مریم احمدی شیروان/

در واپسین روزهای ماه مبارک رمضان، حال و هوای غریبی سراغ آدم می‌آید؛ از یک طرف این حسرت روی قلبش سنگینی می‌کند که فرصتی طلایی را از دست داده و از دیگر سو نگران است که همان مقدار توشه‌ای هم که از ضیافت‌الله برای خودش اندوخته، در مسیر زندگی پر تلاطم مادی دچار نقصان شود. در ادامه، بخشی منتشر نشده از صحبت‌های حجت‌الاسلام محمدجواد حاج‌علی‌اکبری را با هم می‌خوانیم که مدت‌ها پیش در گفت‌وگو با ماهنامه زائر مطرح شده و حاوی نکاتی است که دانستنش در این روزها خالی از لطف نیست. حاج‌علی‌اکبری هم‌اکنون امام جمعه موقت تهران و رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه است.

ولایت، حقیقت ضیافت الهی

در ماه مبارک رمضان تجربه‌ای معنوی در سطحی بالا و با ظرفیت‌های خاص را تجربه می‌کنیم که توسط خدای رحمان به ما هدیه داده شده است. شاید عمده مسئله که از آن به ضیافت یا میهمانی خداوند کریم یاد می‌شود، این است که ما در ماه مبارک رمضان خودمان و حتی تمام عالم را کشف کرده و درمی‌یابیم که تمام عالم، تحت تدبیر، نظر و تعلیمی است که از آن به ولایت تعبیر می‌شود. هر فردی موفق شده باشد سهمی از این حقیقت بزرگ ببرد، از آن ضیافت نصیب خاصی می‌برد.

مرحوم علامه طباطبایی(ره) تمام مسئله و دغدغه‌شان مسئله ولایت، تبیین ولایت الهی، چشاندن این ولایت و تبیین ابعاد، آثار و شیوه نیل به این آثار بود. در تفسیر سوره مبارک یوسف، ایشان می‌فرمایند که این سوره تماماً بحث ولایت است. در پایان سوره حضرت یوسف(ع) می‌فرمایند: «رَبِّ قَدْ آتَیْتَنی‏ مِنَ الْمُلْکِ وَ عَلَّمْتَنی‏ مِنْ تَأْویلِ الْأَحادیثِ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ تَوَفَّنی‏ مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنی‏ بِالصَّالِحینَ»؛ یعنی پروردگارا به تحقیق به من سلطنت بخشیدی و تعبیر حوادث و رؤیا را به من آموختی، تویی خالق آسمان‌ها و زمین، تو تنها مولای من در دنیا و آخرتی، مرا مسلمان بمیران و مرا همنشین شایستگان نما.

و یا در آیه امانت: «اِنّا عَرَضنا الاَمانَةَ علی السَّمواتِ و الارْضِ و الجبالِ فَاَبَیْنَ اَنْ یَحْمِلْنَها وَ اَشْفَقْنَ مِنها وَ حَمَلَها الاِنسانُ اِنَّهُ کانَ ظلُوماً جَهولاً» خداوند می‌فرماید که بی‌گمان، ما امانت(تکلیف) را بر آسمان‌ها، زمین و کوه‌ها عرضه داشتیم، اما آن‌ها از برداشتن آن سر باز زدند. بسیار بحث و صحبت شده است که مراد و منظور از این امانت چیست؟ ایشان دیدگاه‌های مختلف را تبیین می‌کنند و در اوج نتیجه می‌گیرند که این امانت، ولایت الهی است.

دعوت از انسان برای حضور در برنامه‌ریزی هستی

در ماه مبارک رمضان در رهگذر تجربه بودن با خدا و یاد و توجه به حضرت حق و شب‌های قدر، مسئله مهم کشف ولایت است. «فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِیُّ»؛ خداوند متعال در شب قدر، جلوه خاصی از ولایت که همان تدبیر و تقدیر است را به رخ انسان می‌کشد. برنامه‌ای سالانه و دعوت از انسان جهت حضور در برنامه‌ریزی هستی و بعد این ولایت عجین با محبت،‌ رحمت و عشق است و نه با قهر.

به بیانی دیگر انسان برای ماندن و امتداد خلق شده است و از رهگذر این زندگی کوتاه با چشیدن شهد ولایت الهی و گرفتن جام ولایت و سرمست شدن از این می طهور، برای حیات جاودانه مهیا می‌شود. عمده مسئله این است که تحت ولایت الهی بتوانیم درد جاودانگی که درد فطرت است را پرورش دهیم. ماه رمضان، فرصتی است برای اینکه با نخوردن‌ها، نیاشامیدن‌ها و مراقبت‌ها، خرد وقت پیدا کند؛ یعنی به عقل وقت می‌دهیم که اِعمال سلطنت کند، نفس ملکوتی‌مان تغذیه شود و بعد از آن وقت بهره‌برداری است. از صبح روز عید فطر تا ماه رمضان بعد و تا شب‌های قدر آینده، وقت بهره‌برداری از آن ضیافت کرامت و تکریم با ولایت خاص است. در ماه رمضان قدمی در بندگی برمی‌داریم؛ حالا یکی گامی بیشتر و دیگری کمتر و از رهگذر همان قدم، الطاف الهی را در خود و خانواده‌مان احساس می‌کنیم.

بهداشت فکری، اساس مراقبت در اعمال

ماه مبارک رمضان به ما یادآوری می‌کند که مراقب باشیم تا از راهی که بدرستی پیموده‌ایم، برنگردیم که حاصلی جز حسرت برای ما ندارد. مراقبت از بهره‌برداری‌ها، دیدارها، شنیدارها، گفتن‌ها، همین طور مراقبت از روزه فکری که داشتیم. باید بهداشت فکری را قدر بدانیم که اساس مراقبت در اعمال است. باید ارتباط‌مان را با شب‌های قدر حفظ کنیم و البته که پس از ماه مبارک رمضان، سوره قدر این کار را انجام می‌دهد. یادآوری شب‌های قدر دو نکته را به ما گوشزد می‌کند، یکی قرآن و دیگری ولایت. استمرار در خواندن سوره قدر، نزول فرشتگان را به ما یادآوری می‌کند و اینکه چه کسی است که امیر شب‌های قدر و دریافت‌کننده حقایق قرآنی است که توجه اصلی به امام زمان(عج) و بقیة‌الله الاعظم است.

در دعای افتتاح، فصلی است که هر شب ماه رمضان در آن برای امام زمان(عج) دعا می‌کنیم: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ»؛ وظایف و رسالت ما برای امام عصر(عج) با این دعا یادآوری می‌شود. پس از ماه مبارک هم ادامه این ارتباط لطیف با امام‌عصر(عج) با کوشیدن در راه آرمان‌های آن امام بزرگ و تقویت حالت انتظار و انجام وظایف بخصوص یاری آرمان‌های آن حضرت نمونه‌ای از آن مراقبت‌هاست. مراقبت از حضور خداوند، مراقبت و کنترل بهره‌برداری و برخورداری‌ها (مانند کنترل خوراک)، مراقبت از تمام اعضا و جوارح، روزه ذهنی و فکری، مراقبت از اعمال، مراقبت از زندگی اجتماعی و احترام به حقوق متقابل سبب می‌شود که آثار و برکات ماه مبارک رمضان در طول سال استمرار داشته باشد.