قدس آنلاین – خدیجه زمانیان: 28 دی‌ماه سال 93 جمعی از شاعران جشنی به مناسبت تولد سهیل محمودی در انجمن شاعران ایران برگزار کردند که در آن استاد مشفق کاشانی بود که هنگام خواندن شعر ناگهان دچار عارضه‌ ایست قلبی شد و بلافاصله به بیمارستان ایرانمهر تهران منتقل شد، اما تلاش پزشکان بی‌نتیجه بود و این شاعر گرانقدر از دنیا رفت.

عباس کی‌منش معروف به مشفق کاشانی با بسیاری از شاعران معاصر از جمله سهراب سپهری دوست و همکار بود. او در دومین مراسم همایش چهره‌های ماندگار در سال 1382 به عنوان چهره ماندگار رشته ادبیات مورد تقدیر قرار گرفت.  

ریاست شورای شعر و ترانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌و ریاست هیأت مدیره انجمن شاعران ایران از جمله فعالیت‌های مشفق کاشانی در دوران زندگی‌اش بود.

به مناسبت اولین سالگرد درگذشت این شاعر با رضا اسماعیلی، شاعر آیینی کشورمان که با استاد مشفق کاشانی دوستی سی ساله دارد در خصوص شخصیت ادبی و فردی این شاعر به گفت وگو نشسته ایم که می‌خوانید.

تلفیق سبک هندی و عراقی

اسماعیلی با بیان اینکه غزل استاد مشفق کاشانی، پیوند دهنده غزل سنتی با غزل امروز بود، می گوید:این نوع از این غزل که از آن با عنوان غزل نئو کلاسیک، مفصل و یا غزل میانه یاد می‌شود، از ظرفیت‌ها و ظرافت‌های قالب نیمایی هم بی بهره نبود. این شاعر تلاش می‌کرد غزلش  در محتوا و مضمون، نو و با طراوت باشد.

وی غزل استاد مشفق را  تلفیق هنرمندانه‌ای از سبک عراقی و هندی با مضامین به روز می‌داند و می‌گوید: مضامین غزلیات استاد مطابق نیاز امروز جامعه ما بود به طوری که هم متقدمین و شاعران پیش از انقلاب و هم شاعران بعد از انقلاب از خواندن شعرهای استاد مشفق لذت می‌بردند و تحسین و آفرین می‌گفتند.  

اسماعیلی می گوید: بسیاری از بزرگان ادب فارسی از جمله استاد شهریار، اخوان ثالث، سهراب سپهری و استاد قهرمان غزل استاد مشفق را ستایش می‌کردند و در تحسین و ستایش استاد مشفق اخوانیه‌های فراوانی سرودند که همه  این اخوانیه‌ها در مجموعه ای سه جلدی با عنوان «خلوت انس» که یک تذکره ادبی است،گردآوری شده است.

برای مرگ فرصت نداشت

او  پیش از آنکه به عنوان شاعری برجسته و توانمند معرفی شود انسانی بزرگ بود که و هنر بزرگ او انسانیت او بود.

اسماعیلی در این باره می‌گوید: در خاطراتی که من از ایشان در ذهن دارم و یا دوستان نزدیک ایشان تعریف می‌کنند سخاوت، بخشندگی، جوانمردی، راز پوشی و دستگیری از صفات برجسته‌ای بود که در وجود استاد مشفق وجود داشت. در زمانی که با ایشان مجموعه «خلوت انس» را گردآوری می‌کردم، به من توصیه کردند برای همه شاعرانی که اشعارشان در کتاب منتشر شده (بیش از 100 شاعر) از طرف ایشان کتاب را خریداری کنم و کتاب را به آدرس‌های آن‌ها پست کنم. در این گونه مسایل بسیار ریزبین و نکته سنج بودند.

او با اشاره به اینکه برای او تکریم دیگران بسیار اهمیت داشت و فرقی نمی‌کرد شاعر جوان یا کهنسال باشد، می‌افزاید: راه رفتن برای استاد به خاطر کهولت سن و مشکلات جسمانی سخت بود اما در جلسه بزرگداشتی که برای ایشان در مؤسسه فرهنگی اوج برگزار شده بود، در ردیف اول نشسته بودند و من کنار ایشان بودم وقتی مجری سخنرانی را صدا می‌کرد تا در مورد ایشان صحبت کند، با زحمت فراوان از روی صندلی بلند می‌شد و خودش را با عصا نگه می‌داشت و نگاه می‌کرد به چشمان سخنران تا عرض ادب کند.  وی ادامه می دهد: تا آخرین لحظات زندگی، در جلسات شعری حضوری پررنگ داشت، حتی در لحظه ای که دعوت حق را لبیک گفت و در سن 90 سالگی در حال شعرخوانی در یکی از همین جلسات درگذشت و تعبیر من این بود که استاد برای مرگ فرصت نداشت و اهل استراحت نبود و همیشه آماده خدمت به فضای شعر ایران بود.

ارادت به اهل بیت (ع)

این شاعر معاصر با بیان اینکه ارادت او به اهل بیت (ع) مربوط به دوران پس از انقلاب نبود، می‌گوید:او در 16 سالگی به اقتدای محتشم کاشانی و در استقبال از ترجیع بند معروف این شاعر، مجموعه عاشورایی به نام «صلای غم» منتشر کرد که این مجموعه در آن سن و سال جزو شاهکارهای عاشورایی محسوب می‌شود. استاد در نوجوانی هم به خاطر فطرت پاک در مدح و منقبت اهل بیت اشعار فراوانی گفت و در حوزه شعر آیینی اشعار فاخری از استاد به یادگار مانده است.

فعالیت‌های بعد از انقلاب اسلامی‌

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی‌استاد مشفق از نخستین شاعرانی بودند که به انقلاب پیوستند و به  حضرت امام(ره)  لبیک گفتند و با انقلاب همراهی و همدلی خودشان را نشان داد، در دوران دفاع مقدس اشعار فراوانی با موضوع دفاع مقدس و شهدا سرود و در رابطه با انقلاب و ارزش‌های انقلاب اسلامی‌سنگ تمام گذاشت که این مسأله بر ارزش‌های او افزود.   به گفته اسماعیلی در دهه اول پیروزی انقلاب اسلامی‌ جلسات نقد و بررسی شعر در بنیاد 15خرداد با حضور ایشان برگزار می‌شد که بسیاری از شاعران جوان هم شرکت می‌کردند و او  با بزرگواری تجربیات ادبی خود را در اختیار شاعران قرار می‌داد.

تفاوت نسل مشفق با شاعران امروز

اسماعیلی مهم‌ترین تفاوت مشفق کاشانی با شاعران امروز را در این می داند او در روزگاری زندگی می‌کرد که امکانات برای تحصیل و کسب تجربه و مهارت کم بود اما او با دود چراغ خوردن و ریاضت فراوان توانست رشد کنند.  

اسماعیلی می‌گوید: وجه تمایز دیگرش این است که او از شاگردی به استادی رسید. پله‌های استادی را یکی پس از دیگری طی کرد و در محضر بزرگان درس آموزی کرد. در جلسات شعری مقابل اساتید نشست و شعر خواند و بعد از تأیید اساتید اقدام به انتشار و چاپ کتاب کرد.  شاعری محقق بود و از همه لحظات زندگی اش برای مطالعه استفاده می‌کرد. مقید بود تا  آثار متقدمان ادب فارسی را مطالعه کند. بسیاری از اشعار مولانا، سعدی و حافظ را در جلسات می‌خواند و حفظ بود، این مسأله این نشان می‌داد بسیاری از دیوان‌های شاعران را مطالعه کرده و بر ادبیات گذشته اشراف کامل دارد .