شهرستان اسدآباد با جمعیت ۱۱۰  هزار جمعیت در ۴۵ کیلومتری همدان واقع‌شده است و یکی از مراکز مهم تولید و بافندگی فرش است.

فرش اصیل منطقه اسدآباد بیشتر از نوع محلی و یک پود بوده که با قاب بافته می‌شود و بیشتر نقشه‌ها ازجمله ماهی درهم، هراتی با طرح لچک و ترنج یا بدون ترنج با رج شمار پایین و زمینه قرمز است.

باوجود شهرت این قالی‌ها که آوازه آن تا آن‌سوی کره زمین نیز کشیده شده و بهایی به‌اندازه صدها دلار دارد اما این روزها مشکلات بر تاروپود قالی‌ها و قالی‌بافان منطقه گره‌خورده است.

تاروپود مشکلات

مدیرعامل تعاونی فرش اسدآباد بابیان اینکه مشکلات ریزودرشت از تعداد بافندگان این صنعت کاسته است بیان می‌کند: عوامل بسیاری در دلسردی و کناره‌گیری قالی‌بافان دخیل است که می‌توان به بیمه، کمبود نقدینگی، نبود بازار فروش و همچنین تعدد سازمان‌های تصمیم گیر اشاره کرد.

علی حیدری بابیان اینکه سعی شده است تا در قالب تعاونی به مشکلات قالی‌بافان رسیدگی شود و بستر تولید و همچنین فروش محصولات فراهم شود ادامه می‌دهد: در این راستا اعطای تسهیلات می‌تواند برای این تعاونی نجات‌بخش باشد اما بانک‌ها همراهی لازم را ندارند.

وی دوگانگی در تصمیم‌گیری و متولیان این صنعت را یکی دیگر از مشکلات گذشته و حال می‌داند و بیان می‌کند: مدیریت فرش یک‌بار به صنایع‌دستی، چند وقت به جهاد کشاورزی و اکنون هم به صنعت معدن و تجارت واگذارشده و گاهی هم می‌گویند فرش‌بافان باید خودکفا و مستقل باشند.

وی ضمن اینکه بازاریابی و ایجاد بستر لازم برای فروش را بسیار حائز اهمیت می‌داند ادامه می‌دهد: از طرفی به دلیل اینکه بسیاری از قالی‌بافان با بازارهای جهانی آشنا نداشته و ذائقه مشتریان را نمی‌دانند لذا ممکن است فرش‌هایی تولید کنند که خریدار نداشت باشد.

وی اظهار می‌کند تا پیش‌ازاین محدودیت برای تعداد بیمه‌شدگان نیز موجب شد تا بسیاری از قالی‌بافان به دلیل این نقیصه از این کار کناره‌گیرند.

بافت سنتی

مشکلات فرش اسدآباد و رکود بردارهای قالی البته تنها در کمبود نقدینگی و یا بیمه قالی بافان منحصر نمی‌شود بلکه بنا بر اظهارات رئیس اداره فرش سازمان صنعت معدن تجارت همدان بافت سنتی و بدون توجه به نیازهای مشتری یکی از مهم‌ترین موانع تولید فرش است.

هنوز در بدنه سیستم وزارت صنعت معدن تجارت یک ساختار تدوین‌شده برای مدیریت فرش ارائه نشده و باوجود گذشت ۱۳ سال از واگذاری این مسئولیت به بازرگانی سابق، فرش دستباف کشور مدیریت واحد ندارداحمد علی بابایی بیان می‌کند: استفاده از نقشه‌های سنتی تکراری در تولید فرش دستباف هنوز رواج دارد درحالی‌که هیچ بافنده‌ای نباید فرش ببافد مگر اینکه به نیاز بازار اشرافیت داشته باشد.
وی با ذکر اینکه نباید بر اساس خواسته دلمان فرش ببافیم می‌افزاید: یک‌زمان مصرف‌کننده خواهان قالی‌هایی با طرح‌های شلوغ بود ولی هم‌اینک قالی‌های با ترکیب و نقشه‌های خالی را می‌پسندند.

وی تصریح کرد: باوجود تغییر ذائقه مردم ولی قالی بافان همچنان قالی‌هایی با طرح‌ها شلوغ ۱۲ و ۱۳ رنگ تولید می‌کنند درحالی‌که قالی بافان بیشتر کشورها تنها از دورنگ برای بافت قالی استفاده می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: در مکانیزم‌های جدید در سایر کشورها قالی بافان نیاز به مراجعه به مراکز خم رنگرزی ندارند چراکه پشم بارنگ‌های متنوع وجود دارد لذا این موضوع هزینه رنگ ریزی را حذف و هزینه تولید را کاهش می دهد.

بابایی تأکید می‌کند: رکود فرش اسدآباد ناشی از شرایط اقتصادی کشور است و کمبود نقدینگی به بافندگان اجازه فعالیت نمی‌دهد و اندک بافنده‌ای هم که وجود دارد از بازار شناخت کافی ندارند و فرش‌های بافته‌شده آن‌ها مشتری‌پسند نیست.

تحریم سد راه صادرات

وی با اشاره به اینکه به دلیل تحریم‌های ظالمانه، بازارهای هدف را از دست دادیم ادامه می‌دهد: تحریم منجر به رها شدن و سرگردانی صنعت فرش شد.

وی همچنین با اشاره به این موضوع که در طول ۱۵ سال گذشته مدیریت صنعت فرش دستخوش تغییرات زیادی شده است تصریح می‌کند: هنوز در بدنه سیستم وزارت صنعت معدن تجارت یک ساختار تدوین‌شده برای مدیریت فرش ارائه نشده و باوجود گذشت ۱۳ سال از واگذاری این مسئولیت به بازرگانی سابق، فرش دستباف کشور مدیریت واحد ندارد.

وی با ذکر اینکه این خدا نظم مدیریتی به‌وضوح در مدیریت دولتی و بخش خصوصی مشهود است گفت: مرکز ملی فرش ایران باید تشکل‌هایی را ایجاد کند و با مدیریت آن‌ها بخش خصوصی را در این قالب بگنجاند.

راه چاره

بابایی پیشنهاد می دهد: برای خروج از وضعیت فعلی تقویت تشکیلاتی فرش و صنایع‌دستی کشور ضروری است و بهترین حالت تشکیل سازمان ملی صنایع‌دستی در کشور با محوریت فرش بوده تا جایی که این سازمان با اختیارات تام بتواند تمامی صنایع‌دستی ازجمله گلیم، گبه، جاجیم، چرم، سفال، منبت، معرق، حصیر و... را در واحدهای تعریف‌شده مدیریت نماید.

وی شیوه دوم برای پایان دادن به این نابسامانی‌ها را تقویت مرکز ملی فرش ایران با ساختار فعلی و افزایش اختیارات این مرکز برای ادامه فعالیت دانست بطوریکه تمامی فعالیت‌های فرش دستباف از تمامی دستگاه‌ها و دیگر نهادها سلب و به مرکز ملی فرش ایران واگذار شود.

وی می‌گوید: برای اینکه بتوانیم در بازارهای فرش جهانی نفوذ کرده و نقش مثبت و خوبی داشته باشیم باید نمانام‌های تعریف‌شده را معرفی کرده برچسب و مشخصات تولید یا به عبارتی شناسنامه فرش بر وی آن الصاق شود.

وی تأکید می‌کند: تمامی تولیدکنندگان، تجار و فروش فروشان باید با علم روز تجارت الکترونیک آشنا باشند.

بابایی افزود: دوره نشستن فرش‌فروشان همانند ۴۰ سال پیش در حجره و منتظر ماندن برای مشتری گذشته و این نوع تفکر روزبه‌روز موجب سقوط فعالان در عرصه فرش دستباف می‌شود.