گروه «اقتصاد» قدس آنلاین/ اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزه های فشار و متعاقبا تلاش برای بی اثر کردن آن وتبدیل به فرصت؛ که قطعا باور و مشارکت همگانی و اعمال مدیریت های عقلانی و مدبرانه پیش شرط و الزام چنین موضوعی است. اقتصاد مقاومتی با تاکید برروی مزیت های تولید داخلی درصدد است نوعی خود اتکایی را به جامعه تزریق کند تا اقتصاد کشور از یک اقتصاد منفعل و وابسته به اقتصادی پویا و بالنده تبدیل شود.

دولت 120 پروژه ای که در راستای اقتصاد مقاومتی است را اجرایی نکرده است/ تیم اقتصادی دولت با اقدامات نمایشی فقط رفع تکلیف می کنند/ اهتمام به خرید کالای داخلی و محرومیت زدایی از اقدامات خوب آستان قدس برای تحقق اقتصاد مقاومتی است

بیش از شش ماه از نامگذاری سال 95 با عنوان "اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل گذشته است قدس آنلاین در گفتگوی پیش رو با دکتر عبدالملکی  کارشناس ومدرس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) به بررسی عملکرد دولت در شش ماهه گذشته و تحلیل فعالیت های انجام شده در راستای تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی پرداخته است.

با توجه به اینکه مقام معظم رهبری از چندین سال پیش به  موضوع اقتصاد مقاومتی در راستای مقابله با تهدیدات اقتصادی دولت بسیار تاکید می کردند به نظر شما علت اینکه امسال به این عنوان نامگذاری شد چیست؟

یقینا حاکمیت که نود درصد آن شامل دولت و قوه مجریه می شود و ده درصد باقیمانده که عوام الناس یا توده مردم هستند در کنار نخبگان اجرا کنندگان و زمینه سازان تحقق اقتصاد مقاومتی به شمار می روند. بدیهی است با توجه به اینکه رفتارهای مردم ناظر به عملکرد دولت است از این رو مردم همانند حاکمان خود رفتار می کنند. بهتر است بگوییم اصولا رفتار مردم در چارچوب اقتصاد مقاومتی ناشی از نوع عملکرد مدیران، دولتمردان و  برنامه ریزی و زمینه سازی آنها  برای حضور مردم در عرصه اقتصاد مقاومتی است. به همین  جهت است که نقش حاکمیت و در راس آن قوه مجریه ودولت بسیار اساسی و کلیدی است. مقام معظم رهبری که از نیمه دوم دهه 80 بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح نمودند و  مسائلی از قبیل تهدید اقتصادی یا جنگ اقتصادی را به مسئوولان و مردم هشدار می دادند؛ درصدد بودند تا با آماده سازی فضا از نظر روانی و تئوریک دولت و جامعه را به سوی تحقق اقتصاد مقاومتی سوق دهند که این مساله را از سال 92 به عنوان قانون و الگویی اقتصادی به نام اقتصاد مقاومتی مطرح نمودند. متاسفانه از سال 92 تا پایان سال 94 هیچ اتفاق خاصی در زمینه تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی شکل نگرفت از این رو مقام معظم رهبری چون ضرورت انجام چنین اقدام سرنوشت سازی را در برنامه اقتصادی کشور و تاثیر آن بر سرنوشت ملت و انقلاب اسلامی را احساس کردند، برای تاکید هرچه بیشتر در این زمینه و تحقق هر چه سریع تر آن سال 95 را به نام ا"قتصاد مقاومتی، اقدام وعمل "نامگذاری کردند. در واقع هنگامی که بعد ازچند سال ازگذشت تاکید و طرح مساله اقتصاد مقاومتی به عنوان اصلی ترین الگوی اقتصادی کشور هیچ فعالیتی در این باره صورت داده نش مقام معظم رهبری امسال را به این عنوان نامگذاری کردند.

بنابراین به نوعی می توان گفت که هدف از نامگذاری امسال توصیه وتاکید به تحقق اقتصاد مقاومتی و جدی گرفتن آن از سوی دولت بوده است؟ نظر شما درباره مجموعه عملکرد دولت در این شش ماهه سال 95 چیست؟

نامگذاری امسال به " اقتصاد مقاومتی، اقدام وعمل " و تاکید هر چه بیشتر به این موضوع بیانگر آن است که متولیان امر اهتمامی به اجرای آن نداشته و در این زمینه بسیار کم کاری کرده اند. به نظر می رسد مقام معظم رهبری با هدف گوشزد کردن این کم کاری و تاکید بر عزم جدی ملت و مسئوولین سال 95 را چنین نام نهادند. دولت در ابتدای امسال با طرح چندین پروژه در راستای تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی که البته ایرادهای بسیاری بر آن وارد شد از اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی یاد کرد. دولت  یازدهم که در ابتدای سال 120 پروژه ای که راستای اقتصاد مقاومتی مطرح کرده بود را عملا اجرا نکرد (که بعضا پروژه های کلی و مساله دار هستند) بنحوی که اگر بابت این 120 پروژه از وزارت خانه های مختلف درخواست گزارش شود که بعد از گذشت نزدیک به هفت ماه از سال جاری چه مقدار از این پروژه ها پیشرفت داشته اند علی القاعده جواب خاصی از آنها دریافت نمی کنید. بی تردید عدم پاسخگویی آنها بدین معنا است که تقریبا هیچ کاری انجام نشده است بنابراین به تبع آن هنگامی که دولت به ضرورت اجرای اقتصاد مقاومتی اعتقادی نداشته باشد و یا علاقه ای به اجرای آن نداشته باشد بیانگر آن است که دولت فعالیت قابل قبولی در این باره نداشته است. بدیهی است هنگامی که دولت تعهدی به اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی ندارد مردم نیز به این مهم توجه نمی کنند چرا که وقتی دولت به تحقق اقتصاد مقاومتی علاقه نداشته باشد برای ایفای نقش مردم نیز ریل گذاری نمی کند حتی در مواردی نیز منجر به ایجاد ناامیدی در این زمینه در مردم شده است بنحوی که اتفاقات منفی که توسط دولت رقم زده شده منجربه این مساله ناگوار شده که اقدام و عمل در حوزه اقتصاد مقاومتی مهم تلقی نشود. هنگامی که دولت در بسیاری از زمینه های اقتصادی اعم از جریان فیش های نجومی جدیت خاصی ندارد و با وجود تاکیداتی که مقام معظم رهبری؛ دلسوزان نظام و ملت زحمتکش داشتند از کنار آن به راحتی عبور کردند آیا می توان به ورود مردم در این حوزه امیداور بود؟ ورود دولت در مساله fatf یا در حوزه قراردادهای نفتی که منجر به وابستگی کشور به جهان غرب و شکنندگی هر چه بیشتر اقتصاد کشور می شود و عزت و شرف ملت را در سطح بین الملل زیرسوال می برد عامل رکود و خمیدگی عملی و اقدامی از سوی مردم در زمینه تحقق اقتصاد مقاومتی است. در جمع بندی موارد یاد شده به این مساله می رسیم که در شش ماه گذشته مساله خاصی در تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی صورت نگرفته است.

با توجه به اینکه حضرتعالی نقش مردم را در این زمینه پررنگ عنوان کردید لطفا بفرمایید بهترین راهکار برای ورود مردم به جریان سازی اقتصاد مقاومتی و عملیاتی کردن آن چیست؟

 بنده مهمترین پیشنهادی که به ملت شریف ایران وجریانهای انقلابی دارم این است که به هیچ عنوان منتظر اقدام دولت نباشند، بنابراین خود به صورت تکی و جمعی در این زمینه فعال شوند و با شناسایی نقش خود در حوزه اقتصاد مقاومتی مسیر را برای تحقق آن هموار کنند. این مساله به همه ملت ایران از زنان خانه دار تا صنعتگران؛ تجار؛ معلمان و ...مربوط است. یقینا جریان های فکری و فرهنگی اعم از اساتید، بسیجیان و جریان های سیاسی انقلابی، دانشجویان؛ طلاب، خبرنگاران و رسانه ها و ...مسئوول تبیین الگوی مطلوب رفتاری جامعه هستند. ما زمانی می توانیم از زنان خانه دار، دانشجویان، کشاورزان و دانش آموزان انتظار داشته باشیم که در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی ایفای نقش کنند که گروه های فکری و فرهنگی با شناساندن و یادآوری نقش های اقشار مختلف آنها را به این مهم رهنمون کنند. متاسفانه نه تنها دولت درراستای وظایف دستگاه های خود در اجرای اقتصاد مقاومتی فعالیت قابل توجهی ارائه نداده است درخصوص شناساندن وظایف اقشار مختلف مردم نیز اقدام خاصی انجام نداده است. بنابراین از این رو نقش جریان های فکری – فرهنگی و انقلابی در این حوزه بسیار حائز اهمیت است. اگر این جریان ها که اکثریت آنها به ضرورت اقتصاد مقاومتی واقف هستند وارد عمل شوند دولت و دولتمردان نیز مجبور می شوند که بر ریل اقتصاد مقاومتی حرکت کنند.

یکی از مسائلی که می تواند منجر به تحقق اقتصاد مقاومتی شود استفاده از کارشناسان خبره اقتصادی در بخش دولت است به نظرشما دولت تا چه حد از این مهم بهره برده است؟

اجرای اقتصاد مقاومتی نیازمند تیم کارشناسی در سطوح مختلف است که بتوانند با نظریه پردازی، تنظیم سیاست های کلی و طراحی اقدامات خرد و کلان اقتصاد مقاومتی را عملیاتی کنند. یعنی در اقتصاد مقاومتی به این سطوح  از کارشناسی نیازمند هستیم. متاسفانه دولت به طور کلی همانند دولت های پیشین اعتقادی به انجام کار کارشناسی ندارد. کارشناسان سه حوزه یاد شده غیر از مدیران ومجریان دولتی به شمار می روند. از سوی دیگر دولت اصولا به دنبال تقویت نگاه کارشناسی در سطوح خود نیست و بخش کثیری از کارشناسان و اقتصاد دانان کشور از این حوزه به دور نگه داشته شده اند. به یاد دارم دولت در پاره ای از اوقات که درصدد استفاده از کارشناسان اقتصادی (در سایر حوزه های اقتصادی) بوده با انتشار اطلاعیه و اعلام معاون رئیس جمهور مبنی براینکه صاحب نظران نظرات خود را برای دولت ارسال کنند از کارشناسان کمک خواسته است!  در واقع این حرکت دولت در استفاده از کارشناسان به مثابه رفع تکلیف از خود در راستای بهره برداری از دیدگاه های کارشناسی است. این موضوع را می توان به اینگونه تشبیه کرد که بیماری اطلاعیه بدهد من بیمار هستم! پزشکان محترم نسخه پیشنهادی خود را برای بنده ارسال کنند!! در واقع چنین تقاضایی از بیمار نشان می دهد که وی اعتقاد خاصی به کمک گرفتن از پزشک ندارد در غیر این صورت خود از مشورت پزشکان و نحوه درمان آنها برای رفع مشکل خود استفاده می کرد. متاسفانه دولت در همه زمینه ها به طور کلی رویکرد خاصی به کارشناسان ندارد و تنها به صورت رفع تکلیفی به این موضوع نگاه می کند. در مساله اقتصاد مقاومتی مشکل دو چندان می شود. دولت به کسانی که در سطوح مختلف توان تولید رویه، برنامه یا اقدام عملی خرد در حوزه اقتصاد مقاومتی دارند مراجعه نمی کندد، همچنین کسانی که متولی این موضوع در داخل دولت هستند افرادی به شمار می روند که بعضا هیچ اعتقادی به اقتصاد مقاومتی با مبانی و چارچوب مطرح شده ندارند و در واقع اقتصاد مقاومتی را مصادره به مطلوب می کنند. بنحوی که مفاهیم و نظریه هایی که بدان اعتقاد و علاقه دارند را به نام اقتصاد مقاومتی مطرح می کنند. مسلما این رویه به معنای تحریف مفهوم اقتصاد مقاومتی است. این دو مساله عملا باعث شده در درون دولت چیزی به نام  زیر ساخت دانش محوراصلی اقتصاد مقاومتی نداشته باشیم.

چرا دولت اهتمام خاصی به مساله تولید ملی ندارد و راهکارهای شما برای تحقق این مهم چیست؟

تولید ملی رکن اقتصاد مقاومتی است بنابراین  موضوع ریزی نیست بلکه موضوع مهم؛ کلان و راهبردی است که نیازمند برنامه ریزی بسیار جدی در چارچوب و مبانی، برنامه ها و سیاست های اقتصاد مقاومتی است. افزایش هر چه بیشتر تولید ملی نیازمند تنظیم و تقویت شش دسته از عوامل دراین حوزه است. اولین عامل بازار است. بازار تولیدات ایرانی به دو گروه بازار داخلی و خارجی تقسیم می شود. تقویت بازار داخلی منوط به کاهش کالاهای غیر ضروری و ریشه کنی قاچاق است. این مهم محقق نمی شود مگر از ورود کالاهایی که مشابه آن در کشور ساخته می شود جلوگیری شود. تقویت بازار خارجی نیز نیازمند بازاریابی و بازار گشایی در کشورهایی است که دارای ظرفیت شرکای راهبردی با ایران هستند همانند کشورهای همسایه، شمال آفریقا، جنوب آسیا؛ امریکای لاتین و آفریقا که به لحاظ تجاری شرکای مهمی برای ایران به شمار می روند. دومین عامل مورد نیاز ما نیروی انسانی است. نیروی انسانی اولیه ای که نیروی کار به شمار می روند. هم اکنون  29 میلیون نیروی کار در کشور وجود دارد و 10 میلیون نفر از آنها دانش آموخته های دانشگاه ها هستند که باید  توان؛ مهارت و بهره وری آنها تقویت شود. سومین عامل "مواد اولیه" است که ایران به لحاظ ذخایر مواد اولیه تقریبا بی نیاز از جهان است. این مواد اولیه که شامل محصولات کشاورزی، معادن و در بخش سوم در بین معادن دارای یک معدن مهم به نام نفت و گاز است نیازمند سازماندهی؛ ارتقای کیفیت و برنامه ریزی می باشد تا این منابع در چرخه تولید قرار بگیرند. اولین گام در این مهم هم خودداری از خام فروشی است. چهارمین عامل مورد نیاز ما "ایجاد سرمایه" است که  کشور از منابع سرمایه ای خوبی برخوردار است. بنحوی که بیش از هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور وجود دارد که 85 درصد آن دراختیار شبکه بانکی است  که می تواند به صورت سرمایه در اختیار تولید قرار داده شود. البته لازم به ذکر است دراین حوزه ما نیازمند اصلاحات جدی هستیم به این معنا که منابع سرمایه ای هنگفت یاد شده در اختیار تولید قرار داده نشده ومتاسفانه به بخش های غیر مولد اقتصادی هدایت می شود که تورم زاست. از این رو اصلاح و تقویت  قوانین بانکداری، بازار سرمایه و نظام مالی الزامی است. پنجمین عامل در این زمینه تقویت دانش و فناوری است که خوشبختانه به لحاظ نیروی خلاق و متخصص مشکلی نداریم. یک میلیون نیروی متخصص علمی در کشور وجود دارد که می توانند در فضای تقویت اقتصاد دانش بنیان و فناوری به صورت جدی وارد عمل شوند بنحوی که بسیاری از این افراد دارای استانداردهای بین المللی هستند و جزء برترین های حوزه خود در جهان به شمار می روند. یقینا در این حوزه باید سازوکار امر به نحوی اصلاح شود که به افزایش سرعت رشد دانش و فناوری منجرشود و به سمت تولید هدایت شود. به عنوان مثال تقویت تولید نیازمند ارتقاء کیفیت محصولات است. خوشبختانه کشور از ظرفیت های خوبی برخودار است بنحوی که ما از دانش و فناوری مورد نیاز و افراد فن آور در داخل کشور که می توانند دانش مورد نیاز را تقویت کنند برخوردار هستیم اما متاسفانه از این افراد استفاده نمی شود یا از آنها حمایتی به عمل نمی آید. حمایت از شرکت های دانش بنیان، تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه؛ و فرهنگ نوآوری  بسیار حائز اهمیت است که باید در برنامه های تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار داده شود. ششمین عامل در تقویت تولید ملی تقویت فرهنگ تولید است بگونه ای که از فرهنگ تولید می توان به عنوان عامل حاکم برپنج عامل دیگریاد کرد. مسلما اگر بی توجهی به فرهنگ تولید به معنای آن است که تولید ملی برای ما ارزش و هدف محسوب نمی شود. نیروی کاری که به فرهنگ تولید اهتمامی نداشته باشد برای افزایش بهره وری تلاش نمی کند. اگر حاکم بر منابع طبیعی باشند تلاشی برای هدایت آنها به سمت تولید داده نمیشود بنابراین خام فروشی خواهیم داشت و در بخش علم و فناوری نیز به هدر رفتن توان علمی دانشمندان کشور بی توجهی می شود. اگر بی توجهی به فرهنگ تولید در نظام بانکی کشور ریشه دوانده باشد منابع و سرمایه کشور به سمت های غیر تولید اعم از واردات، دلالی و قاچاق هدایت می شود. اگر به فرهنگ در حوزه تجارت بی توجهی شود  یقینا واردات کالای خارجی مساله چندان خاصی به شمار نمی رود و اهمیتی به از دست رفتن بازارهای خارجی خود نخواهیم داد! بی تردید همه عوامل یاد شده به دلیل بی توجهی به فرهنگ تولید در کشور است.

یکی از مسائلی که اجرای اقتصاد مقاومتی را به تاخیر می اندازد قاچاق کالا و مفاسد اقتصادی است تحلیل شما در این باره چیست؟

یکی از موارد تخریب کننده فرهنگ تولید عدم مبارزه جدی با مفاسد اقتصادی است. هنگامی که مردم و جوانان  کار آفرین، خلاق ونورآور مشاهده می کنند که مفسدان اقتصادی شیره اقتصاد کشور را می مکند و جریانی برای مبارزه با آنها در کشور وجود ندارد بنحوی که روز به روز فربه تر می شوند این جوانان انگیزه خود را برای تولید از دست می دهند و فرهنگ تولید در نتیجه افزایش مفاسد اقتصادی تخریب می شود. اینکه ده ها مورد فیش های حقوقی نجومی مطرح می شود و کسانی که باید در این باره شدت عمل نشان داده و با نجومی خواران برخورد کنند حرکت قابل توجهی ارائه نمی دهند منجر به دلسردی جوانان خلاق و باهوشی می شود که با ایده های ناب فارغ التحصیل شده و آماده ورود به عرصه های اقتصادی هستند بنابراین از خود به خود انگیزه اشان  را از دست می دهند  و احساس یاس برآنها مستولی می شود. متاسفانه کسانی که بر منابع بیت المال چنبره می زنند و ماهیانه ده ها میلیون تومان حقوق می گیرند (اگر نگوییم غیر قانونی است حتما بی انصافی است) و کسی با این بی انصافی برخورد جدی نمی کند منجر به کشتن روحیه کار و خلاقیت در مردم می شوند. حال دولت در تحقق اقتصاد مقاومتی ملزم است برای شکوفایی و کارآمدی شش عامل یاد شده برنامه ریزی داشته باشد. لازم به ذکر است که قرار نیست دولت تنها مجری این مساله باشد در حالی که اتفاقا مردم مهمترین مجریان تحقق اقتصاد مقاومتی هستند به شرطی که دولت امکانات مورد نیاز را فراهم کند و با تعریف نقش برای آحاد جامعه درحین عملیات مردمی از آنها پشتیبانی کند. به عنوان مثال هنگامی دولت نظام بانکی را اصلاح می کند که بند 9 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی که 850 هزار میلیارد تومان منابع سرمایه ای بانک ها را به سمت مردم سوق دهد که مردم با تسهیلات یاد شده  کسب و کار خود را رونق داده؛ کشاورزی، صنعت، خدمات و ...را تقویت کنند. هنگامی که دولت در برابر قاچاق می ایستد یعنی فضا را برای نقش صحیح مردم در تحقق اقتصاد مقاومتی میسر می کند.

تولیت جدید آستان قدس در راستای تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی اقدامات قابل توجهی را در دستور کار قرار داده و به زیر مجموعه های این نهاد مقدس و معنوی ابلاغ کرده اند به نظر شما ورود آستان قدس رضوی در این موضوع تا چه حد می تواند مثمرثمر باشد؟

خوشبختانه در ماه های اخیر شاهد حرکت های قابل توجه واخبار خوبی از آستان قدس رضوی بوده ایم که امیدواریم مسیر مورد نظری که با همت تولیت محترم آستان، آیت الله رئیسی آغاز شده به صورت عمیق تر و جدی تر دنبال شود. اینکه آستان قدس به بخش های مختلف خود بخش نامه داده و آنها را ملزم به خرید کالای داخلی کرده است امر بسیار مبارکی است در حالی که متاسفانه بسیاری از نهادهای دولتی و نهادهای رسمی غیر دولتی اهتمامی به خرید کالای داخلی ندارند بلکه بر خرید کالای خارجی اصرار دارند. آستان قدس فعالیت های دیگری را نیز در ماه های اخیر دنبال کرده که از آن جمله می توان به موضوع محرومیت زدایی اشاره کرد. با توجه به اینکه بخش زیادی از منابع قدس موقوفات مردم برای امام رضا (ع) و حرم مطهر است چه خوب است که در بهره برداری از این موقوفات به مناطق محروم توجه شود که خوشبختانه این مساله در دستور کار آستان قرار گرفته است. به این معنا که آستان قدس بخشی از منابع سرمایه ای خود را به توسعه کسب و کار در مناطق محروم اختصاص داده که باعث حفظ موقوفات و تقویت منابع مالی آستان می شود و هم چرخ اقتصاد قشر محروم کشور را به حرکت در می آورد. قابل توجه است که رمز پیشرفت اقتصادی در تمامی اقتصادها تاکید بر تولیدات مربوط به محرومین و بهبود معیشت محرومین است. اگر سیاست گذاریها در راستای توجه به مردم روستایی و کم برخوردار قرار بگیرد و تولیدات خرد روستایی و صنایع کوچک و مشاغل خانگی تقویت شود در بلند مدت به شدت به نفع اقتصاد کشور خواهد بود واین سیاست ها در اقتصاد مقاومتی بسیار مورد تاکید قرار گرفته از این روست که در یکی از بندهای ده گانه اقداماتی که مقام معظم رهبری برای سال 95 مطرح نمودند بر تقویت صنایع کوچک بسیار تاکید کردند. اینکه آستان قدس تصمیم دارد که بخشی از منابع خود را در این قسمت هزینه کرد بسیار مفید به فایده و در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی خواهد بود. یکی دیگر از موارد قابل توجه آستان قدس در ماه های اخیر توجه به فرهنگ سازی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است بنحوی که با برگزاری نمایشگاه های مختلف ایرانی (در داخل آستان) که عمده آن حاصل دسترنج خانگی قشر محروم است گام موثری در تحقق اقتصاد مقاومتی برداشته شده است. فعالیتهای علمی نشریات آستان در راستای گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی نیز بسیار موثر است که یقینا لازم است دستگاه های دیگر نیز از آستان قدس الگو برداری کنند. امید می رود که تولیت محترم آستان با استفاده از مشاورین اقتصادی زمینه های لازم تحقق اقتصاد مقاومتی را از این مکان مقدس و نورانی آغاز نمایند.

برچسب‌ها

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.