اول اینکه رئیس جدید بانک مرکزی با وجود بازگشت از چین، چینی نیست و اهل همین آب و خاک است. دوم اینکه اگرچه این روزها، ریز و درشت زندگی، اقتصاد و حتی مهر و تسبیح چینی شده اما دستِ کم قرار نیست در عرصه مدیریت، آن هم مدیریت اقتصادی و راهبردی، دست به دامان چینی‌ها شویم. سوم اینکه چینی‌ها اهل کپی کاری و بدلسازی هرچه باشند، تا امروز اهل ساختن انواع «رئیس کل» و وزیر و وکیل برای کشورهای دیگر نبوده‌اند. مگر اینکه اتفاق دیروز و انتصاب سفیر ایران در چین به سمت رئیس کل بانک مرکزی، آن‌ها را به فکر تولید انبوه این فقره هم بیندازد... البته ناگفته نماند که خودمان در این صنعت و تولید «رئیس کل» و «مدیر» در نسخه‌ها و کیفیت‌های مختلف، سال‌هاست که خودکفا شده ایم!
■ اقتصاد کلان، نفت و غیره
«عبدالناصر همتی»، در زمینه اقتصاد، مدیر بی پیشینه، بی سابقه و یا کم سوادی نیست. برای همین هم دولتی‌ها پس از ماجرای بحران ارزی و غیر ارزی اخیر که همچنان دارد قیمت دلار، سکه، طلا و داد و فغان مردم و بازاریان را به آسمان می‌برد، دست به دامن تجربیات او شده‌اند. «همتی» از جمله نخبگان دانشجویی بود که با رتبه «یک» به دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران وارد شد، کارشناسی ارشدش را هم همانجا گرفت و بعد سراغ مقطع دکتری این دانشگاه و این رشته رفت تا در نهایت سال 1372 با حضور در دانشگاه لندن، رساله خود را تکمیل کند. «همتی» از جمله معدود استادانی بود که در دانشگاه، اقتصاد کلان و اقتصاد انرژی را تدریس می‌کرد. در فهرست تألیفات او حداقل هفت کتاب مهم در زمینه‌های اقتصاد کلان، اقتصاد نفت، مشکلات اقتصادی جهان سوم، مبانی نظری و عملی بیمه و... و همچنین ده‌ها مقاله در نشریات تخصصی و کنفرانس‌های بین المللی یا داخلی دیده می‌شود.
■ پدر بیمه
اگر رجال سیاسی و اقتصادی دیروز و امروز ایران را خوب نمی‌شناسید، ممکن است نام «همتی» برای تان شناخته شده نباشد. اما او در عرصه امور اقتصادی و اجرایی هم با سابقه به حساب می‌آید. سال 1359 مسئول کمیته اقتصادی جهاد دانشگاهی بوده است. حدود 14 سال در صدا و سیما فعالیت داشته و با وجود تخصص اقتصادی، بعد از 9 سال که مدیر کل خبر سازمان بوده، حتی تا معاونت سیاسی این سازمان پیشرفت کرده است. در دوران جنگ از مسئولان تبلیغات جنگ و از سال‌های نخست دهه 70، سه دوره متوالی، رئیس کل بیمه مرکزی و رئیس شورای عالی بیمه بوده است. «همتی» اما در دو دهه گذشته بیشتر از هر چیز، در بخش بیمه سرشناس بوده و به خاطر طراحی و اجرای سیاست‌های آزاد سازی و خصوصی سازی در صنعت بیمه، پدر بیمه‌های خصوصی ایران به شمار می‌رود. هرچند که سابقه او در مدیریت بیمه‌های عمومی هم آن قدر هست که بشود لقب «پدر بیمه‌های عمومی» را هم زیبنده ایشان دانست!
■ گورباچف هیچی نفهمیده بود!
میان اسناد و عکس‌های دهه 60 که می‌گردم، تصاویری از «همتی» با اورکت سبز رنگ آمریکایی که میان دانشجوهای آن زمان طرفداری زیادی داشت، در کنار شهید رجایی، مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی و در دیدار با امام(ره) دیده می‌شود. ساده پوشی و انقلابی‌گری در ظاهر جوان بیست و چند ساله آن روزها موج می‌زند و در بیشتر عکس‌ها نیمی از چهره‌اش را لبخند پر از جوانی و نیم دیگر را لنزهای عینک بزرگش پوشانده است. مطلب زیر را که مربوط به سال 67 است از قول سایت «شفاف» بخوانید. توضیح اینکه «همتی» در آن زمان مدیر خبر صدا و سیما بود: «وقتی که صحبت‌های حضرت امام رو با وزیر خارجه شوروی ادوارد شوارد نادزه (در باره نامه به گورباچف)شنیدم، انعکاس این صحبت‌ها در رسانه ملی رو به مصلحت ندیدم و از احمد آقا خواستم تا از امام کسب تکلیف کنند که پخش صدای ایشان به صلاح می‌باشد یا خیر... ایشان در جواب احمد آقا فرموده بودند که من به تکلیف خود عمل کردم و شما هم به مصلحت خود عمل کنید... امام(ره) در این دیدار به وزیر خارجه گفته بود، ایشان(گورباچف) اصلاً نفهمیده من در نامه چی گفتم»! توضیح اینکه بخش آخر صحبت امام(ره) به تشخیص«همتی» در تلویزیون سانسور می‌شود.
■ پیش بینی‌های غلط
حتی در حوزه رئیس کلی بانک مرکزی هم نخستین بار نیست که نام «همتی» شنیده می‌شود. سال 92 و آغاز به کار دولت یازدهم، «همتی» از جمله گزینه هایی بود که تا دقیقه 90 و پیش از نشستن «سیف» روی کرسی ریاست، بیشتر سایت‌ها از او نام می‌بردند. «مشرق»، 31 مرداد سال 92 با تکذیب قطعی شدن انتخاب «سیف» برای ریاست بانک مرکزی در باره او نوشت: «دکتر «عبدالناصر همتی» مدیرعامل بانک سینا و رئیس کل اسبق بیمه مرکزی ایران، اقتصاددان و تئوریسین سیاست‌های پولی و مالی در اقتصاد کلان، بنیان‌گذار حساب ذخیره ارزی، صاحب‌نظر در موضوع مقابله با تورم و از مدیران ارشد حوزه بانکی کشور است... او عضو هیئت مؤسس و شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی بوده است و از نیروهای اعتدال‌گرای دولت‌های سازندگی و اصلاحات به شمار می‌آمد که همین موضوع، کفه احتمال انتصاب وی به عنوان ریاست کل بانک مرکزی را نسبت به کفه ولی‌الله سیف سنگین‌تر کرده است...». سایت «مشرق» در ادامه نیز بخش هایی از سخنان «همتی» را آورده بود که: «من یقین دارم شرایط بهتر خواهد شد و با عزمی که نظام و تدبیری که شخص رئیس جمهور منتخب دارند بتدریج می‌توان بر مشکلات فایق آمد که البته این تحولات یک شبه رخ نخواهد داد...». گذشت زمان البته نشان داد نه پیش بینی این سایت در مورد «همتی» درست بود و نه امیدواری «همتی» به بهتر شدن اوضاع اقتصادی کشور!
■ افشاگری در برابر افشاگری
«همتی» رئیس کل بانک مرکزی نشد اما به مدیر عاملی بانک ملی رسید. وقتی دوره مدیریت او در این بانک داشت به پایان می‌رسید، برخی از سایت‌های بی‌نام و نشان شروع به افشاگری کردند. افشاگری‌ها پس از آن شروع شد که رئیس کل بیمه مرکزی«محمد ابراهیم امین» در پی انتشار فهرست مدیران نجومی بگیر مجبور به استعفا شد و وزیر اقتصاد «همتی» را جایگزین او کرد. این سایت‌ها مدعی بودند گماردن «همتی» در این پُست به دلیل مسائل جناحی است؛ همچنین می‌خواستند ثابت کنند بانک ملی در دوره مدیریت «همتی» مشکلات فراوانی داشته و اصولاً اصلاح طلبان، به حزب «کارگزاران » در زمان انتخابات به عنوان حامی مالی خود نگاه می‌کردند و لابد منبع تأمین این حمایت مالی، بانک ملی و «همتی» بوده است! البته چند روز پس از این ماجرا تعدادی از نمایندگان نیز در نامه‌ای به وزیر اقتصاد خواهان رسیدگی به عدم کفایت کاری «همتی» در بانک ملی شدند. سایت هایی مانند «ایسنا» هم در پاسخ به افشاگری‌های هفته پیش و نامه نمایندگان، شروع به افشاگری در باره پشت پرده تلاش‌ها علیه «همتی» کرد و از ارتباط برخی از این عوامل با ماجرای اختلاس 3000 میلیاردی نوشت!
■ دیپلماسی اقتصادی
اینکه چطور و چرا یک مدیر سرتا پا اقتصادی، یک چهره دانشگاهی و بدون هیچ پیشینه دیپلماتیک، یکباره سفیر ایران در چین می‌شود را فقط باید از دولتمردان دولت دوازدهم پرسید! اواخر خرداد ماه بود که خبرهایی در باره سفیر شدن، مدیر کل بیمه مرکزی به گوش رسید. ظاهراً وزیر خارجه او را پیشنهاد کرده و رئیس جمهور موافقت کرده بود. روز سوم تیر هم خبر به صورت رسمی از قول خود «همتی» و وزارت خارجه تأیید شد. لابد در روابط گسترده و البته پیچیده و حساس ایران با چین به شکلی گره افتاده بود که باز کردنش فقط از دست یک دکتر اقتصاد بر می‌آمد! این نکته هم قابل توجه است که دولتمردان ایران حدود یک ماه زمان لازم داشتند تا متوجه شوند که گره‌های موجود در بانک مرکزی، بازار سکه و ارز و وضعیت اقتصادی این روزهای کشور، بزرگ‌تر از مشکلات حوزه روابط با چین یا وابسته به آن‌هاست؛ بنابراین، فوری جناب سفیر را احضار کرده و کلید بانک مرکزی را در دستانش گذاشتند. امیدواریم «همتی» بتواند بر مشکلات پیش روی اقتصاد ایران و بانک مرکزی غلبه کند. پاسخ حیرت دیپلماتیک چینی‌ها از این همه عدم ثبات در دستگاه مدیریتی ایران را هم لابد وزارت خارجه بزودی خواهد داد!
نظر شما