ناهید لاله‌زاری/ دکتر امیرحسین بانکی‌پورفرد، رئیس دانشکده اهل‌البیت(ع) دانشگاه اصفهان و دانش‌آموخته فلسفه و کلام، در نشستی که در مدرسه اسلام‌شناسی حضرت زهرا(س) در مشهد برگزار شد، ضمن بیان چالش‌های موجود در مسیر فعالیت‌های اجتماعی بانوان، به ارائه راه‌حل‌هایی برای عبور از این چالش‌ها پرداخت که در ادامه می‌خوانیم:

 دغدغه‌های اجتماعی نباید زن را از خانواده غافل کند 
زنانی که در فعالیت‌های اجتماعی حضور دارند، معمولاً با چالش‌هایی مواجه هستند. چالش نخست، مربوط به ارتباط با همسر است؛ اگر زن در هر مرتبه و جایگاه اجتماعی که قرار دارد، در مقابل همسر و در حقیقت در مقابل تکالیفی که خداوند برایش قرار داده، قانع و خاضع باشد، این چالش به راحتی قابل حل است. این ارتباط را می‌توان با دستوری که خداوند در ارتباط با والدین داده و انسان در هر رتبه و مقام را به خضوع در مقابل آنان فراخوانده است، مقایسه کرد. چالش دوم، در مورد فرزندان است؛ لطافت و احساسی که خداوند در نهاد زن قرار داده است نباید تحت‌ تأثیر کار خارج از منزل قرار گیرد؛ به عبارت دیگر، نقشی که مادر در اجتماع و محل کار دارد را نباید به منزل منتقل کند؛ دستور بدهد؛ با قدرت و اقتدار برخورد کند؛ و از همه انتظار اطاعت بی‌قید و شرط داشته باشد؛ همان طور که یک شوهر و پدر نیز نباید خانه را به پادگان، کارخانه و اداره تبدیل نماید. چالش سوم این است که دغدغه‌های موجود در فضای فرهنگی و اجتماعی کشور، آن قدر مادر را درگیر کند که از فرزندان خود غافل شود و وقتی در منزل هم حضور دارد، فکرش درگیر موضوعات خارج از منزل باشد و توجه کافی را به فرزندان خود نداشته باشد. چالش چهارم هم این است که وقتی زن و مادر در اجتماع با افراد زیادی سروکار دارد، ممکن است کودکان، نوجوانان و جوانانی را ببیند با استعدادها و انگیزه‌های متفاوت با فرزندان خود، و مرتب این مقایسه را بین آن‌ها و فرزندانش انجام دهد و سطح انتظاری فراتر از استعدادها و علایق آن‌ها در خانه ایجاد کند که این به امنیت روانی خانواده آسیب می‌زند؛ یا با همکاران خود درگیری‌های سالم فکری و علمی داشته باشد و این رابطه را با رابطه بین خود و همسرش مقایسه کند که بر سر مسائل ساده زندگی اختلاف نظر دارند.

 آرامش در خانواده؛ رمز موفقیت در فعالیت‌های اجتماعی
نخستین راه حلی که به ما کمک می‌کند تا از این چالش‌ها به سلامت عبور کنیم، مسئله نیت است؛ از خود بپرسیم که نیت من از کار فرهنگی و اجتماعی چیست؟ چه دغدغه‌ای دارم؟ آیا برای اینکه حوصله‌ام سر نرود به کار و فعالیت اجتماعی روی آورده‌ام یا انگیزه‌ای الهی پشت آن است؟ اگر سرچشمه و آبشخور آن، دغدغه‌های اعتقادی است، پس باید بدانیم وظیفه نخست و اصلی ما خانواده است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «قوا أنفسکم و أهلیکم نارا»؛ به تعبیر آیت‌الله جوادی آملی، منظور از این آیه همه اعضا هستند و فقط محدود به مرد خانواده نمی‌شود؛ یعنی ‌ای پدر! ‌ای مادر! ‌ای بچه‌ها! خودتان و اعضای خانواده‌تان را از آتش حفظ کنید. اگر به اولویت داشتن خانواده اعتقاد پیدا کردم، حضور در جامعه و فعالیت‌های فرهنگی‌ام را مدیریت و در مواردی محدودتر می‌کنم. امروز اصلی‌ترین میدان جنگ و شبیخون فرهنگی، خانواده است؛ و وقتی دشمن به خانه من نفوذ کرده، این اشتباه است که من جبهه را ترک کنم، از خانه بیرون بیایم و فرزندانم را با دشمن تنها و بی‌دفاع بگذارم. مدیریت خانواده خیلی مهم است؛ بنابراین کار فرهنگی و اجتماعی باید خانواده‌محور باشد. بزرگ‌ترین اشتباه این است که کار تربیتی را بر عهده جامعه و دولت بگذاریم؛ باید برگردیم به حالتی که خودمان در خانواده، در روضه‌های خانگی و در جلسات خانوادگی بچه‌هایمان را تربیت کنیم. نکته دوم این است که بدانیم تنها در صورتی در فعالیت‌های اجتماعی‌ام موفق خواهم بود که در مسائل خانوادگی به آرامش رسیده باشم؛ اگر در خانواده تنش وجود داشته باشد، این فعالیت‌ها نه تنها مستمر نیست بلکه تأثیرگذاری لازم را هم ندارد. و نکته آخر اینکه فعالیت اجتماعی انسان، فراز و نشیب دارد؛ انسان همیشه در یک جایگاه نیست؛ جایگاه‌ها و فعالیت‌های شغلی می‌آیند و می‌روند، اما خانواده باقی و ثابت است؛ و حتماً زمانی فرا خواهد رسید که دیگر از دلخوش‌کننده‌های اجتماعی چیزی باقی نمانده، اما نیاز روحی و عاطفی شما به خانواده و حضور گرمشان باقی است و حتی پررنگ‌تر و قوی‌تر است؛‌بنابراین مراقب‌باشیم برای این دوران، کانون گرم خانواده و روابط‌صمیمی با همسر و فرزندان را حفظ کرده باشیم.

 جهنم اخلاق سوزاننده‌تر از جهنم احکام است
در فعالیت‌های اجتماعی باید توجه کنیم که در ارتباط با نامحرم فقط حجاب کافی نیست؛ بلکه خداوند حریمی بین زن و مرد قرار داده که غیر از حجاب است؛ باید مراقب باشیم که درگیری‌های کاری، ما را گرفتار درگیری‌های عاطفی و وابستگی با نامحرم نکند؛ پیروی از خطوات شیطان به همین معناست که آرام‌آرام به وجود می‌آید؛ ابتدا در ناخودآگاه ما ایجاد می‌شود و زمانی که به خودآگاه منتقل شود، دیگر قابل مدیریت کردن نیست و زندگی خانوادگی و اعتقادات ما را بشدت دچار آسیب می‌کند. به همین علت، اسلام این قدر بر حفظ‌حریم‌های شرعی تأکید می‌کند. گاهی شیطان برای مذهبی‌ها تله‌های اخلاقی پهن می‌کند. در محیط‌های اجتماعی‌زمینه ایجاد حسادت، بدگویی، اختلاف، دودستگی و چنددستگی زیاد است که ریشه در رذایل اخلاقی دارد. امام در چهل حدیث آورده‌اند که جهنم اخلاق، سوزاننده‌تر از جهنم احکام است؛ بنابراین باید به اخلاقیات توجه کرد. در این زمینه، شیطان بسیار باظرافت عمل می‌کند؛ البته در مردان هم این پرتگاه بسیار قوی است. چالشی که بیشتر در سنین پایین و نوجوانی اتفاق می‌افتد، چالش محبت با جنس موافق است که ناشی از محبت‌های افراطی است؛ نکته‌ای که این محبت را از آسیب حفظ می‌کند، این است که همراه با افزایش محبت، حیا را نیز زیاد کنیم؛ وجود همزمان حیا و محبت، آسیب را به حداقل می‌رساند؛ وقتی حیا کنار محبت بیاید، اجازه ابراز هر گونه محبتی را نمی‌دهد؛ اجازه هر کار و هر سخنی را نمی‌دهد.