آرش خلیل خانه/
آلمان، فرانسه و انگلیس آب نبات دیگری برای ماندن در برجام به دولت روحانی پیشنهاد کردند. خروجی توهین‌آمیز، بی‌ارزش و نمایشی نشست اخیر وزیران خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام با فدریکا موگرینی در مورد هشدار ایران، نشان داد که این کشورها نمی‌خواهند یا نمی‌توانند گام جدی در مسیر اجرای تعهدات خود برای حفظ این توافق بردارند، اما خطرناک‌تر آن است که طراحی آن‌ها زیرکانه و موذیانه با هدف وقت کشی و شکستن مهلت ایران، صورت گرفته است؛ موضوعی که به نظر می‌رسد وزارت امور خارجه و دولت روحانی باید نسبت به آن واکنش جدی نشان دهند و فکری کنند، وگرنه در دام اروپایی‌ها خواهند افتاد.
موگرینی پس از نشست چند ساعته وزیران خارجه اروپایی و دیدار فوق‌العاده وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس با وی، اعلام کرد درباره راهکارهای عملیاتی کردن اینستکس و انجام نخستین تراکنش در چند هفته آینده رایزنی کرده و امیدوار است این اتفاق رخ دهد، ولی او در این شرایط هم حاضر نشد زمان دقیق و قول قطعی برای انجام نخستین تراکنش اینستکس ارائه دهد.
اما وقتی سخنان موگرینی را در کنار مصاحبه دیروز مشاور او با شبکه سی‌بی‌سی آمریکا قرار دهیم، منظورش از چند هفته مشخص می‌شود. «ناتالی توچی» گفت: ما به ۱۲۰ روز زمان نیاز داریم تا بتوانیم کاری کنیم که به ایران نشان دهد واقعاً به سهم خودمان، به توافق پایبندیم. او سپس زیرکانه درباره احتمال درگیری نظامی و بالاگرفتن تنش میان ایران و آمریکا هشدار داده و تلویحاً به مقامات ایران توصیه کرد با اروپا راه بیایند تا درگیر برخورد نظامی احتمالی با آمریکا نشوند، اما هدف از این کار چیست؟ برای اروپا چه فرقی دارد که نخستین تراکنش اینستکس را اگر واقعاً قرار است انجام دهد، در مهلت 60 روزه انجام دهد یا 120 روز دیگر؟ اساساً انجام یک مبادله مالی نیاز به ایجاد زیرساخت فیزیکی جدید ندارد که زمانبر باشد. پس این وقت کشی برای چیست؟ هدف فقط شکستن مهلت و حرف ایران و کشتن زمان است. در میان تجار و بازاریان مثلی هست که می‌گویند: «سرم را بشکن اما نرخم را نه»! ایران مهلتی تعیین کرده که در پایان آن گام دوم خود را عملی کند. این گام عبور ایران از مرز غنی سازی67/3 درصد و تکمیل رآکتور هسته‌ای آب سنگین اراک برپایه رویه پیشین است. کشورهای اروپایی اگر به این فرصت تن دهند، قافیه را باخته‌اند و اگر دولت روحانی از آن کوتاه بیاید، او قافیه را باخته و حرفش شکسته شده‌است. در آن صورت در موضع انفعال قرار خواهد گرفت و در بازی اروپایی‌ها قرار می‌گیرد. پس هدف اروپا این است که ولو برای دو هفته هم که شده، دولت روحانی از مهلت خود عقب‌نشینی کند. آن وقت کار تمام است، اما نباید از دلایل و ریشه‌هایی غافل شد که سبب شده تا اروپایی‌ها گمان کنند می‌توانند با ایران بازی کنند. اصلی‌ترین علت این رفتار به نوع اقدام دولت روحانی و گام نخست او باز می‌گردد. روحانی اعلام کرد در این مقطع ایران دیگر پایبندی به سقف 300 کیلو برای ذخیره اورانیوم غنی شده و 130 تن برای آب سنگین ندارد.
کارشناسان و اهل فن که برنامه هسته‌ای ایران و گزارش‌های آژانس را دنبال کرده‌اند، می‌دانند که بر اساس چهاردهمین و آخرین گزارش مدیرکل آژانس در چهارم اسفند 97، ذخیره اورانیوم ایران افزون بر3/242 کیلوگرم گاز UF6 بوده است. همچنین در آخرین گزارش آژانس حجم آب سنگین داخل ایران 124 هزار و 800 کیلوگرم اعلام شده است.
در حال حاضر با تعداد 5060 سانتریفیوژ فعال در نطنز براساس برجام ایران ماهانه توان تولید 6 کیلوگرم گاز UF6 یا اورانیوم با غنای 67/3 درصد را دارد؛ بنابراین، برای آنکه ایران از سقف 300 کیلو عبور کند، حداقل 6 تا 8 ماه زمان نیاز است. همچنین با توجه به ظرفیت تولید سالانه 20 تن آب سنگین در تأسیسات خنداب اراک، حداقل چهار تا پنج ماه نیز برای عبور ایران از سقف 130 تن زمان لازم است. اروپایی‌ها هم این را به خوبی می‌دانند؛ به همین دلیل حالا برای شکستن مهلت ایران صحبت از چهار ماه می‌کنند؛ چون می‌دانند در گزارش فصلی بعدی مدیرکل آژانس نیز تخلفی یا عبور از سقف‌های معین شدن در برجام گزارش نخواهد شد.
اگر دولت روحانی در گام نخست اقدام‌های جدی‌تر و مؤثری همچون آنچه را برای گام دوم مطرح کرده است، انجام می‌داد شاید امروز با دودوزه‌بازی و وقت کشی اروپایی‌ها روبه‌رو نمی‌شد، اما حالا به نظر می‌رسد مهم‌ترین و حیاتی‌ترین اقدام این است که دست‌کم بر روی مهلت 60 روزه خود با جدیت بایستد و در صورت وقت‌کشی اروپا گام دوم را با سرعت اجرا کند. نکته دوم و مهم دیگر اینکه انجام یک یا دو تراکنش در چارچوب اینستکس ارزش و رتبه آن را ندارد که ایران را از تصمیم خود منصرف کند. پیشنهاد و وعده موگرینی حتی نزدیک به کف مطالبات ایران هم نیست و دولت نباید آن را بپذیرد. متأسفانه وقتی مقامی چون عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید اروپا برای نشان دادن توان خود در اجرای اینستکس می‌تواند از ارسال کالاهای اساسی و دارو شروع کند، سخن گفتن شورای روابط خارجی اروپا و مقامات اروپایی از ارسال اقلام انسان‌دوستانه و طرح تلویحی نفت در برابر غذا قابل تقبیح نیست!
نظر شما