در بیشکک، با نزدیک شدن موعد سفر رئیس جمهور ایران به قرقیزستان، کارشناسان قرقیز چشم‌انداز همکاری‌ها، تقویت روابط سیاسی دوجانبه، بهبود مناسبات در سایر حوزه‌ها و جست‌وجوی راه‌های توسعه همکاری‌های منطقه‌ای را دلیل سفر «روحانی» به بیشکک و دیدار با «آتامبایف» می‌دانند.
در این زمینه، خبرگزاری ملی قرقیزستان در مطلبی تحلیلی با ذکر دیدگاه‌های برخی کارشناسان قرقیز، به بررسی اهداف سفر رئیس جمهور ایران به بیشکک پرداخت.
با توجه به اینکه رئیس جمهور ایران برای دومین بار است که به قرقیزستان سفر می‌کند («الماس‌بیک آتامبایف» نیز چندی قبل با دعوت رسمی حسن روحانی در سپتامبر سال ۲۰۱۵ به ایران سفر کرده بود)، سران ۲ کشور مسائل مهم مربوط به همکاری‌های دوجانبه، چشم‌انداز همکاری تجاری- اقتصادی بین قرقیزستان و ایران و همچنین تحقق پروژه‌های مشترک زیرساختی را مورد بررسی قرار می‌دهند.
این در حالی است که در سفر آتامبایف به ایران نیز تعدادی اسناد مربوط به تقویت و توسعه همکاری‌ها و همچنین تعمیق مناسبات ۲ کشور به امضا رسید.
علاوه بر این، آتامبایف در سفر خود به تهران با رهبر ایران دیدار کرد و در این ملاقات بر توسعه آتی روابط دوجانبه بخصوص درباره راه‌های تحقق توافقاتی که طی مذاکرات رؤسای جمهور ۲ کشور بدست آمده به طور مفصل گفت‌وگو شد.
تاریخچه و وضعیت روابط دوجانبه ایران و قرقیزستان
ایران یکی از اولین کشورهایی بود که استقلال جمهوری قرقیزستان را به رسمیت شناخت و روابط دیپلماتیک بین ۲ کشور در تاریخ ۱۰ می سال ۱۹۹۲ برقرار شد.
در سال ۱۹۹۳ سفارت جمهوری اسلامی ایران در قرقیزستان راه‌اندازی شد و سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۴ قرقیزستان نیز سفارتخانه خود را در تهران باز کرد.
روابط دیپلماتیک بین قرقیزستان و ایران بعد از انجام سفرهای رؤسای جمهور و سایر مقامات ۲ کشور، توسعه یافت و تهران و بیشکک در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای مانند سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) و سازمان همکاری اسلامی نیز همکاری دارند.
از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۷ قرقیزستان و ایران روابطی ثابت و بدون تغییر داشتند و در آن پویایی خاصی وجود نداشت.
در سال ۲۰۰۷ «محمود احمدی‌نژاد» رئیس جمهور سابق ایران در چارچوب اجلاس سازمان همکاری‌های شانگهای در سفری رسمی به بیشکک آمد.
بعد از سال ۲۰۰۸ قراردادها و توافق‌نامه‌ها مربوط به همکاری دوجانبه در حوزه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری به طور فعالانه مطرح می‌شدند اما به خاطر رویدادهای سیاسی که در سال ۲۰۱۰ در قرقیزستان رخ داد، پویایی روابط بین ایران و قرقیزستان در حوزه‌های تجاری- اقتصادی و سیاسی کاهش یافت.
البته سفر رسمی حسن روحانی در سال ۲۰۱۳ به قرقیزستان، به روند فعال‌سازی همکاری بین ۲ کشور تحرک بخشید.
به نظر کارشناسان قرقیز، راهبرد سیاسی ایران نسبت به قرقیزستان بر اساس راهبرد کلی جمهوری اسلامی ایران نسبت به کشورهای آسیای مرکزی بنا شده است و هدف اصلی آن حفظ و توسعه تمام جهات همکاری می‌باشد.
نظر کارشناسان قرقیز درباره مناسبات ایران و قرقیزستان
«عدیل عثمان‌بتاف» کارشناس قرقیز در حوزه امور بین‌الملل معتقد است حوزه روابط قرقیزی- ایرانی در طی ۲۵ سال گذشته به صورت دوره‌ای درگیر نوسان بوده است.
وی در این باره می‌گوید: اگر در اوایل سال‌های ۱۹۹۰ روابط دوجانبه بین قرقیزستان و ایران آغاز و وارد مرحله شکوفایی شد و تا سال ۲۰۰۱ هم ادامه یافت، اما بعد از سال ۲۰۰۱ روابط بین ۲ کشور دچار رکود شد و این امر نیز همزمان با ورود نیروهای آمریکایی به افغانستان در چارچوب عملیات «آزادی غیرقابل شکست» و راه‌اندازی پایگاه هوایی «گانسی» در قرقیزستان بود که بعدها به پایگاه «ماناس» تغییر نام داد.
وی ادامه داد: به همین سبب، در بازه زمانی ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ روابط دوجانبه خیلی فعال نبود و حتی رو به سردی نیز می‌رفت که دلیل دیگر آن هم وجود تحریم‌های بین‌المللی شدید علیه ایران بود و با وجود آنکه گفته می‌شود این تحریم‌ها لغو شده، اما هنوز هم پابرجا هستند.
به گفته عثمان‌بتاف، این تحریم‌های شدید بین‌المللی تأثیرات نامطلوبی هم بر روی روابط ایران با دیگر کشورها و هم بر روی مسائل اقتصادی این کشور از جمله برای فروش نفت داشت.
وی افزود: بنابراین در این دوره، روابط دوجانبه بین قرقیزستان و ایران به برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی و ابتکارات تجارتی و اقتصادی محدود می‌شدند.
عثمان‌بتاف در ادامه گفت: حضور این کشور در قرقیزستان و تمایل برای ایجاد و تقویت روابط اقتصادی- تجاری و همکاری بین‌المللی در فضای ژئوپلیتیکی آسیای مرکزی، چشم‌انداز روشنی دارد و باید دانست اکنون ایران به یک ابرقدرت منطقه‌ای تبدیل شده و منافع خود را در منطقه دنبال می‌کند.
این کارشناس افزود: قرقیزستان باید روابط خود را با سایر کشورها نیز حفظ کند.
وی درباره اینکه چرا قرقیزستان باید با همه کشورها روابط داشته باشد، اظهار داشت: همه جریانات جهانی چه ژئوپلیتیکی و چه ژئواکونومیکی باعث می‌شوند تا کشورهای جهان در سطح منطقه‌ای و جهانی همگام شوند و به این ترتیب، قرقیزستان باید به دنبال نقاط مشترک با تمام کشورهای آسیای مرکزی، بازیگران بزرگ خاورمیانه و دیگر کشورها باشد.
کارشناس قرقیز افزود: در همین راستا، ایران تلاش دارد تا نقش فعال‌تری را در قفقاز و آسیای مرکزی ایفا کند که البته آنها رقبای ژئوپولیتیکی مانند چین، روسیه و آمریکا دارند اما در هر صورت، بیشکک باید این عوامل را مانند عوامل دیگر در نظر داشته و رویکردی متناسب با منافع خود را همواره در دستور کار قرار دهد.
عثمان‌اف در حقیقت ۲ دلیل لغو تحریم‌ها و خروج پایگاه نظامی آمریکا از خاک قرقیزستان را عامل توسعه روابط ۲ کشور عنوان کرد.
این کارشناس امور بین‌الملل ادامه داد: نباید فراموش کرد که هر کشوری منافع خود را دارد و باید با همه همسایگان ارتباط خوبی برقرار کرد اما بر اساس اصل برابری و منافع ملی و ژئوپلیتیک، این امر میسر است.
وی اظهار داشت: در سال‌های اخیر قرقیزستان تلاش می‌کند که بازیگر مؤثری باشد تا منافع منطقه‌ای و جهانی این کشور در نظر گرفته شود.
به نظر عثمان‌اف، کشور قرقیزستان در سطوح مختلف مسائلی را مطرح می‌کند که نشان دهنده تلاش بیشکک برای نقش‌آفرینی در عرصه منطقه است.
وی اذعان کرد: اگر کشوری در جریانات منطقه‌ای، جهانی و بین‌المللی مشارکت فعال نداشته باشد، پس به ناچار تحت تأثیر نیروهای خارجی قرار می‌گیرد و قرقیزستان هم سعی دارد تا در آسیای مرکزی نقش‌آفرین باشد و تا حدی نیز توانسته از پس این مهم برآید.
به باور این کارشناس، در حال حاضر آسیای مرکزی همسایگانی همچون ایران دارد که تمام تحرکات لازم را برای ارائه تأثیرات منطقه‌ای انجام می‌دهند زیرا جهان در حال تغییر است و در مقابل چالش‌های جدید، باید به دنبال شرایط برابر بود که شکل ایده‌آل آن همکاری سودمند متقابل است.
«مارس ساریف» کارشناس سیاسی قرقیز که مسئول راه‌اندازی سفارتخانه قرقیزستان در ایران نیز بوده ضمن پویا خواندن روابط بیشکک- تهران، این مناسبات را رو به پیشرفت ارزیابی کرد.
به گفته این کارشناس علوم سیاسی، قرقیزستان در بین کشورهای آسیای مرکزی، روابط پویاتری با ایران دارد.
ساریف در این باره اظهار داشت: روابط بیشکک با ایران در حوزه سیاسی خوب است و در حوزه اقتصادی نیز باید برخی موانع برای توسعه مناسبات فیمابین مرتفع شود.
وی با ابراز تأسف در مورد لغو پرواز مستقیم از بیشکک به تهران، تأکید کرد: ایران کشوری توانمند است و برداشتن تحریم‌ها، برای توسعه روابط دوجانبه چشم‌انداز خوبی را فراهم خواهد کرد و از طرفی اگر پرواز مستقیم دوباره راه‌اندازی شود، بیشکک روابط بهتری با تهران خواهد داشت.
«تاکتاگل کاکچیکیف» کارشناس علوم سیاسی نیز معتقد است: بین قرقیزستان و ایران روابط تجاری- اقتصادی محکمی در حال ساماندهی است و سفر روحانی می‌تواند سبب ورود به تعاملاتی سازنده شود.
وی در این باره می‌گوید: ایران در بین کشورهای مسلمان دارای ظرفیتی بالا و توسعه یافته در حوزه علمی و فناوری است و با دارا بودن میراثی کهن در فرهنگ و تاریخی منحصر به فرد، از نفوذ خوبی در منطقه آسیای مرکزی برخوردار است.
اهداف سفر روحانی به بیشکک از نگاه کارشناسان قرقیز
به گزارش "قدس آنلاین" به نقل از خبرگزاری فارس؛ به گفته عثمان‌بتاف، ۲ رویداد اساسی در جهان در سال ۲۰۱۶ رخ داد که خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا از آن جمله است.
وی ادامه داد: با وجود این رویدادها، اوضاع کاملا تغییر کرده و سال ۲۰۱۷ برای کشورهای مستقل همسود، آسیای مرکزی و خاورمیانه سال دشواری خواهد بود و سیاستمداران منطقه‌ای به دنبال برقراری یا بهبود روابط با کشورهای دیگر هستند که به همین سبب، همکاری سیاسی و اقتصادی با ایران و یا دیگر کشورها باید در دستور کار قرقیزستان باشد.
این کارشناس هدف دیگر سفر رئیس جمهور ایران به بیشکک را گسترش همکاری‌های فرهنگی و انسان‌دوستانه بین ۲ کشور خواند و افزود: فعلا سخن گفتن در مورد پروژه‌های بزرگ زود است زیرا تحریم‌های ایران هنوز برداشته نشده و این مسئله در مسیر ارتباط با دیگر کشورها مشکل ایجاد می‌کند.
عثمان‌بتاف اظهار داشت: علاوه بر این، جمهوری اسلامی ایران به سیستم انتقال پول «سوئیفت» دسترسی نداشته و این امر دشواری‌های فراوانی را در مسیر بازارهای مالی و بسترهای تجاری و راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ ایران بوجود می‌آورد و چون قرقیزستان عضو اقتصاد جهانی می‌باشد، برای بهبود همکاری اقتصادی باید ۲ طرف به این ابزارها دسترسی پیدا کنند.
این کارشناس تأکید دارد: هدف کلیدی روحانی از سفر به قرقیزستان یافتن شرکایی برای حمایت از این کشور در منطقه آسیای مرکزی خواهد بود.
به نظر «ساری‌اف» نیز رئیس جمهور ایران درک می‌کند که قرقیزستان در نقطه مهم ژئوپولیتیکی در آسیای مرکزی قرار دارد.
وی در این باره ادامه داد: به نظر می‌رسد که روحانی به مسائل امنیتی، مبارزه با تروریسم و سیاست علاقه‌مند است و شاید رئیس جمهور ایران میخواهد ظرفیت استفاده نشده بعد از لغو تحریم‌ها را مطرح کند.
کارشناس قرقیز افزود: هم‌اکنون فرصتهای بزرگی فراهم شده و ایران میخواهد از قرقیزستان به عنوان دروازه ورود به آسیای مرکزی استفاده کند.
از نگاه وی، قرقیزستان می‌تواند بستر مناسبی برای ورود ایران به آسیای مرکزی باشد زیرا مردم آن نسبت به ایران نگاهی دوستانه دارند.
ساریف اظهار داشت: در قرقیزستان فضای دموکراتیک و دوستانه حاکم است و ایرانیانی که در قرقیزستان زندگی می‌کنند خودشان را راحت‌تر از کشورهای دیگر آسیای مرکزی احساس می‌کنند.
این کارشناس همچنین معتقد است: از قزاقستان نیز می‌توان از طریق ایران، نفت را ترانزیت کرد.
وی ادامه داد: در قزاقستان هم مانند قرقیزستان فضای دوستانه‌ای حاکم است اما در کشورهای دیگر آسیای مرکزی نمی‌توان این مسئله را در این حد مشاهده کرد.
عثمان‌بتاف نیز با اشاره به اینکه ایران با همه همسایگان کار می‌کند، تصریح کرد: تهران به عنوان ابرقدرت منطقه‌ای، نیاز به روابط خوب با همسایگان دارد.
وی ادامه داد: سال ۲۰۱۷ سال دشواری خواهد بود زیرا قابلیت پیش‌بینی اوضاع بسیار ضعیف است و پیش‌بینی اینکه بحران سوریه چگونه تمام می‌شود و در خاورمیانه و آسیای مرکزی چه چیزی رخ خواهد داد تقریبا غیرممکن است.
نظر شما