کامران پارسی‌نژاد : در طی سالیان متمادی که گذشت، آثار بی‌شماری در حوزه ادبیات داستانی دفاع مقدس خلق و راهی بازار کتاب شده است. در پی آن، سازمان‌ها و نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد شهید، بنیاد جانبازان و حوزه هنری در این گستره بزرگ و سرنوشت‌ساز به فعالیت چشمگیر پرداختند و بالطبع در طی سالیان متمادی بر روند خلق آثار ادبی خاصه ادبیات داستانی دفاع مقدس تأثیرگذار بوده‌اند و در حد قابل قبولی در بستر جامعه ادبی جریان‌سازی کرده‌اند.

در عین حال جمع کثیری نیز بدون حمایت دستگاه‌های دولتی وارد این گستره شده و به خلق داستان‌های دفاع مقدس مبادرت ورزیدند. پس از گذشت جنگ تحمیلی می‌طلبد تا داستان دفاع مقدس و سایر ژانرهای وابسته مورد ارزیابی موشکافانه قرار بگیرند. همچنین عملکرد و نقش سازمان‌های دولتی و نیمه‌دولتی می‌بایست بررسی و تأثیرگذاری این نهادها در بستر جامعه ادبی مورد ارزیابی قرار گیرد. جدای از مسائل مطروحه، لازم است که آثار برجسته ادبی در 2 دهه مورد سنجش قرار گیرد و بسیاری از مسائل مطرح‌شده چون سفارشی‌نویسی، شعارنویسی، تولید انبوه داستان، آرمانگرایی، سیاه‌نمایی و... مورد تحلیل قرار گیرند.

بسیاری از تحلیلگران به اشتباه بر این باورند که دیگر زمان خلق داستان دفاع مقدس به پایان رسیده و آنچه باید در این حوزه مطرح می‌شده، انجام پذیرفته است. در صورتی که برخی از صاحبنظران بر این باورند که داستان ناب دفاع مقدس هنوز خلق نشده است.

بر این اساس باید پس از ظهور ذهنیت‌های نو و خلق آثار ادبی در حوزه دفاع مقدس، با کنارگذاشتن هر گونه یکسونگری‌ها و برداشت‌های جانبدارانه، منتقدان به ارزیابی و آسیب‌شناسی ادبیات در این حوزه بویژه داستان دفاع مقدس بپردازند. آن‌ها همچنین با بهره‌گیری از انواع شگردهای نقد ادبی می‌توانند با دقت و ریزبینی خاصی به سراغ آثار ادبی تولیدشده- چه در دوران جنگ تحمیلی و چه پس از آن- بروند و فرازها و فرودهای آن را تبیین و مشخص سازند. در این راستا باید دید که ادبیات داستانی تا چه حد توانسته زوایای پنهان رویدادها و پیامدهای جنگ تحمیلی را نشان دهد. و اینکه تا چه میزان داستان دفاع مقدس همچون ادبیات داستانی جنگ‌های مختلف چون جنگ‌های جهانی اول و دوم، جنگ ویتنام، جنگ‌های اسپانیا و...، در بستر جامعه جریان‌ساز بوده است.

این در حالی است که بسیاری از صاحبنظران تاکنون به بررسی دقیق روند خلق داستان دفاع مقدس نپرداخته‌اند و برای نظریه‌های نابسامان خود هیچ‌گونه پشتوانه و دلیل بنیادین و منطقی ارائه نداده‌اند. لذا منتقدین و نظریه‌پردازان بهتر است به تحقیق و پژوهش اصولی و صحیح مبادرت ورزند تا بتوانند به طرح مباحث بدیع، عمیق، قابل قبول و تأثیرگذار اقدام کنند. این کار میسر نمی‌شود مگر اینکه اهرم‌های اجرایی دولت دوازدهم در بخش فرهنگ، احیای داستان دفاع مقدس را در دستور کار خود قرار بدهند.