به گزارش گروه فرهنگی قدس‌آنلاین، زکات هر یک از اعضای بدن انسان چیست؟ شکر نعمت هر یک از اجزای بدن کدام است؟ اهل بیت(ع) به این پرسش مهم و مسئولیت‌آور پاسخ داده‌اند. امام جعفر صادق(ع) در حدیثی مسئولیت‌های اعضا و اجزای بدن را آموزش داده‌اند. ایشان در آغاز این حدیث شریف در تبیین وظایف اعضای بدن فرموده اند: «بر هر جزئی از اجزای تو برای خدای عزوجل زکاتی واجب است، بلکه بر هر مویی، بلکه بر هر لحظه‌ای زکاتی لازم است». در این حدیث در توصیف زکات دست چنین آمده است: «زکات دست بذل و بخشش و سخاوت است از آن چه خداوند به تو انعام کرده است و حرکت دادن و به کارگرفتن دست در کتابت و نوشتن دانش هاست و انجام منافعی که مسلمانان در طاعت خدای متعال از آن بهره مند شوند و همچنین قبض از زشتی‌ها و تلاش در به کار نبردن دست در کار بد و اقدام بر شر است» در ادامه، امام جعفر صادق(ع) چهار مورد از عنوان‌های «زکات دست» را آموزش داده‌اند.

■ سخاوت و بخشش نعمت‌های الهی

نخستین محوری که امام صادق(ع) در تبیین زکات دست به جهانیان آموزش داده‌اند، بذل و عطا و سخاوت است. «بذل» بخشش با میل و رغبت می‌باشد. «عطا» بخشش و صله دادن و انعام کردن با دست است. «سخا» بخشندگی و دست و دل باز بودن و جود و پرداخت آسان با فرزانگی و جوانمردی است. هر سه واژه بذل و عطا و سخا، مفهوم بخشش و پرداخت را دارند. همراه آوردن واژگان مترادف، اهمیت و جایگاه عالی سخاوت را می‌رساند و تکرار، نشان دهنده تأکید است. اینکه امام صادق(ع) در آغاز فهرست عناوین زکاتِ دست «سخاوت» را همراه با واژگان «بذل» و «عطا» آورده‌اند شاید به دلیل سختی دل کندن از نعمت‌ها و مال و ثروت و مشکل بودن رهایی از بخل و امساک و حرص در گردآوری اموال است. 

■ کتاب نوشتن

از وظایف دانشمندان که با دست انجام می‌شود «نوشتن» است. امام صادق(ع) حرکت دست برای کتاب نوشتن و تولید علم را از سرفصل‌های زکات دست قرار داده‌اند. نوشتن دانش‌ها، رسالت دانشمندان است. علما نباید دانش خویش را پنهان سازند و با خویش به قبر ببرند. شایسته است زکات علم خویش را از راه زکات دست بپردازند و دانش خویش را بنویسند و به دیگران برسانند. امام صادق(ع) در این حدیث «علوم» را مطلق آورده‌اند، بنابراین همه دانش‌ها سزاوار کتاب شدن است. دانش‌ها نباید در حافظه و ذهن علما ذخیره شود و مخفی بماند و مردم از آن محروم بمانند. بدیهی است کتاب نوشتن بهترین عامل و ماندگارترین راه بقای علوم است. دانشمند بی کتاب، زکات دست خویش را نپرداخته است و زکات دانش و اثر علوم او پدیدار نشده است. پیروان اهل بیت(ع) با عمل به این سرفصل از زکات دست، می‌توانند پیشگامان تولید علم در جهان شوند و برای جهانیان الگو و اسوه علمی گردند.

■ منفعت رسانی به مسلمانان

شناخت ظرفیت‌های منافع دست برای نفع رسانی به خانواده و همشهری‌ها و مردم کشور و جهان لازم است. مردم در راه فرمانبرداری خدای متعال به کارها و به ابزارها و امکانات گوناگون احتیاج دارند. زکاتِ دست منفعت رسانی به انسان‌ها در طریق بندگی و طاعت خدای سبحان است. راهکارهای سودرسانی را باید شناخت. انسان‌ها استعدادها و توانایی‌های متفاوتی دارند، از هر فردی منافعی انتظار می‌رود. زکات دست انجام منافع در جهت اطاعت پروردگار جهانیان است. امام جعفرصادق(ع) در سودرسانی با دستان فرموده‌اند: «هر منفعتی از دست هر انسانی در راه هدایت مسلمانان به اطاعت خدا تصور می‌شود و در این سرفصل از زکاتِ دست جای می‌گیرد. 

■ دست برداشتن از شرور

دست می‌تواند عامل خیر و عمل صالح باشد و می‌تواند باعث شرور گردد. خویشتنداری و کنترل دست و بازداشتن آن از بدی‌ها و گناهان و فساد و فحشا نیز از سرفصل‌های زکات دست است. زکات دست گاهی به فعل است و گاهی به منع و ترک؛ «شرور» همه زشتی‌ها و منکرات و گناهان و تباهی‌ها و کارهای حرام و مفاسد را شامل می‌شود. زکات دست در این عنوان زکات سلبی است. سزاوار است انسان‌ها دست از بدی‌ها بردارند. اگر افراد جامعه اسلامی به این گفتار امام صادق(ع) گوش داده و به آن عمل کنند شهر و کشور سالم و پاک پدید خواهد آمد. در این حدیث، امام جعفر صادق(ع) در تبیین «زکاتِ دست» چهار عنوان بسیار بزرگ و حساس و سرنوشت ساز را به مسلمانان و جهانیان آموخته‌اند. بدیهی است آراستگی دست به این سه صفت ثبوتی و پیراستگی آن از صفت سلبی، ضامن رشد و سعادت انسان‌ها و جامعه اسلامی است. این‌ها شکر نعمت دست سالم و انتظارات امام جعفر صادق(ع) از دستان شیعیان خویش است.

انتهای پیام/