طی روزهای گذشته رئیس سازمان بیمه سلامت کشوردرمشهد گفته است :امروز در حالی برای ۳۵ میلیون بیمه شده، ۱۸ هزار میلیارد تومان به صورت رایگان هزینه می‌پردازیم که برخی از همین بیمه‌شدگان، اتومبیل یک میلیارد تومانی سوار می‌شوند در حالی که از محرومان اصلی بر سر این سفره خبری نیست.طاهر موهبتی افزود: هدف بیمه سلامت پوشش محرومان واقعی است چرا که اکنون سفره ای به نام محرومان پهن می شود و همه جز محرومان بر سر این سفره حضور دارند.

مدیر عامل سازمان بیمه سلامت در مشهد گفت: هم اکنون ۸۵ درصد بیمه شدگان زیر پوشش بیمه سلامت در کشور به صورت رایگان خدمات رسانی می شوند که بسیاری از آنها محروم و نیازمند نیستند.

درهمین حال وچند روز قبل از این سخنان، رییس و کانون سراسری انجمن صنفی‌های کارگران ساختمانی کشورهم با اشاره به سوء‌استفاده‌هایی که از بیمه کارگران ساختمانی می‌شود، خاطرنشان کرد: شخصی که 4 سال پیش 17 میلیارد تومان املاک داشت از بیمه کارگران ساختمانی سوء‌استفاده می‌کرد. شخص دیگری همان سالی که از بیمه کارگران ساختمانی استفاده می‌کرد 300 خودرو به کشور وارد کرده بود. افرادی دیگری هم بودند. وکلا هم از بیمه کارگران ساختمانی به نفع خود سوء‌استفاده کردند. مسوولانی را هم می‌شناسیم که آبدارچی‌ها و راننده‌های خود را برای بهره‌مندی از بیمه کارگران ساختمانی معرفی کرده بودند. اینها همه سوء‌استفاده از بیمه کارگران ساختمانی محسوب می‌شوند.

این درحالی است که این موارد بخش کوچکی از یارانه هایی است که به نام اقشار محروم ولی  به کام اقشار مرفه ومتمول جامعه هزینه شده ، صاحبنظران معتقدند بی عدالتی از آنجا ناشی می شود که یارانه هایی که با هدف کمک به اقشار آسیب پذیر و فقیر جامعه پرداخت می شود به سمت دهک های بالای درآمدی تغییر جهت داده و حاصلی جز تعمیق شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی در بر نداشته است.

حتی«اسحاق جهانگیری»، معاون اول ریاست جمهوری نیز به این نکته اذعان دارد و درمشهد میگوید : یارانه‌های پنهانی که باید به ضعیف‌ترین اقشار برسد و به ثروتمندترین افراد جامعه می‌رسد، بیش از هزار هزار میلیارد تومان است. قرار بر این بوده که این یارانه‌ها به طبقه‌ای داده شود که نیازمند هستند و باید به آن‌ها برسد.

واقعیت این است که به طور کل می توان یارانه های اعطایی به مردم را در دو دسته پنهان و آشکار تقسیم بندی کرد. یارانه پنهان آن دست از یارانه ها را شامل می شود  که به کالاهایی مانند آب، برق، بنزین و کالاهای اساسی و غیره تعلق می گیرد و همه ی مردم به شکل یکسان از آن بهره مند نمی شوند. برای مثال کسی که یک خانه بزرگ دارد و برق و آب بیشترب مصرف می کند بهره بیشتری از یارانه های آن نیز می برد. یا افرادی که فاقد خودرو هستند از یارانه بنزین بهره ای نمی برند. این مسئله به نوعی بیانگر توزیع ناعادلانه ثروت ملی در جامعه است.

طبق دیدگاه کارشناسان میزان یارانه پرداختی به صورت پنهان بسیار بیشتر از یارانه نقدی و آشکار است. پس در مجموع افراد ثروتمند و یا سه دهک بالای جامعه به مراتب یارانه ای بیشتر از افراد ضعیف و دهک های پایین دریافت می کنند.به طور کل، توزیع یارانه های پنهان نه تنها از اقشار کم درآمد حمایت نمی کند، بلکه حتی نابرابری و بی عدالتی را در جامعه تشدید میکند.برآورد کارشناسان نشان می دهد که از میان ۲۴۹ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، ۸/ ۱۵ هزار میلیارد تومان به سه دهک کم درآمد می‌رسد و رقم ۱۲۱ هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد می‌شود.

طبق گزارش رسانه ها، سازمان برنامه و بودجه در گزارشی ارقام یارانه پرداختی در کشور شامل آشکار و پنهان را محاسبه و رقم کل آن را ۹۰۰ هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرده است. حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان آن به حوزه انرژی و نفت و مشتقات آن اختصاص یافته که ۲۱۵ هزارمیلیارد تومان آن متعلق به بنزین است. همچنین، برآوردهای انجام‌شده نشان می دهد که در سال جاری نیز مجموع یارانه آشکار و پنهان به ۸۹۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید.

کارشناسان اقتصادی این رقم را معادل ۱۰.۹ میلیون تومان یارانه اعطایی به ازای هر فرد و تقریباً ۲.۲ برابر بودجه سالانه کشور است.باور کارشناسان این است که حذف یارانه های پنهان و آشکار کردن آنها و  پرداخت نقدی از یک طرف و آزاد سازی قیمت ها از سوی دیگر  می تواند با فرض ثبات سایر شرایط، آثار مثبت رفاهی بیشتری نسبت به پرداخت همان میزان یارانه از طریق کنترل قیمت داشته باشد.

بنابر این، می توان در حالت ایده آل انتظار دو پیامد را داشت: هم تولید کنندگان در فضای رقابتی تری فعالیت کنند و هم مصرف کننده های نیازمند یارانه نیز در مصرف چگونگی یارانه خود اختیار بیشتری خواهند داشت.از دیگر سو میتوان انتظار داشت که یارانه به دست مصرف کننده واقعی برسد و کسانی پای سفر یارانه ها بنشینند که واقعا به حمایت یارانه ای دولت نیازمندند.

دراین میان باید منتظر واکنشهای جدی از سوی کسانی باشیم که دارای نفوذ و قدرت اقتصادی ، سیاسی واجتماعی بوده و تا بحال از این یارانه ها سود بسیاری می بردند. قطع کردن رگ حیات یارانه ای این اقشار نیازمند استقامت و نفوذ ناپذیری زیادی است به گونه ای که تا بحال هیچ دولتی قادر به مقاومت در برابر آن نبوده ، باید همچنان منتظر ماندو دید دولت روحانی که معاون اولش بر این نکته اذعان دارد آیا توانایی پرداخت یارانه به نیازمندان واقعی را دارد یا آنها نیز مانند دولتهای قبلی جرات بستن منافع یارانه ای اقشار مرفه را ندارند ؛ شاید بتوان اجرایی کردن مصوبه مجلس مبنی بر قطع یارانه نقدی ثروتمندان را کلید زدن این رویه برشمرد ؛ مصوبه ای که دوسال است خاک میخورد واجرایی نشده .