به گزارش قدس آنلاین، در بسیاری از کشورها اگر زمین چهار میلیمتر فرونشست داشته باشد حالت بحران اعلام می شود، ولی میزان فرونشست زمین در ایران گاه به ۵۶ سانتیمتر می رسد و این درحالی است که بنا به گفته کارشناسان منابع آب را می توان احیا و تجدید کرد اما در مساله فرسایش و از بین رفتن خاک راه علاجی وجود ندارد.
جابجایی خاک و تغییر اکوسیستم
طاهر نوربخش؛ مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین در تشریح دلایل بحرانی شدن وضعیت خاک در چهار محال و بختیاری گفت: بحث فرسایش خاک در استان چهار محال و بختیاری به شدت در حال افزایش و سیر صعودی است و اراضی منطقه و جنگل ها و مراتع به سرعت درحال تخریب و نابودی است دلیل آن هم به سه موضوع برمی گردد. یکی اینکه استان چهارمحال و بختیاری سرمنشاء سه رودخانه بزرگ کارون، دز و زاینده رود است و حدود ده درصد آب سطحی از این استان تأمین می شود، دوم اینکه وضعیت توپوگرافی این منطقه به نحوی است که داری شیب های تند است و مسئله سوم اینکه نوع بارش ها در چند سال اخیر از وضعیت برفی به صورت بیشتر بارانی تغییرکرده است همه این عوامل ایجاب می کند که بحث آبخوان داری و آبخیز داری به صورت جدی مورد نظر قرار گیرد.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری همچنین با بیان اینکه بی توجهی به امور آبخیز و آبخوان داری در نهایت باعث شسته شدن خاک استان و سرازیر شدن منابع خاکی به سمت حوزه زاینده رود و کارون می شود، به خبرنگار ما گفت: تجمع رسوبات در سدهایی که در مسیر قرار دارند یکی دیگر از معضلات فرسایش خاک در استان است که در نهایت نابودی جنگلها و مراتع را در پی داشته و اکوسیستم را بهم می ریزد.
وی همچنین با ناکافی دانستن اقدامات دولت در سالهای اخیر برای حل این معضل افزود: با توجه به مصوبات شورای آب کشور همه بخشها از جمله سازمان جنگل ها و مراتع باید به این مسئله ورود کنند تا با همکاری همدیگر بتوانیم این مشکل را هم در حوزه زاینده رود و هم در حوزه کارون با پیاده کردن برنامه های آبخیزداری و آبخوانداری حل کنیم.
هشت دشت ممنوعه
آثار و پیامدهای خشکسالی سالهای اخیر در چهارمحال و بختیاری باعث ممنوعه شدن هشت دشت از ۱۱ دشت این استان شده و زنگ خطر جدی را برای این استان به صدا درآورده و اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در این استان را ضروری تر کرده است. قاسم سلیمانی دشتکی؛ استاندار چهارمحال و بختیاری با تأکید بر پیگیری واجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در چهارمحال و بختیاری از سوی مسئولان ملی و استانی با اشاره به بالا بودن میزان فرسایش خاک در استان می گوید: عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در استان نقش مهمی در حفظ منابع آب و خاک این استان و استان‌های زیردست دارد و کاهش شدید سطح سفره‌های زیرزمینی، خشک شدن چاه‌ها، کاهش دبی رودخانه، کم شدن آب چشمه‌ها و آبرسانی سیار به شهرها، روستاها و نواحی صنعتی چهارمحال و بختیاری مشکلاتی را در روند توسعه‌ای این استان ایجاد کرده است.
فرسایش خاک ۴ برابر میانگین جهانی
مطابق آمارها در حالی که میزان فرسایش خاک در دنیا ۵ تن در هر هکتار است و اکنون میزان فرسایش خاک در استان چهارمحال و بختیاری۲۰ تن در هر هکتار در طول سال عنوان شده است. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در این باره می گوید: اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری با هدف حفظ منابع آب و خاک چهارمحال و بختیاری حتی از احداث سدهای بتنی برای استان از اهمیت بیشتری برخوردار است و باید از سوی مسئولان در اولویت قرار گیرد چرا که احداث سدهای بتنی نقش مهمی در دخیره طولانی مدت آب و تقویت سفره های زیرزمینی ندارد، اما اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری در این زمینه مطلوب تر است.
عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در استان نقش مهمی در حفظ منابع آب و خاک این استان و استان‌های زیردست دارد و کاهش شدید سطح سفره‌های زیرزمینی، خشک شدن چاه‌ها، کاهش دبی رودخانه، کم شدن آب چشمه‌ها و آبرسانی سیار به شهرها، روستاها و نواحی صنعتی چهارمحال و بختیاری مشکلاتی را در روند توسعه‌ای این استان ایجاد کرده است.
علی محمدی مقدم همچنین تأکید می کند: فرونشست زمین به علت کاهش سطح سفره های زیرزمینی در دشت ها به عنوان یکی از مهمترین دغدغه های مردم و مسئولان محسوب می شود و مسئولان ملی باید برای جلوگیری از افزایش این مشکل و اتخاذ تدابیری برای رفع آن تلاش و راهکارهای علمی را ارائه کنند.
وی با اشاره بروز پدیده خشکسالی از ۹ سال گذشته تاکنون در چهارمحال و بختیاری، به اجرای پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری، صرفه جویی در مصرف آب، تجهیز زمین های کشاورزی به شبکه آبیاری نوین و استفاده از گیاهان کم آب بر و دیم به عنوان مهمترین راهکارهای مقابله با پدیده خشکسالی در چهارمحال و بختیاری یاد کرد.
امکان جبران وجود ندارد
بدون شک اهمیت خاک به خاطر فرایند تشکیل آن از آب بیشتر است و خاک به عنوان اصلی‌ترین منبع حیاتی باید در برابر عوامل فرسایشی محافظت شود. معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری در این باره بهره‌برداری غیراصولی از اراضی کشاورزی، مراتع و جنگل‌های استان را باعث فرسایش شدید خاک بر شمرده و معتقد است: تخریب و فرسایش خاک در یک اکوسیستم، امکان برگشت اکوسیستم به حالت اولیه را غیرممکن می‌کند چرا که فرایند خاکسازی، فرایند پیچیده و وابسته به زمان است و برای تشکیل یک سانتیمتر خاک بسته به نوع اقلیم ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ سال زمان لازم است.
وی با اشاره به اینکه چهارمحال و بختیاری در حوزه آبخیز زاینده‌رود و کارون واقع شده است، می گوید: فرسایش خاک علاوه بر خسارت‌های موجود مانند کاهش تولید در بخش کشاورزی و حاصلخیزی باعث افزایش هزینه‌های جبران حاصلخیزی خاک می‌شود و آثار سوء بر تغذیه آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی می‌گذارد و علاوه بر فرسایش خاک به استان‌های پایین دست صدمه می زند .
نظر شما