان آنها چون اسوه آزادی و نمونه اتم(کامل) شهادت در راه خدا بوده اند.[4] آمدند، تا عوامل حبس و سلب آزادی را از بشر بردارند و با باز کردن غل و زنجیر اسارت ها، نسیم آزادی را بر روان های فسرده و فرسوده بدمند، و نغمه حریّت را ساز کنند، زنجیر جهل و نادانی، بتپرستی، تبعیضات و زندگی طبقاتی و غیره را از دست و پا و دوش و گردن این انسان بردارند.[5]
اینچنین است که آزادگی و شجاعت و دفاع از دین و ارزش های اسلامی با نام حسین علیه السلام عجین شده است.[6] وهدف آن حضرت از این قیام و آن شهادت این است که ما هم از آن سرور آزادگان در مقولۀ حریت الگو بگیریم.[7] به تعبیر شاعر؛
حسین مظهر آزادگی و آزادی است خوشا کسی که چنینش مرام و آیین است.[8]
جاودانگی کربلا در پرتو حریت و آزادگی امام حسین علیه السلام
پیکار خونین در جهان بسیار بوده که با گذشت چند ماه و چند سال به دست فراموشی سپرده شده است و با گذشت ماه و سال، گرد و غبار نسیان بر آن پاشیده می شود، [9] اما به راستی چرا نام و تاریخ امام حسین علیه السلام هرگز فراموش نمی شود.؟[10]
زیرا او در راه حق و عدالت و آزادگی، در راه خدا و اسلام، در راه نجات انسان ها و احیای ارزش های مردمی، شربت شهادت نوشید؛[11] آیا این مفاهیم هیچگاه کهنه و فراموش می گردد؟.[12]
حال آنکه خاطره جانبازی آنان که در راه خدا و آزادی انسانها، در راه شرف و فضیلت همه چیز خود را فدا کردند فراموش نخواهد شد؛ زیرا، خدا، آزادی، شرف و فضیلت کهنه شدنی نیست؛ امام حسین علیه السلام و یارانش سر سلسله این مجاهدان بودند.[13]از این رو آن حضرت متعلق به یک عصر و یک قرن و یک زمان نبوده، بلکه او و هدفش جاودانی است.[14]
به تعبیر زیبای شاعر:
باز در خاطره ها، یاد تو ای رهرو عشق شعله سرکش «آزادگی» افروخته است!.[15]
حریت؛ شاکلۀ کلیدی شعار«مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت»
گفتنی است برخی افراد می خواهند به هر قیمتی زنده بمانند، حتی اگر ذلیل و اسیر و توسری خور و بدبخت باشند، بالاترین ارزش در نظر آنها زنده بودن به هر قیمتی است. اما برخی افراد، ارزش های ما فوق حیات دارند مانند آزادگی، عزت و آبرومندی و تقوا، اینها ارزش هایی است که از زندگی هم بالاتر است. اگر اینها از دست برود زندگی برای انسان باشرف ارزشی نخواهد داشت. اینها ارزش های والایی است که افراد مادی گرا اینها را نمی فهمند. آنها می گویند که انسان باید در هر حالتی زنده باشد اما افراد آزاده اینگونه فکر نمی کنند.[16]لذا مردم غالباً از ترس ذلت ذلیل می شوند، و از ترس ظلم تن به ظلم و ستم میدهند و جباران و ظالمان نیز از همین نقطه ضعف استفاده می کنند.[17]
لیکن از سوی دیگر این شعار امام حسین علیه السلام در کربلا که فرمود: «موت فی عز خیر من حیاة فی ذل؛ مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت است!»؛[18]،[19]میتواند سراسر تاریخ بشر را روشن سازد، و به استعمار و استثمار و بردگی انسان ها پایان دهد.[20]
زیرا خدا می خواست نهال اسلام با این خونهای پاک آبیاری شود و دشمنان اسلام و منافقان قسم خورده رسوا گردند.[21]و مکتبی ساخته شود که آزادی خواهان جهان در طول تاریخ در آن درس آزادگی و افتخار بیاموزند و بدانند «مرگ با عزت و افتخار، بهتر از زندگی ننگین است».[22]
حماسه کرامت انسانی در نهضت حسینی
نباید فراموش نمود که فریاد اسلام، فریاد کرامت و آزادی است[23] و یکی از گناهان نابخشودنی در اسلام سلب آزادی و حریت از انسان ها و تبدیل آنها به یک متاع است،[24] زیرا اسلام کانون کرامت انسانی است و منادی عدل و مساوات و برابری انسانها و حریت و آزادگی و تقوا و مکارم اخلاق و آگاهی و آزاد اندیشی است.[25]
اینگونه است که سرور آزادگان حضرت سید الشهداء علیه السلام در زمین کربلا وقتی لشکر عمر سعد به جانب خیمه ها حمله ور شدند و میان آن حضرت و خیامش فاصله انداختند، خطاب به آنها فرمود: «ان لم یکن لکم دین فکونوا احرارا فی دنیاکم»: «اگر دین هم ندارید و اعتقادی به مبدأ و معادی ندارید شما انسانید لااقل در دنیای خود آزاده باشید!».[26]
به تعبیر شاعر؛ «ابتدا قانون آزادی نویسد در جهان بعد از آن با خون هفتاد و دو تن امضا کند».[27]
بی شک امام علیه السلام با این شعار خود، دشمن را شرمنده کرد؛ زیرا در میدان نبرد، نظامیان در برابر هم قرار دارند و غیر نظامیان مخصوصاً زنان و کودکان طرف نیستند، حمله به آنها نهایت ناجوانمردی و نشانه پستی حمله کننده است.[28]
ولی در واقع، این شعار پیامی فراتر از اینها دارد، این شعار همه جهانیان را مخاطب می سازد و به آنها می گوید حتی اگر تابع دین و مذهبی نیستید، اصول انسانیت و شرافت انسانی و اخلاق بشری را فراموش نکنید، در واقع این همان شعار رعایت «حقوق بشر» است که امروز سخن از آن بسیار می گویند و کمتر عمل می کنند.[29]
به تعبیر شاعر« بد تشنه عدالت و آزادی بشر آن العطش که از دل پر سوز می کشید».[30]
سعادت و پیروزی؛ مرهون حریت و آزادگی
بی تردید جامع همه صفات در حد کمال و سعادت، حریت و آزادگی است،[31]،[32] اینچنین است که پیامبر (صلی الله علیه وآله) به مردم حریت داد و آنها را از گرداب فساد به ساحل فلاح رسانید.[33]
لیکن در دوران بنی امیه و به کارگیری افراد فاسق، این آزادی از مردم سلب گردید؛ حضرت امیرمؤمنان علی علیه السلام در یک پیشبینی شگفت آور از این واقعه خبر داد: «من از این اندوهناکم که سرپرستی حکومت این امت به دست این بیخردان و نابکاران (بنی امیه) افتد. بیت المال را به غارت ببرند، آزادی بندگان خدا را سلب کنند وآنها را برده خویش سازند، با صالحان نبرد کنند و فاسقان را همدستان خود قرار دهند».[34]،[35]
اگر چه در واقعۀ کربلا و با شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش و اسارت همسر و خواهر و دخترانش ، پرده از چهره ننگین حاکمان ظالم و بی ایمان بنی امیه برداشته شد و جهان اسلام بر ضد آنها قیام کردند و اینچنین درس آزادگی را از مکتب امام حسین علیه السلام فراگرفتند.[36]
البته ممکن است برخی ایراد کنندگان در حقیقت معنی «پیروزی» تصور کنند امام حسین علیه السلام در کربلا شکست خورد، زیرا خود و یارانش شهید شدند، در حالی که می دانیم او به هدف نهائیش که رسوایی بنی امیه و بنیان گذاردن مکتب آزادگی، و درس دادن به همه آزادگان جهان بود رسید، و هم اکنون به عنوان سرور شهیدان عالم (سید الشهداء) و سر سلسله[37]آزادگان جهان انسانیت، بر افکار قشر عظیمی از انسانها با پیروزی حکومت می کند.[38] ،[39]
سخن آخر
در خاتمه باید گفت از آنجا که قیام عاشورا با مفاهیمی والا همچون آزادگی...گره خورده است،[40]لذا باید اذعان نمود حقیقت آزادی و حریت همین است، نه آن آزادی غربی[41] از قبیل آزادی جنسی، فحشا، قمار، شرب مسکر [42]، شکستن مرزها و کسب آزادی مطلق [43]و آزادی بی قید و شرط که هیچگاه سعادت انسان ها را تأمین نمی کند[44]و مشتمل بر انواع اسارت ها است.[45]
بلکه حقیقت حریت همان واقعه ای است که در روز عاشورای سال 61 هجری روی داد، شعله ای بر جان ها زد و سوگ و ماتم را قرین خویش ساخت. همراه با درس های بزرگ آزادگی و آرمان خواهی و دفاع از شرف و اعتقاد تا پای جان.[46]
لذا اینان، ستارگان فروزانی هستند که در ظلمت کده حکومت دژخیمان تاریخ می درخشند و درس شهامت و آزادگی و ایمان به وعده های الهی را به همگان مخصوصا جوانان می آموزند.[47] هم چنین این خون پاک ومقدس در جوی تاریخ بشر، و در رگهای انسان های آزاده و با ایمان نیز جریان دارد، و با آن، خطوط حریت و آزادگی بر پیشانی رهروان این راه ترسیم می گردد.[48]
پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
[1] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج2 ؛ ص27.
[2] همان ؛ ص28.
[3] همان ؛ ص34.
[4] اهداف قیام حسینی ؛ ص9.
[5] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج2 ؛ ص24.
[6] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص56.
[7] اهداف قیام حسینی، ص: 10.
[8] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، ص: 699.
[9] پیام قرآن ؛ ج10 ؛ ص133.
[10] فلسفه شهادت، ص: 14.
[11] احکام عزاداری ؛ ص19.
[12] فلسفه شهادت، ص: 14.
[13] یکصد و پنجاه درس زندگی (فارسی) ؛ ص.21
[14] فلسفه شهادت ؛ ص13.
[15] همان ؛ ص22.
[16] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛ 1394/03/07.
[17] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص520.
[18] بحارالانوار، ج 44، ص 192 و مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 75- 76.
[19] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص520.
[20] همان.
[21] همان؛ ص 521.
[22] همان.
[23] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج2 ؛ ص32.
[24] تفسیر نمونه ؛ ج21 ؛ ص422.
[25] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج6 ؛ ص57.
[26] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین)، ج2، ص: 33.
[27] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص702.
[28] همان ؛ ص522.
[29] همان.
[30] همان؛ ص700.
[31] خصال، ج 1، ص 284، ح 33.
[32] پیام امام امیر المومنین علیه السلام ؛ ج9 ؛ ص624.
[33] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج2 ؛ ص28.
[34] نهج البلاغه، نامه 62.
[35] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، ص: 163.
[36] همان ؛ ص352.
[37] تفسیر نمونه ؛ ج23 ؛ ص466.
[38] ر.ک؛ تفسیر نمونه؛ ج 19؛ ص 187 به بعد؛ ذیل آیه 171 سورۀ صافات.
[39] تفسیر نمونه، ج23، ص: 467.
[40] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ حرم حضرت معصومه(س)؛1393/08/13.
[41] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج2 ؛ ص31.
[42] مشکات هدایت ؛ ص217.
[43] پاسخ به پرسشهای مذهبی ؛ ص56.
[44] سوگندهای پر بار قرآن ؛ ص449.
[45] اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (خطبه متقین) ؛ ج2 ؛ ص31.
[46] عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها ؛ ص61.
[47] همان ؛ ص585.
[48] همان ؛ ص525.
نظر شما