به گزارش قدس آنلاین، در یک گفت‌وگوی خواندنی برنامه‌های جدید آستان قدس رضوی در زمینه توسعه وقف بررسی شده است.حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا دانشور ثانی؛ معاون امور حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی در باره تاریخچه جالب و خواندنی وقف در این آستان مقدس توضیح داده است؛
• لطفا تاریخچه وقف در حرم مطهر رضوی را برای مخاطبان بیان کنید.
-قدمت موقوفات حرم مطهر رضوی به ۵۰۰ سال گذشته می‌رسد که می‌توان در این میان به قدیمی‌ترین موقوفات همانند موقوفات مرحوم عتیقی، مرحوم بانو گوهرشاد، خواجه علاء الدین، گنجعلی‌خان و عباسقلی‌خان اشاره کرد، در دوران صفوی اهتمام بیشتری به وقف شده و نیز در دوران قاجار به ویژه نیمه دوم حکومت قاجاریه اوج دوران وقف برای بارگاه ملکوتی رضوی به شمار می‌آید.
در دو دهه‌ی نخست قرن ۱۴ سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ حکومت پهلوی تهاجم بسیار گسترده‌ای به موقوفات داشته و این امر باعث شد به روند ایجاد وقف‌های جدید خدشه وارد شود؛ در این دوران مقدار زیادی از موقوفات از حالت وقفی خارج شده و به صورت ملکی درآمده است.
پس از انقلاب اسلامی ایران روند وقف ادامه پیدا کرده و این امر در زمینه ساخت و ساز مدرسه، بیمارستان، جاده و خدمات دیگر و نیز کمک به خیریه‌های متعدد نمایان شد.
تعداد زیادی وقف‌نامه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ثبت شده و در اختیار آستان قدس رضوی قرار گرفته و از درآمد این موقوفات برای امور مختلف در این نهاد استفاده می‌شود.
• از واقفان دیروز و امروز آستان قدس رضوی و نحوه وقف آنان بگویید.
وقف مشارکتی موجب می شود تا بسیاری از اقشار متوسط و کم برخوردار در در این سنت حسنه مشارکت کرده و با این روش شمار واقفان افزایش یابد.
یکی از رسالت‌های معاونت امور حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی این است که بتوانیم ابعاد گوناگون وقف مشارکتی را برای علاقمندان به این امر مورد بررسی قرار داده، چارچوب‌های فقهی و حقوقی آن را سامان‌دهی کرده و نیز ساختارهای اجرایی را واکاوی کنیم تا بدین‌ترتیب مردم بتوانند این نوع وقف را در جریان فعالیت‌های خویش قرار دهند.
• ضرورت توسعه وقف در دنیای امروز چیست؟
- کارکرد وقف در راستای فقرزدایی است که به کمک آن توانایی نابودی فقر مالی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی و پژوهشی و ... فراهم می‌شود؛ نمونه‌ی این موارد را می‌توان در ساخت مدارس در مناطق محروم، ساخت مسکن برای فقرا و مستضعفان، ساخت بیمارستان برای امور بهداشتی و درمانی و ... خلاصه کرد.
همچنین اقدامات فرهنگی برای نشر قرآن، نشر کتاب‌های آموزشی، پاسخگویی به شبهات و روضه‌خوانی نیز از جمله این اقدامات به شمار می‌آید. آستان قدس رضوی تنها نهاد مقدسی است که می‌تواند این کارکردها را در جامعه برای موقوفات به حد قابل توجهی افزایش دهد و نیز می‌تواند مشکلات آموزشی و فرهنگی را برطرف کرده و فرهنگ وقف را گسترش دهد تا کارآیی و عملکرد وقف را در جامعه با خدمت در زمینه‌های گوناگون به مخاطبان نشان دهد.
• چگونه می‌توان ارادتمندان به بارگاه رضوی را برای پیوستن به جمع واقفان تشویق کرد؟
- توجه به هزینه‌های آستان قدس رضوی برای اداره حرم مطهر رضوی، پذیرایی از حدود سالانه ۳۰ میلیون زائر بارگاه رضوی، فراهم سازی محیطی آرام برای بهره‌مندی زائران از امکانات فراوان موجب شده تا آنان زیارت شیرین و نیز سفر ارزشمندی را برای خود به ارمغان برند. بدین‌ترتیب تمامی این هزینه‌ها که بالغ بر صدها میلیارد تومان در سال است، از محل درآمد موقوفات و نذورات است که می‌تواند زمینه خوبی را برای وقف توسط شیفتگان امام رئوف علی بن موسی الرضا فراهم کند.
افزون بر این مطالب اهتمام به این موضوع که پس از انقلاب اسلامی ایران گستره‌ی محیطی و فضاهای قدسی بارگاه ملکوتی امام هشتم شیعیان به شدت افزایش پیدا کرده و هزینه‌های ساخت، روشنایی، تأمین فرش بارگاه رضوی، اداره مهمانسرا، دارالشفاء، اقدامات مختلف فرهنگی، خادمان افتخاری و... و. نیز افزایش یافته است. مجموعه موقوفات بارگاه رضوی زمینه‌ای فراهم ساخته تا بتوانند به کمک درآمدهای آن‌ها بخش فراوانی از این هزینه‌ها را تأمین کنند و این مسائل باری دیگر ضرورت گسترش وقف و سهیم شدن در هزینه‌های نامبرده را برای مخاطب آشکار می‌سازد.
بنا به دستور تولیت آستان قدس رضوی باید در خصوص میزان درآمدها و هزینه‌های آستان قدس رضوی شفاف‌سازی صورت پذیرد تا مردم اطلاعات لازم را در خصوص چگونگی فعالیت‌های مالی آستان قدس رضوی در دسترس داشته باشند.
• در دو سال گذشته آستان قدس رضوی در راستای محرومیت زدایی با نگاهی به ساخت زائرسرای امام رضا(ع) با تکیه بر موقوفات چه اقداماتی انجام داده است؟
-طی دو سال اخیر کمک به افراد کم برخوردار از جمله زائران و مجاوران صورت پذیرفته است. معاونت املاک و اراضی آستان قدس در اواخر سال ۹۵ مصوبه‌ای را به تایید رسانده که در آن بسیاری از اراضی تصرف شده را برای اعطای سند آماده ساخته تا با انجام این فعالیت‌ها آنان بتوانند از تسهیلات داشتن سند برخودار شوند. در این مصوبه مساعدتی تلاش شده تا از هزینه ۷۰ درصدی اراضی کشاورزی و مسکونی صرف نظر کرده و ۳۰ درصد آن با قسط‌بندی در طول ۱۰ سال دریافت شود.
با توجه به اینکه این تصرفات در سال‌های اخیر افزایش یافته و نیز بسیاری از متصرفان در سال‌های اخیر از وضع اقتصادی نامناسبی برخوردار هستند، این مصوبه توانسته مساعدت قابل توجهی برای متصرفین در پی داشته باشد.
معاونت امداد مستضعفان آستان قدس رضوی نیز در راستای کمک به فقرا، افراد کم برخوردار و نیز سرمایه‌گذاری گروه‌های سلامت تحت نظر معاونت علمی به صورت رایگان به ویزیت بیماران در مناطق کم برخوردار پرداخته، و با انجام بسیاری از فعالیت‌های گوناگون از جمله: امور آموزشی، اقتصادی، فرهنگی و نیز احیای قنوات، لایروبی و ترمیم قنات و مسیر آن کمک بسیار بزرگی به مردم منطقه کرده است.
احداث منازل مناسب برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و نیز افراد تحت پوشش آن در مشهد و خراسان رضوی از سوی آستان قدس رضوی صورت پذیرفته که آثار بسیار خوبی را در جامعه به همراه داشته است.
ساخت ۲ مجموعه زائرسرا در شهر مشهد برای افرادی که از تمکن مالی برخوردار نیستند و علاقمند به زیارت امام هشتم شیعیان بوده نیز موجب آسایش و بهره‌مندی از امکانات مناسب برای بسیاری از زائران این بارگاه ملکوتی شده است.
• رشد فرهنگ وقف در ۲ سال اخیر در راستای به کارگیری چه اموری تحقق یافته است؟
-ایجاد کارگروه توسعه وقف و نذر و نیز شرکت افراد صاحب نظر در این کارگروه موجب شده تا زمینه مشارکت مردم در اداره حرم مطهر رضوی فراهم شود. ایجاد دفاتر راهنما و مشاوره وقف در حرم مطهر رضوی نیز زمینه‌ای فراهم ساخته تا بسیاری از زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی بتوانند به صورت ۲۴ ساعته درباره موقوفات و نیز مسائل موجود درباره وقف سوالات خود را پرسیده و بدین‌ترتیب آنان با توجه به تصمیم خویش کارهایی برای توسعه وقف به انجام رسانند.
احیای دفاتر موقوفاتی نیز موجب شده تا موقوفات گسترش خوبی پیدا کند و بسیاری از افراد با اعطای وجه نقد بتوانند با انجام وقف خدمات بی بدیلی را ارائه کنند.
نظر شما