مهدی مطهرنیا تحلیلگر مسائل منطقه/

 این روزها تحولات سوریه بیش از پیش از مرحله نظامی خارج شده و رنگ و بوی سیاسی به خود می گیرد. اگرچه هنوز هشدار دمشق بر بازگرداندن آن قسمت از خاکش در شمال و شرق که هنوز تحت سلطه تروریست های مورد حمایت آمریکا و ترکیه قرار دارد، حتی به ضرب زور و قدرت نظامی وجود دارد، اما پس از رفت و آمدهای هیئت‌های مختلف غربی - عربی به شام در راستای آغاز روابط دیپلماتیک با سوریه؛ ایران، روسیه و ترکیه به عنوان سه کشور ضامن آتش بس بار دیگر در قالب نشست آســتانه گرد هم جمع می شوند تا اوضاع سوریه را مورد بررسی و رایزنی قرار دهند.

هدف این اجلاس تقویت اعتماد و هماهنگ سازی اقداماتی است که در راستای توسعه روند صلح و حل و فصل بحران در سوریه انجام میگیرد.  سیزدهمین دور نشست آستانه اما شاهد اتفاق جالبی است. این نشست در حالی دهم و یازدهم مرداد ماه (پنجشنبه و جمعه) در قزاقستان برگزار می شود که قرار است برای نخستین بار هیئت‌هایی از سه کشور لبنان، عراق و اردن در آن شرکت داشــته باشند.

از آنجایی که حضور نداشتن دول عربی در این اجلاس همواره به عنوان ایرادی مهم از سوی کارشناسان مورد توجه قرار گرفته بود، اکنون حضور این کشــورها در آســتانه میتواند مؤثر بوده و امیدها را برای حل بحران سوریه بیشتر کند.

 باید توجه داشــت وزن منطقه‌ای و عمق راهبردی کشورها در میزان تأثیری که آنها بر رویکردهای منطقه دارند، سنجیده و مشخص میشود. لبنان، اردن و عراق با وجود برخورداری از وزن منطقه‌ای و جهانی نســبتاً محدود اما از تأثیرگذاری بالایــی برخوردار بوده و حضور آنها در اجلاس مذکــور میتواند دایره و قدرت تصمیم‌گیری نشست آستانه را افزایش دهد.

 از سوی دیگر اگرچه این سه کشور در حوزه جهان عرب تعریف شده و عضو اتحادیه عرب هستند، اما همین دولت‌ها از روابط گســترده و چند وجهی با کشورهای تأثیرگذار غیرعرب منطقه و جهان برخوردار هستند. عراق پس از انتخاب عادل عبدالمهدی به عنوان نخست وزیر در تلاش است خود را به عنوان دولتی متکثر که با همه کشــورها منطقه از ایران، ترکیه و عربستان گرفته تا کشورهای غربی در ارتباط است، نشان دهد.

لبنان نیز به واسطه ترکیب جمعیتی خاص خود روابط محکمی با ایران و عربستان دارد. اردن نیز از این دایره مستثنا نیست و اگرچه به ریاض نزدیک است، اما در برخی مسائل و چالش‌های منطقه اســتقالال رأی خود از عربســتان را به نمایش گذاشته است.

 اکنون و در شرایطی که ائتلافی نانوشته میان سعودی و رژیم صهیونیستی برای بحران زایی در سطح منطقه وجود دارد، پیوستن این گروه از کشورها به روند صلح آستانه میتواند وزن نشست را بالا برده و امیدها به پایان بحران شام را بیشتر کند؛ اگرچه نمیتوان توقع فزایندهای برای حل این معضل هشت ساله داشت.