قدس آنلاین- حیات وحش کشور دارای وضعیت مناسبی نیست. این را می‌توان با گشتی در خبرهای مرتبط با این حوزه دید و با اعلام نظرهای کارشناسانی که در این بخش به فعالیت و رصد وضعیت مشغولند، دریافت. برخی از گونه‌های ارزشمند حیات وحش کشورمان را از دست داده‌ایم و برخی از آن‌ها نیز در فهرست قرمز نابودی قرار گرفته‌اند و پیش از این که کاملاً دیر شود، باید برای آن‌ها کاری کرد. یکی از گونه‌های ارزشمند، یوزپلنگ است که تعداد کمی از آن مانده است و پژوهشکده زیست فناوری «پژوهشگاه رویان» در پی آن است که بعد از تجربه موفق تولید قوچ و تجربه‌های موفق دیگر، به تکثیر این گونه ارزشمند بپردازد.
به این بهانه سراغ دکتر محمد حسین نصر اصفهانی، رئیس پژوهشکده زیست فناوری پژوهشگاه رویان که دارای دکترای P.H.D در رشته جنین‌شناسی بالینی از دانشگاه کمبریج لندن می‌باشد رفتم تا از او بپرسم پروژه در چه مرحله‌ای قرار دارد و کی به نتیجه خواهد رسید.
با این پرسش شروع می‌کنم که چه شد به فکر نجات یوزپلنگ با این روش افتادید؟ پروژه کی آغاز شد و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
از همان زمانی که ما اولین شبیه سازی را در ایران در سال ۱۳۸۳ با تولد رایانا انجام دادیم، صحبت از شبیه سازی بین گونه‌ای شد و تولد قوچ قمیش‌لو ما را بر آن داشت تا حدی جدی‌تر به موضوع شبیه‌سازی نگاه کنیم که حاصل آن شروع پروژه شبیه سازی بین گونه‌ای یوز ایرانی بود. پروژه شروع شد و مقداری از کار هم پیش رفت اما به دلایلی کار متوقف شده است. اول مباحث مالی ماجراست و دوم نیاز به تخمدان گربه‌هایی است که به دلایل مختلف عقیم سازی می‌شوند. ما از تخمدان این گربه‌ها تخمک را برای شبیه‌سازی بین گونه‌ای استخراج می‌کنیم، زیرا هر دو؛ یعنی گربه اهلی و یوز از گربه‌سانان هستند، ولی متأسفانه برای جایگزینی جنین حامل، نمی‌توانیم از رحم گربه اهلی استفاده کنیم زیرا جثه این حیوان کوچک است و مناسب نیست و باید بتوانیم از رحم شیر استفاده کنیم که آن هم از گربه سانان است. هر چند در مباحثی از این دست نمی‌توان نتیجه مشخصی را پیش‌بینی کرد.
پس تا این مرحله تنها جنین تولید شده است؟
بله؛ چون موضوع اصلی بحث بودجه است که باید تأمین شود.
سازمان محیط زیست در این پروژه تا چه اندازه مشارکت دارد؟
محیط زیست همکاری داشته‌اند و آن‌ها هم دوست دارند که پروژه به سرانجام برسد، اما هنوز با آن‌ها به توافق مشخصی نرسیده‌ایم.
سازمان محیط زیست مشخصاً در این مورد مسئولیت دارد، پس قاعدتاً انتظار این است که این سازمان در پروژه‌های اینچنینی دخالت داشته باشد و از نظر مالی هم کمک شما باشد؟
ببینید، در حال حاضر محیط زیست هم مشکلات خودش را دارد. نگهداری زیستگاه‌ها و حیات وحش و مسئولیت‌های دیگر بخشی از چیزهایی است که ما اطلاع داریم و من نمی‌توانم خیلی در این مورد صحبتی داشته باشم، اما می‌شود از طریق دوستان در آن سازمان این مورد را هم پیگیری کرد که چرا زمینه‌های همکاری مالی فراهم نمی‌شود.
از لحاظ مالی پروژه‌هایی از این دست پروژه‌های سنگینی هستند؟
بله، این پروژه و پروژه‌های مشابه این، هم پرسنل زیادی لازم دارد تا کار به سرانجام برسد، هم بعد از تولد حیوان بحث نگهداری و غذا و مراقبت از آن پیش می‌آید که باز هم هزینه زیادی لازم دارد و زمان بر است. از لحظه‌ای که پروژه آغاز می‌شود تا زمانی که به نتیجه می‌رسد، باید هزینه کرد.
اشاره‌ای به این نکته داشتید که بخشی از مشکل پیش آمده برای پروژه شبیه سازی و تولید یوزپلنگ، بحث مالی است. جدای از این مسئله چه مشکلاتی سر راه شما قرار دارد؟
بخش مهم همان مشکل مالی پروژه است که باید رفع شود و بعد هم در اختیار داشتن حیواناتی مانند شیر که باید از رحم آن‌ها استفاده بشود که کار کردن با آن‌ها و نگهداری از آن‌ها کار مشکلی است.
محققان پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی قبل از این موفق به شبیه‌سازی قوچ وحشی قمیش‌لو به عنوان یکی از گونه‌های در خطر انقراض کشور شده بودند. آن تجربه را نسبت به این پروژه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تفاوت آن پروژه با این پروژه در این بود که ما آن جا گوسفند را داشتیم و بسادگی قابل تهیه شدن بود. از طرفی آن جا زیرساخت هم آماده بود و این‌ها مسائلی بود که کار را متفاوت می‌کرد.
چقدر از تجربه‌های دیگر کشورها استفاده کرده‌اید؟
بسیاری از کشورها تجربه‌های مشابهی داشته‌اند و مورد مطالعه ما هم بوده است، اما اینکه ما با آن‌ها در ارتباط باشیم هنوز این ارتباط خیلی جدی نشده است، هر چند به شکل مکاتبه ایمیلی با برخی از این‌ها مرتبط شده‌ایم.
اگر خواسته باشیم مقایسه بیشتری داشته باشیم، شبیه‌سازی یوزپلنگ و حیواناتی شبیه به آن، چه تفاوتی با تولید حیوانی مثل قوچ دارد؟
حیوان اهلی مثل گوسفند و بز را می‌توان از طریق کشتارگاه به تخمدان آن دسترسی پیدا کرد و هم می‌توان با خرید گوسفند به رحم آن دسترسی پیدا کرد و این یک بخش از تفاوت کار است که موجب می‌شود به سرانجام رسیدن کار راحت‌تر باشد و هزینه‌ها هم کمتر شود.
به نظر شما می‌توان با این روش یوزپلنگ را که در وضعیت بدی قرار دارد، نجات داد؟
به علت سختی‌های کار در حال حاضر نمی‌توان پاسخ قطعی به این پرسش داد و البته به خاطر همین ریسک پذیری بالای پروژه با هر کسی صحبت می‌کنیم، تمایلی به سرمایه گذاری ندارند؛ چون افراد و سازمان‌ها دوست دارند در پروژه‌هایی سرمایه گذاری کنند که ریسک کمتری دارند و امکان به نتیجه رسیدن آن هم بالاست.
اگر در تولید یوزپلنگ با این روش موفق شوید چه تفاوت‌هایی خواهد بود بین این یوزپلنگ و یوزپلنگانی که در محیط طبیعی و به روش طبیعی متولد شده‌اند؟
برخی از صفات و ویژگی‌ها، ذاتی حیوانات است. در عین حال ما باید بعد از تولد به گونه‌ای به مراقبت از این حیوان بپردازیم که بتواند خود را برای حضور در محیط زیست طبیعی و روبه‌رو شدن با ماجراهایی که اختصاص به آن نوع زندگی دارد، آماده کند و بتواند جزئی از حیات وحش بشود.
چه زمانی می‌توان منتظر نتیجه پروژه شما بود؟ می‌شود تاریخی برای آن مشخص کرد؟
همان طور که عرض کردم ما پروژه را شروع کرده‌ایم و کار هم پیش می‌رود، اما ادامه مسیر به تأمین بودجه و آماده کردن زیر ساخت‌های این کار وابسته است.
پس نمی‌توانید یک زمان مشخص را بیان کنید؟
نه، چون در حال حاضر مشکل بودجه داریم و از طرفی این نوع پروژه ممکن است موفق نشود؛ چون سرانجام آن را ۱۰۰ درصد نمی‌توان پیش‌بینی کرد.
نظر شما